Wikipedia

Estatubatuar dolar

(«Estatu Batuetako dolarra» orritik birbideratua)

Dolar estatubatuarra[1][2][3] edo dolar amerikarra[3][4] (ingelesez: United States dollar eta $ ikurrarekin edo nazioarteko USD laburdura alfabetiko estandarrarekin laburtua) Ameriketako Estatu Batuetako diru ofiziala da. Nahiz eta AEBn soilik jaulkitzen den, beste herrialde batzuek ere diru hori hartu dute ofizialtzat, Ekuadorrek eta El Salvadorrek, esaterako. Dolarra munduko nazioarteko diru erreserba garrantzitsuena da, baita nazioarteko salerosketetan erabiliena ere[5].​ Mundu mailako erreferentziazko dibisa izateak hainbat herrialdetako diru ofizial bihurtu du, eta de factoko diru beste askotan[6],​ zeinak beren diru-papera transakzio arruntetarako erabiltzen duten edo beren dibisa nazionalei dolarrarekiko trukakeurri finkoa ematen dieten. Estatu Batuetako diru-politika Erreserba Federalaren Sistemaren esku dago, nazioko banku zentral gisa jarduten duena eta dolarrak jaulkitzeaz ere arduratzen dena. Diru honetarako, USD da ISO 4217 kodea.

Estatubatuar dolar
Ezaugarriak
HerrialdeaAmeriketako Estatu Batuak
Nongo eskumenaAmeriketako Estatu Batuak
JaulkitzaileaErreserba Federalaren Sistema
Ikurra$
Historia
Hasiera1792
Ordezkatzen dusucre, Delaware pound (en) Itzuli, New Hampshire pound (en) Itzuli, New Jersey pound (en) Itzuli, South Carolina pound (en) Itzuli, Rhode Island pound (en) Itzuli eta North Carolina pound (en) Itzuli
Artikulu hau Ameriketako Estatu Batuetako dibisari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Dolar (argipena)».

Dibisa hori 1792an sortu zen; dolarra Coinage Act legea onartuta sartu zen, 100 zentabotan zatituta eta benetako balioa Espainiako 8ko errealekoa izanik, baita dolarretan eta zentabotan izendatutako txanponak egiteko autoritatea ere. AEBko dolarraren kolore bereizgarri eta historikoki nagusia, billeteetan, berdea izan da, jatorrian bimetalismoa izan zuen ezaugarri, bere balioa 24,057 gramo zilar finetan finkatu zen, edo, 1837tik aurrera, 1,505 gramo urre edo 20,67 dolar ontza troyko. 1900eko Gold Standard Act-ek bimetalismoarekin bukatu zuen dolarra urrearekin bakarrik lotuz. Dolarra Lehen Mundu Gerraren amaieratik erreserba-moneta garrantzitsua bihurtu zen, eta, Bigarren Mundu Gerraren amaieran, Bretton Woods-eko akordioaren ondoren, munduko erreserba-moneta nagusi gisa ordezkatu zuen libera esterlina. 1934an, urrearekin duen baliokidetasuna berrikusi zen 35 dolarreraino ontza troyko, hainbat hamarkadatan eutsiko zuen balioa[7], harik eta 1971n urre-patroitik[7] bereizi zen arte. eta dibisa, de facto, fiat diru bihurtu zen[8].

Nahiz eta mota horretako dolarren jaulkipena Estatu Batuetan bakarrik egiten den, beste hamalau herrialdek erabiltzen dute dolar izena beren dirurako. Bestalde, beste nazio batzuk, hala nola Ekuador, El Salvador, Panama eta Ekialdeko Timor, berrespen eta akordioen bidez edo ahuldutako zirkulatzaile propio bat ordeztuz, diru ofizial eta legezko ordainbide gisa aukeratu dute.

2021eko ekainean, Zirkulazioan zegoen diru fisikoa 2100 milioikoa zen. Horietatik, 2050 milioi Erreserba Federaleko diru-paper moduan zeuden, eta gainerako 50 milioiak AEBko txanpon eta beste bonu edo diru-paper moduan[9].

Dolar izenaren jatorria

aldatu

Estatu Batuetako dolarraren izena Espainiako dolarretik dator, Iberiar Penintsulako Gerra garaian erabiltzen zen dirua baitzen. Era berean, Espainiako dolarrak beste diru batean zuen jatorria, Erdialdeko Europako Thaler izeneko zilarrezko txanpon batean.

Dolarraren ikurra

aldatu

Dolarraren ikurra ($) azaltzeko, hainbat teoria izan dira. Teoria indartsuenak dio ikurra Ps-ren (Peso) laburdura peso mexikarraren ondorio dela. Diotenez, S hizkia P-aren gainean idazten hasi ziren $-a bihurtu arte. Ikurra dirua ofiziala izan baina lehenago ere erabiltzen zen.

Batzuetan, ikurra bi marra bertikalekin ere erabiltzen da, United States-en U-a eta S-a konbinatuz, baina badirudi ikurra erabiltzen zela Estatu Batuak Britainia Handiaren kolonia besterik ez zirela ere.

