Jon Sarasua
Jon Sarasua Maritxalar[1] (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1966ko apirilaren 13a) bertsolaria eta Mondragon Unibertsitateko irakaslea da HUHEZI fakultatean. Garabide elkarteko zuzendaritzako kidea ere bada. 2021ean euskaltzain urgazle izendatu zuen Euskaltzaindiak.[2]
Jon Sarasua | |
---|---|
Jon Sarasua 2008an. | |
Bizitza | |
Jaiotza | Aretxabaleta, 1966ko apirilaren 13a (58 urte) |
Herrialdea | Gipuzkoa, Euskal Herria |
Familia | |
Haurrideak | ikusi
|
Hezkuntza | |
Heziketa | Euskal Herriko Unibertsitatea |
Tesi zuzendaria | Iñaki Zabaleta |
Hizkuntzak | euskara gaztelania portugesa ingelesa |
Jarduerak | |
Jarduerak | hezitzailea, bertsolaria, idazlea eta pentsalaria |
Enplegatzailea(k) | Mondragon Unibertsitatea Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea Euskaltzaindia |
Lan nabarmenak | |
Jasotako sariak | ikusi
|
Kidetza | Garabide Udako Euskal Unibertsitatea Euskal Herriko Bertsozale Elkartea Euskararen Aholku Batzordea |
Irakasle eta ikertzailea
aldatuKazetaritza eta soziologia ikasi zituen Bilbon. 1996an Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari lanarekin doktoratu zen informazio-zientzietan.
1996an "Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari: gaiari egindako gainbegiratua et euskarazko kazetaritzaren tradizioko lau kazetatan hitz eta esamoldeen hustuketa kualitatiboa" izenburuko doktorego-tesia aurkeztu zuen EHUn Iñaki Zabaleta Urkiolaren zuzendaritzapean.[3][4]
Mondragon Unibertsitatean irakasle dabil, Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatean, Pentsamenduaren historia irakasten.[5]
Euskararen garapenari begira euskarazko komunikazio esparrua edo euskarazko hedabide esparrua deitutakoa antolatzearen garrantzia azpimarratu du hainbatetan. Ildo horretan, euskarazko telebistari buruzko politika publikoak eta estrategia sozialak berritzeko premiatik abiatuta, gogoeta eta eztabaidarako gaiak aurkeztu ditu Sarasuak.[6]
Kulturgintzako eragilea
aldatu1980ko hamarkadatik aurrera kulturgintzan dihardu, hainbat arlotako gizarte-erakundetan partaide gisan, besteak beste:[7]
- Garabide elkartean, munduko hainbat herrialdetan hizkuntza-lankidetzan.[8][9]
- Hainbat argitalpen egina da gai sozio-ekonomikoetan eta hizkuntzaren inguruan.
- Euskaltasunaren inguruko bere gogoetarik osatuena Hiztunpolisa liburuan argitaratu zuen (Pamiela, 2013).[10]
Euskara biziberritu nahi bada, batua sortu zen garaian bezala, 2021ean ere bisio eta estrategia berriak definitu behar direla aldarrikatu du Sarasuak, euskararen erabileran urrats sendoa behar dela lau alor hauetan: lan-eremuan, astialdian, hezkuntzan, eta hedabideetan.[11][12][13]
Akordio politikoaz, euskalgintzako eragileen munta handiko artikulazioaz, eragileen mapa osatzeaz,[14] udalen ekarpenaz, tokiko mugimendu euskaltzaleen paperaz, Euskararen Gizarte Erakunde multzoaren rolaz, prozesu horren beso teknikoaz, sektore publikoaren garaiaz, kontakizunaz eta antigorputzez jardun ondoren, egungo abagunearen bi angelu konbinatu beharraz oharpena eginez bukatzen du gogoeta.[7][15]
2014ko azaroaren 27an Euskararen Aholku Batzordean sartu ziren hemezortzi kide berrietako bat izan zen Jon Sarasua, Kike Amonarriz eta Kirmen Uriberekin batera.[16]
Bertsolaria
aldatuBertsolaritzaren munduan oso gazte sartu zen. Eskoriatzako Almen Ikastolako bertso-eskolan ibili zen lehen 1979-1980 urteetan, Patxi Goikolea, Xanti Iparragirre eta Joanito Akixuren eraginez.[5] 1981ean, Gipuzkoako Eskolarteko txapelketa irabazi zuen, Txapelketa horretan bertan kantatu zuen lehen aldiz publikoan, Donostian, Balda pilotalekuan. 1984ean berriro irabazi zuen txapelketa hori. Lau urte geroago Euskal Herriko Bertsolari txapelketako finalista ere izan zen 1986an, 19 urte zituela.
