Jon Sarasua

Jon Sarasua Maritxalar (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1966ko apirilaren 13a) bertsolaria eta Mondragon Unibertsitateko irakaslea da HUHEZI fakultatean. Garabide elkarteko zuzendaritzako kidea ere bada. 2021ean euskaltzain urgazle izendatu zuen Euskaltzaindiak.

Jon Sarasua
Jon Sarasua 2008an.
Bizitza
Jaiotza	Aretxabaleta, 1966ko apirilaren 13a (58 urte)
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Familia
Anai-arrebak	ikusi Aitor Sarasua
Hezkuntza
Heziketa	Euskal Herriko Unibertsitatea
Tesi zuzendaria	Iñaki Zabaleta
Hizkuntzak	euskara gaztelania portugesa ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	hezitzailea, bertsolaria, idazlea eta pentsalaria
Enplegatzailea(k)	Mondragon Unibertsitatea Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea Euskaltzaindia
Lan nabarmenak	ikusi Euskaldun berriaren balada Insumisioarena Hiztunpolisa
Jasotako sariak	ikusi Osinalde saria  (1982) Lizardi saria  (1983) Xenpelar saria  (1985) Gipuzkoako Eskolarteko Bertsolari Txapelketa  (1981, 1984)
Kidetza	Garabide Udako Euskal Unibertsitatea Euskal Herriko Bertsozale Elkartea Euskararen Aholku Batzordea

Irakasle eta ikertzailea

Kazetaritza eta soziologia ikasi zituen Bilbon. 1996an Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari lanarekin doktoratu zen informazio-zientzietan.

1996an "Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari: gaiari egindako gainbegiratua et euskarazko kazetaritzaren tradizioko lau kazetatan hitz eta esamoldeen hustuketa kualitatiboa" izenburuko doktorego-tesia aurkeztu zuen EHUn Iñaki Zabaleta Urkiolaren zuzendaritzapean.

Mondragon Unibertsitatean irakasle dabil, Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatean, Pentsamenduaren historia irakasten.

Euskararen garapenari begira euskarazko komunikazio esparrua edo euskarazko hedabide esparrua deitutakoa antolatzearen garrantzia azpimarratu du hainbatetan. Ildo horretan, euskarazko telebistari buruzko politika publikoak eta estrategia sozialak berritzeko premiatik abiatuta, gogoeta eta eztabaidarako gaiak aurkeztu ditu Sarasuak.

Kulturgintzako eragilea

1980ko hamarkadatik aurrera kulturgintzan dihardu, hainbat arlotako gizarte-erakundetan partaide gisan, besteak beste:

• Garabide elkartean, munduko hainbat herrialdetan hizkuntza-lankidetzan.
• Hainbat argitalpen egina da gai sozio-ekonomikoetan eta hizkuntzaren inguruan.
• Euskaltasunaren inguruko bere gogoetarik osatuena Hiztunpolisa liburuan argitaratu zuen (Pamiela, 2013).

Euskara biziberritu nahi bada, batua sortu zen garaian bezala, 2021ean ere bisio eta estrategia berriak definitu behar direla aldarrikatu du Sarasuak, euskararen erabileran urrats sendoa behar dela lau alor hauetan: lan-eremuan, astialdian, hezkuntzan, eta hedabideetan.

Akordio politikoaz, euskalgintzako eragileen munta handiko artikulazioaz, eragileen mapa osatzeaz, udalen ekarpenaz, tokiko mugimendu euskaltzaleen paperaz, Euskararen Gizarte Erakunde multzoaren rolaz, prozesu horren beso teknikoaz, sektore publikoaren garaiaz, kontakizunaz eta antigorputzez jardun ondoren, egungo abagunearen bi angelu konbinatu beharraz oharpena eginez bukatzen du gogoeta.

2014ko azaroaren 27an Euskararen Aholku Batzordean sartu ziren hemezortzi kide berrietako bat izan zen Jon Sarasua, Kike Amonarriz eta Kirmen Uriberekin batera.

