Radon

86 zenbaki atomikoa duen elementu kimikoa

Radona[1] elementu kimiko bat da, Rn ikurra eta 86 zenbaki atomikoa dituena. Gas noble erradioaktiboa da, radioaren desintegrazioaren ondorioz sortzen dena. Gasik astunenetakoa da eta osasunerako arriskutsua da. Bere isotoporik egonkorrenak, 222Rn, 3,8 eguneko erdibizitza dauka eta erradioterapian erabiltzen da. Radonak etxe barruetako aire-kalitatean eragina duen kutsatzaile nabarmena da. Jatorri naturaleko gas hau etxeetan meta daiteke, eta birikako minbizi askoren eragile da.

Radona
86 AstatoaRadonaFrantzioa
   
 
86
Rn
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakiaRadona, Rn, 86
Serie kimikoagas nobleak
Taldea, periodoa, orbitala15, 6, p
Masa atomikoa(222) g/mol
Konfigurazio elektronikoa[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p6
Elektroiak orbitaleko2, 8, 18, 32, 18, 8
Propietate fisikoak
Egoeragasa
Dentsitatea(0 °C, 101,325 kPa) 101,325 - 9,73 g/L
Urtze-puntua202 K
(-71,15 °C, -96 °F)
Irakite-puntua211,3 K
(-61,85 °C, -79,1 °F)
Urtze-entalpia3,247 kJ·mol−1
Irakite-entalpia18,10 kJ·mol−1
Bero espezifikoa(25 °C) 20,786 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
T/K 110 121 134 152 176 211
Propietate atomikoak
Kristal-egiturakubikoa, aurpegietan zentratua
Oxidazio-zenbakia(k)0
Elektronegatibotasunadaturik gabe (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala1.a: 1.037 kJ/mol
Erradio atomikoa (kalkulatua)120 pm
Erradio kobalentea145 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa(300 K) 3,61
Isotopo egonkorrenak
Radonaren isotopoak
iso UN Sd-P D DE (MeV) DP
211Rn Sintetikoa 14,6 o ε 2,892 211At
α 5,965 207Po
222Rn %100 3,824 e α 5,590 218Po

Ernest Rutherford eta Robert Bowie Owensek aurkitu zuten 1899. urtean[2].

Ezaugarri nagusiak aldatu

Tenperatura eta presio estandarretan, radona gas kolorgea da, baina izozte-puntutik behera hozten denean, fosforeszentzia distiratsua erakusten du, eta tenperatura jaitsi ahala hori kolorea hartzen du. Airea likidotzen den tenperaturatik behera, kolore laranja gorrixka dauka.

Erreferentziak aldatu

  1. «Elementu kimikoak» Berria Estilo Liburua. .
  2. (Ingelesez) Mingos, Michael P. (2020). The Periodic Table I: Historical Development and Essential Features. Springer International Publishing, 122 or. ISBN 9783030400255..

Kanpo estekak aldatu