Anaia Aitor Sarasuarekin Fauna txiki bat bertso berritan diskoa kaleratu zuen (Elkar, 1995).
Plazaz plaza hainbat urtetan ibili ondoren, jendaurreko jarduna utzi behar izan zuen 2000n, ebakuntza baten ondorioz. Geroztik, baina, tarteka egin izan du agerraldiren bat, eta bertso jartzaile gisa ere nabarmendu izan da.[5]
Bertsolari txapelketak
aldatu- Bertsolari Txapelketa Nagusia:
- Finalista (1): 1986 (zazpigarrena)
- Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa:
- Laugarrena (1): 1991
- Gipuzkoako Eskolarteko Bertsolari Txapelketa
- Txapelduna (2): 1981, 1984
- Sariak:
- Osinalde saria (1): 1982
- Lizardi saria (1): 1983
- Xenpelar saria (1): 1985
Bertso musikatuak
aldatu- Kepa Junkerak folk-rockaren bidetik eginiko Kalejira al-buk diskoan (Elkar, 1994). Jon Sarasuaren hitzak sartu zituen, baita David Edgar Passinghamek ingelesez eginiko hitzak eta Andoni Egañarenak eta Edorta Jimenez idazlearenak ere.
- Negu Gorriak taldearen Borreroak Baditu Milaka Aurpegi abestiaren letrak Sarasuarenak dira.
- Oskorri taldearen Euskaldun berriaren balada eta Insumisioarena abesti ospetsuen hitzak harenak dira. Hona hemen Euskaldun berriaren balada abestiaren hitzak:[17]
|
|
|
---|
Insumisioarena abestiaren hitz guztiak Europako hainbat herrialdetako weborrietan lor daitezke. Hona hemen abestiaren hitz batzuk:
|
________________________
|
---|
Bertsozale Elkartearen zuzendaritzakoa
aldatuEuskal Herriko Bertsozale Elkarteko Zuzendaritza Batzordeko kide izan zen haren sorreratik bertatik, 1986tik, 2000 urtera arte eta bertsogintzaren gainean egin diren hainbat ikerketaren egile eta eragile ere bai.[18][19]
2002ra arte Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko komunikazio-arduraduna izan zen.