Bertsolaria

Bertsolaritzaren munduan oso gazte sartu zen. Eskoriatzako Almen Ikastolako bertso-eskolan ibili zen lehen 1979-1980 urteetan, Patxi Goikolea, Xanti Iparragirre eta Joanito Akixuren eraginez. 1981ean, Gipuzkoako Eskolarteko txapelketa irabazi zuen, Txapelketa horretan bertan kantatu zuen lehen aldiz publikoan, Donostian, Balda pilotalekuan. 1984ean berriro irabazi zuen txapelketa hori. Lau urte geroago Euskal Herriko Bertsolari txapelketako finalista ere izan zen 1986an, 19 urte zituela.

Anaia Aitor Sarasuarekin Fauna txiki bat bertso berritan diskoa kaleratu zuen (Elkar, 1995).

Plazaz plaza hainbat urtetan ibili ondoren, jendaurreko jarduna utzi behar izan zuen 2000n, ebakuntza baten ondorioz. Geroztik, baina, tarteka egin izan du agerraldiren bat, eta bertso jartzaile gisa ere nabarmendu izan da.

Bertsolari txapelketak

• Bertsolari Txapelketa Nagusia:
  • Finalista (1): 1986 (zazpigarrena)
• Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa:
  • Laugarrena (1): 1991
• Gipuzkoako Eskolarteko Bertsolari Txapelketa
  • Txapelduna (2): 1981, 1984
• Sariak:
  • Osinalde saria (1): 1982
  • Lizardi saria (1): 1983
  • Xenpelar saria (1): 1985

Bertso musikatuak

• Kepa Junkerak folk-rockaren bidetik eginiko Kalejira al-buk diskoan (Elkar, 1994). Jon Sarasuaren hitzak sartu zituen, baita David Edgar Passinghamek ingelesez eginiko hitzak eta Andoni Egañarenak eta Edorta Jimenez idazlearenak ere.
• Negu Gorriak taldearen Borreroak Baditu Milaka Aurpegi abestiaren letrak Sarasuarenak dira.
• Oskorri taldearen Euskaldun berriaren balada eta Insumisioarena abesti ospetsuen hitzak harenak dira. Hona hemen Euskaldun berriaren balada abestiaren hitzak:

Barakaldokoa naiz eta daukat paro obrero horregatik euskaltegira noa ni egunero euskaraz bazekien nire bisabueloak edo baina ni roilo hon(e)taz orain arte zero Goizero goizero AEKn bezero batzuetan ero besteetan bero baina ez dut milagro handirik espero	... ... ... ... egun askotan pentsatzen dut hau dala inutila ... ... ... ... ... ... esaten dute baina ez da hain fazila	... ... baina batzutan ez naiz hemen gehiegi dibertitzen ... ... ... ... Pegatak ipintzen (e)ta dirua biltzen ... ... lan on bat bilatzeko ez badu zerbitzen

Insumisioarena abestiaren hitz guztiak Europako hainbat herrialdetako weborrietan lor daitezke. Hona hemen abestiaren hitz batzuk:

I (Postariari) Postari zintzo horrek / zer dakar karpetan? amodio gutunik / etzegok hiretan militarren ohar bat? / bitxia benetan bidali duenari / eramaiok bueltan. ________________________ II (Sentitzen dudanari) Natural sentitzen dut / egiten dudana ... ... ... ________________________ III (Amari) Nigarrez ari zara / ama maite hori ... ... ez badizut jadanik / obeditzen zuri?	IV (Kolega beldurtiari) Ene kolega maite / beldurtia haiz hi ... ... etor hadi bisitan / txorizo ta guzti. ________________________ V (Kartzeleroari) ... ene kartzelero ... ezin nauzu hain errez / bihurtu numero kantari esnatzen naiz ...

