Osmio

76 zenbaki atomikoa duen elementu kimikoa

Osmioa elementu kimiko bat da, Os ikurra eta 76 zenbaki atomikoa dituena. Taula periodikoan 8. taldean eta 6. periodoan kokatzen da. Trantsizio-metal zuri grisaxka da, hauskorra eta gogorra. Naturako elementurik astunena da. Platinoarekin eta iridioarekin batera erabiltzen da aleazioak eratzeko. Gehienetan platino-meetan edo oxido moduan (OsO4) dago.

Osmioa
76 RenioaOsmioaIridioa
   
 
76
Os
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakiaOsmioa, Os, 76
Serie kimikoatrantsizio-metalak
Taldea, periodoa, orbitala8, 6, d
Masa atomikoa190,23(3) g/mol
Konfigurazio elektronikoa[Xe] 4f14 5d6 6s2
Elektroiak orbitaleko2, 8, 18, 32, 14, 2
Propietate fisikoak
Egoerasolidoa
Dentsitatea(0 °C, 101,325 kPa) 22,61 g/L
Urtze-puntua3.306 K
(3.033 °C, 5.491 °F)
Irakite-puntua5.285 K
(5.012 °C, 9.054 °F)
Urtze-entalpia57,85 kJ·mol−1
Irakite-entalpia738 kJ·mol−1
Bero espezifikoa(25 °C) 24,7 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
T/K 3.160 3.423 3.751 4.148 4.638 5.256
Propietate atomikoak
Kristal-egiturahexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, -1, -2
(oxido azido ahula)
Elektronegatibotasuna2,2 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala1.a: 840 kJ/mol
2.a: 1.600 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)130 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)185 pm
Erradio kobalentea128 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa(300 K) 87,6
Soinuaren abiadura4.940 m/s
Isotopo egonkorrenak
Osmioaren isotopoak
iso UN Sd-P D DE (MeV) DP
184Os %0,02 >5,6x1013 u α 2,966 180W
185Os Sintetikoa 93,6 e ε 1,013 185Re
186Os %1,59 2,0x1015 u α 2,822 182W
187Os %1,96 Os egonkorra da 111 neutroirekin
188Os %13,24 Os egonkorra da 112 neutroirekin
189Os %16,15 Os egonkorra da 113 neutroirekin
190Os %26,26 Os egonkorra da 114 neutroirekin
191Os Sintetikoa 15,4 e β- 0,314 191Ir
192Os %40,78 Os egonkorra da 116 neutroirekin
193Os Sintetikoa 30,11 e β- 1,141 193Ir
194Os Sintetikoa 6 u β- 0,097 194Ir

Sintesi organikoetan erabiltzen da (oxidatzaile gisa) eta mikroskopio elektronikoz behatuko diren ehunen tindatze-prozesuan (koloreak finkatzeko). Osmioz egindako aleazioak kontaktu elektrikoetan, bolalumen muturretan eta gogortasuna eta iraunkortasuna behar duten beste hainbat aplikaziotan erabiltzen dira.

Ezaugarri nagusiak aldatu

 
Osmio metala

Forma metalikoan oso dentsoa da, hauskorra, gogora eta distiratsua. Haatik, zaila da forma horretan aurkitzea; normalean osmio-hauts moduan dago, nahiz eta airearekin kontaktuan osmio tetraoxidoa, OsO4, eratzen duen. Konposatu hori toxikoa da (begientzako arriskutsua), oso oxidatzailea, usain sarkorrekoa eta hegazkorra. Osmioak iridioaren antzeko dentsitatea dauka, oso altua.

Bere oxidazio-egoerei dagokienez, +8raino iristen da, rutenioa bezala. Taula periodikoko talde honetako buru den burdina ez da egoera horretara iristen. Oxidazio-egoera anitz eduki ditzake. Azidoen bidezko korrosioa ondo erresistitzen du, eta hobeto disolbatzen da fusio alkalino bidez.

Kanpo estekak aldatu