Lanak
aldatuSaiakera
aldatu- Zozoak beleari (1997, Alberdania). Bertsolaritzari eta bertsogintzari buruzko hainbat hausnarketa, Andoni Egañarekin batera idatzirikoa.[20]
- Txepetxekin solasean, Biziaren hizkuntzaz, Jon Sarasuak "Txepetx"i egindako elkarrizketa (1997, Gara argitaletxea).[21]
- Jon Sarasua: Bertso-ispiluan barrena. (1998, Alberdania). Honekin idatzia: Joxerra Garzia Garmendia.[22]
- Arizmendiarrieta eraldaketa proiektua (2000, Lanki)[23]
- Bat bateko bertsolaritza. (2002, Bertsozale Elkartea) Andoni Egaña eta Joxerra Garziarekin batera.[24]
- Autoeraketa globalitatean: autoeraketa ekonomikoaren kokapena egungo munduan (2005, MU arg.) Beste hauekin idatzita: Antxon Mendizabal Etxabe, Ainara Udaondo Alberdi, eta Mikel Zurbano Irizar.[25]
- Globalizazioa eta Autoeraketa: joerak, mugak eta aukerak (2005, MU arg.) Honekin idatzita: Ainara Udaondo Alberdi.[25]
- Ertzeko Zatiak (2010, Argia). Hego Ameriketara egindako bidaietan bildutako pentsamendu eta anekdotak.[26]
- Hiztunpolisa: Euskaltasunaren norabideaz apunteak.[10]
- Bost truke: Andeetako, Kurdistaneko eta Serbiako jasokinak. (2015, Pamiela)[27]
- Harizko zubiak: Haiti, Pernambuco, Mexiko eta Tangerreko jasokinak. (2022, Pamiela)[28]
Prensa
aldatu- Argia,[29] Jakin,[30] Bertsolari, Bat, Hermes eta Hika aldizkarietan eta Euskaldunon Egunkarian idatzi ditu hainbat artikulu.[31][32]
Diskografia
aldatu- Fauna txiki bat bertso berritan (Elkar, 1995, Aitor Sarasua anaiarekin batera)
Sariak
aldatu- 2022: Anton Abadia saria euskararen normalizazioaren aldeko lanetan nabarmendutako pertsona edo elkarteen jarduna saritzeko Gipuzkoako Foru Aldundiak ematen duena.[34] Jon Sarasuak sustatzen duen Garabide elkarteari eman zioten saria lankidetzaren alorrean munduko hizkuntza gutxituen biziberritze prozesuak bultzatzen dituelako; lankidetzazko eredu berri bat garatu duelako euskararen komunitatetik besteei erakusteko, eta beste komunitate horien jarrera eta bizipenetatik Euskal Herrian ere ikasteko.[33]
Erreferentziak
aldatu- ↑ Abizena Sarasua idaztea, euskal herritar horren aukera pertsonala da. Izan ere, Euskaltzaindiak, euskara baturako, Saratsua onartu du deitura horren grafiatzat. Ikus Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Jon Sarasua euskaltzain urgazle izendatu du Euskaltzaindiak - Debagoiena» Goiena.eus (Noiz kontsultatua: 2021-12-20).
- ↑ Sarasua Maritxalar, Jon. «Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari: gaiari egindako gainbegiratua et euskarazko kazetaritzaren tradizioko lau kazetatan hitz eta esamoldeen hustuketa kualitatiboa» (PDF) Tesiker, Euskarazko doktorego-tesiak (Noiz kontsultatua: 2019-12-13).[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Sarasua, Jon. (1996). «Euskarazko prentsaren diagnostikoa - Jakin.eus» www.jakin.eus (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ a b c Xenpelar Dokumentazio Zentroa-Bertsozale Elkartea. «Jon Sarasua - Biografiak - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea» bdb.bertsozale.eus (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (2013). «Euskal Telebista eta euskal telebista. Berrantolatzeko oinarri batzuk - Jakin.eus» www.jakin.eus (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ a b «Jon Sarasua Maritxalar - Udaltop - Liferay» Udaltop (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Garabide Elkartea. Basque language recovery IV. (EDUCATION). Garabide Elkartea.
- ↑ «Hegonaldiko apunteak» Argia (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ a b Sarasua, Jon. (imp. 2013). Hiztunpolisa : euskaltasunaren norabideaz apunteak. Pamiela ISBN 978-84-7681-805-3. PMC 870104640. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ «Euskalgintza irudikatzen: mapa, arbola eta beste zertzelada batzuk. :: ikasi :: Udako Euskal Unibertsitatea» www.ueu.eus (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ «https://twitter.com/kepasarasola/status/1413504265209860107» Twitter (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ «Akademiatik herrigintzara, herrigintzatik akademiara. (Hasierako Jardunaldia) :: ikasi :: Udako Euskal Unibertsitatea» www.ueu.eus (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Goikoetxea, Garikoitz. (2021-07-04). «Euskalgintza mapa» prezi.com (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (2013). Lan eremuko uhinaldiaz. Hogei puntu. Udaltop. Udaletako euskara zerbitzuen topaketak.