Bertsozale Elkartearen zuzendaritzakoa

Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko Zuzendaritza Batzordeko kide izan zen haren sorreratik bertatik, 1986tik, 2000 urtera arte eta bertsogintzaren gainean egin diren hainbat ikerketaren egile eta eragile ere bai.

2002ra arte Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko komunikazio-arduraduna izan zen.

Lanak

Saiakera

• Zozoak beleari (1997, Alberdania). Bertsolaritzari eta bertsogintzari buruzko hainbat hausnarketa, Andoni Egañarekin batera idatzirikoa.
• Txepetxekin solasean, Biziaren hizkuntzaz, Jon Sarasuak "Txepetx"i egindako elkarrizketa (1997, Gara argitaletxea).
• Jon Sarasua: Bertso-ispiluan barrena. (1998, Alberdania). Honekin idatzia: Joxerra Garzia Garmendia.
• Arizmendiarrieta eraldaketa proiektua (2000, Lanki)
• Bat bateko bertsolaritza. (2002, Bertsozale Elkartea) Andoni Egaña eta Joxerra Garziarekin batera.
• Autoeraketa globalitatean: autoeraketa ekonomikoaren kokapena egungo munduan (2005, MU arg.) Beste hauekin idatzita: Antxon Mendizabal Etxabe, Ainara Udaondo Alberdi, eta Mikel Zurbano Irizar.
• Globalizazioa eta Autoeraketa: joerak, mugak eta aukerak (2005, MU arg.) Honekin idatzita: Ainara Udaondo Alberdi.
• Ertzeko Zatiak (2010, Argia). Hego Ameriketara egindako bidaietan bildutako pentsamendu eta anekdotak.
• Hiztunpolisa: Euskaltasunaren norabideaz apunteak.
• Bost truke: Andeetako, Kurdistaneko eta Serbiako jasokinak. (2015, Pamiela)
• Harizko zubiak: Haiti, Pernambuco, Mexiko eta Tangerreko jasokinak. (2022, Pamiela)

Prensa

• Argia, Jakin, Bertsolari, Bat, Hermes eta Hika aldizkarietan eta Euskaldunon Egunkarian idatzi ditu hainbat artikulu.

Diskografia

• Fauna txiki bat bertso berritan (Elkar, 1995, Aitor Sarasua anaiarekin batera)

Sariak

• 

  Garabide Elkarteko Jon Sarasua eta Iñaki Martinez de Luna, Abadia Saria jasotzen (2023-02-22) Gipuzkoako Aldun Nagusi Markel Olanorekin.

  2022: Anton Abadia saria euskararen normalizazioaren aldeko lanetan nabarmendutako pertsona edo elkarteen jarduna saritzeko Gipuzkoako Foru Aldundiak ematen duena. Jon Sarasuak sustatzen duen Garabide elkarteari eman zioten saria lankidetzaren alorrean munduko hizkuntza gutxituen biziberritze prozesuak bultzatzen dituelako; lankidetzazko eredu berri bat garatu duelako euskararen komunitatetik besteei erakusteko, eta beste komunitate horien jarrera eta bizipenetatik Euskal Herrian ere ikasteko.

Bibliografia

• Jon Sarasua: Bertso-ispiluan barrena, Joxerra Garziak Sarasuari egindako elkarrizketa (1998, Alberdania).

Ikus, gainera

• Debagoiendar ospetsuen zerrenda

Kanpo estekak

• Doktore tesia (1996).
• "Euskaltasunaren norabideaz, oldozpen batzuk" hitzaldiaren bideoa (2009).
• Elkarrizketa Argia astekarian (2010).
• Jon Sarasuaren produkzioa (hitzaldiak, artikuluak, liburuak...) Inguma datu-basean.
• Jon Sarasua Euskaldunon Egunkariaren hemerotekan. 1723 emaitza "Jon Sarasua" bilaketarentzako Euskaldunon Egunkaria (Berria.eus) Noiz kontsultatua: 2021-07-11.
  • Datuak: Q12260536