- ↑ Garikoitz Goikoetxea, «Hemezortzi kide berri Euskararen Aholku Batzordean», Berria, 2014-11-28
- ↑ Luistxo. «Barakaldokoa naiz eta, daukat paro obrero» sustatu.eus (Noiz kontsultatua: 2020-08-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1990). «'Binakako saio librea da bertsolaritzaren gailurra'» Argia (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1996-04-21). «Andoni Egaña: «Bertsolaritza maitatzetik proiektua gorpuztera pasa gara»» Argia (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Egaña, Andoni. (D.L. 1997). Zozoak beleari. Alberdania ISBN 84-88669-52-6. PMC 433859370. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ ), Sarasua, Jon, (1966-. (1997). Biziaren hizkuntzaz : Txepetxekin solasean. Gara ISBN 84-88747-28-4. PMC 863160182. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1998). Jon Sarasua bertso-ispiluan barrena. Alberdania ISBN 84-88669-67-4. PMC 432587541. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ (1915-1976), Agirre, Nerea. Arizmendiarrieta, José María,. (L.G. 2000). Lankidetza : Arizmendiarrietaren eraldaketa proiektua. Lanki ikertegia, Mondragon Unibertsitatea ISBN 84-600-9618-1. PMC 863165609. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ (1953-), Garzia, Joxerra. (LG 2001). Bat-bateko bertsolaritza : gakoak eta azterbideak. Bertsozale Elkartea ISBN 84-95697-04-1. PMC 863185456. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ a b Globalizazioa eta autoeraketa : joerak, mugak eta aukerak. Lanki Ikertegia, Mondragon Unibertsitatea 2005 ISBN 84-608-0306-6. PMC 433324156. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ author., Sarasua, Jon, 1966-. Ertzeko zatiak. ISBN 978-84-932669-4-3. PMC 1045431738. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (imp. 2015). Bost truke : Andeetako, Kurdistaneko eta Serbiako jasokinak. Pamiela ISBN 978-84-7681-923-4. PMC 943676317. (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ «Saio eta testigantza: Harizko zubiak. Haiti, Pernambuco, Mexiko eta Tangerreko jasokinak» www.pamiela.com (Noiz kontsultatua: 2022-12-08).
- ↑ «Argia bilaketa: jon Sarasua» Argia (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ «Jon Sarasua - Jakin.eus» www.jakin.eus (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ «Jon Sarasua Maritxalar :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ Sarasua, Jon. (1990-2003). «Euskaldunon Egunkariaren hemerotekan. 1723 emaitza "Jon Sarasua" bilaketarentzako» Euskaldunon Egunkaria (Berria.eus) (Noiz kontsultatua: 2021-07-11).
- ↑ a b «Garabide Elkarteak jaso du 2022ko Abadia Saria, hizkuntza gutxituen biziberritzearen eta elkar ezagutzaren alde egiten duen lanagatik» gipuzkoa (Noiz kontsultatua: 2023-02-24).
- ↑ Romatet, June. (2023-01-13). «Hizkuntza gutxituen ahotsa goratuz» Gipuzkoako Hitza (Noiz kontsultatua: 2023-01-14).
Bibliografia
aldatu- Jon Sarasua: Bertso-ispiluan barrena, Joxerra Garziak Sarasuari egindako elkarrizketa (1998, Alberdania).
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu- Doktore tesia (1996).
- "Euskaltasunaren norabideaz, oldozpen batzuk" hitzaldiaren bideoa (2009).
- Elkarrizketa Argia astekarian (2010).
- Jon Sarasuaren produkzioa (hitzaldiak, artikuluak, liburuak...) Inguma datu-basean.
- Jon Sarasua Euskaldunon Egunkariaren hemerotekan. 1723 emaitza "Jon Sarasua" bilaketarentzako Euskaldunon Egunkaria (Berria.eus) Noiz kontsultatua: 2021-07-11.