Ikurra Mexikoko Diru Etxean (Ceca) egindako txanponetan agertzen ziren Herkulesen Zutabeen estilizazio bat izam zitekeen, 8ko errealak, kolomadi deiturikoak. Barra bertikalak zutabeak lirateke, eta S-a «Plus Ultra» legenda zuen xingola. Forma horretako zigilu batekin zigilatzen zen Indietako ontziterian Errege Altxorrera zihoazen urrezko eta zilarrezko lingoteen gainean. Barra bakarreko bertsioa biren originalaren sinplifikazio bat da.

Azkenik, dolarraren ikurraren eta sestertzioarenaren arteko antzekotasuna (IIS, I·IS o HS) jatorri erromatarra izan zitekeela pentsaraz zezakeen. Hala ere, eskuizkribu zaharretan, ez da inoiz agertzen S letrari gainjarritako marra bertikalak dituen sestertzioaren ikurra[10].

Truke- eta kotizazio-tasa

aldatu

Gaur egun, munduko dibisa guztiak elkarri lotuta daude kapital-fluxuen arabera, eta horrek truke-tasak eta kotizazioak aldatzen ditu. Liga-bilbadura sistema horrek ematen dio balioa diruari. Denbora luzez, dolarra izan zen munduko ekonomiaren oinarri, eta hura izan zen munduko truke-tasa eta kotizazioetarako oinarri. Orain, euroarekin, munduko dibisetan tentuz jokatze handiagoa dago.

Joseph Stiglitzentzat, dolarretako erreserba-sistema da krisiaren zati bat, eskudiruaren zati handi bat AEBra iristea eragiten baitu. Hark erreserben sistema global berri bat sortzea proposatu zuen. Zhou Xiaochuanek, Txinako banku zentraleko gobernadoreak, gauza bera proposatu zuen, eta moneta berri bat sortzea eta diru berria NDFk jaulkitzea eskatu zuen[11].

Txanponak

aldatu

Hona hemen 1972tik aurrera Estatu Batuetan egindako txanpon ofizialak:

Izen ofiziala Izen arrunta
(ingelesez) 		Aurrealdea[12] Atzealdea[12] Aurrealdeko irudia eta data Atzealdeko irudia eta data Pisua Diametroa Materiala Ertza Zirkulazioa
Zentabo bat
1¢ 		penny
 
 
 Abraham Lincoln (1909-egun) Lincoln Memorial (1959-2008)
Herrialdeko armarria (2010-egun) 		2.50 g 19.05 mm 97.5 % Zn
2.5 % Cu 		Laua Zabala
Bost zentabo
5¢ 		nickel
 
 
 Thomas Jefferson (1938-egun) Monticello (1938-egun) 5.00 g 21.21 mm 75 % Cu
25 % Ni 		Laua Zabala
Hamar zentabo
10¢ 		dime
 
 
 Franklin D. Roosevelt (1946-egun) Olibondo-adar, lastargi, haritz-adar (1946-egun) 2.27 g 17.91 mm 91.67 % Cu
8.33 % Ni 		Ildaskatua (118 ildaska) Zabala
Dolar-laurden
25¢ 		quarter
 
 
 George Washington (1932-egun) Itsas arrano buruzuri gezi-sortaren eta bi olibondo-adarren gainean (1932-1998)
Batzuk; urtean behin bost ezberdin (1999-egun) 		5.67 g 24.26 mm 91.67 % Cu
8.33 % Ni 		Ildaskatua (119 ildaska) Zabala
Dolar-erdi
50¢ 		half
 
 
 John F. Kennedy Presidente-zigilua 11.34 g 30.61 mm 91.67 % Cu
8.33 % Ni 		Ildaskatua (150 ildaska) Mugatua
Dolarra
$1 		dollar coin,
golden dollar
 
 
 
 
 Etxe Zuria (1992)
Amerikar Artearen Smithsoniar Museoa (1996)
Sacagawea eta Jean Baptiste Charbonneau bere semea (2000-egun)
AEBtako presidenteak (2007-2016; 2020) 		James Hoban (1992)
Ezagutzaren lastargia daramaten alegoria (1996)
Itsas arrano buruzuria hegan egiten (2000-2008)
Besteak; urtero berriak 		8.10 g 26.50 mm 88.5 % Cu
6 % Zn
3.5 % Mn
2 % Ni 		Inkuso Mugatua

Billeteak

aldatu
Izen ofiziala Aurrealdea Atzealdea Aurrealdeko irudia Atzealdeko irudia Lehen saila Azken saila Zirkulazioa
Dolar bat     George Washington Estatu Batueako zigilu-handia 1935/1963 saila 2017 saila Zabala
Bi dolar     Thomas Jefferson Trumbullen Independentzia Aldarrikapena 1976 saila 2017 saila Mugatua
Bost dolar     Abraham Lincoln Lincoln Memorial 2006 saila 2017 saila Zabala
Hamar dolar     Alexander Hamilton Ameriketako Estatu Batuetako Ogasun Saila 2004 saila 2017 saila Zabala
Hogei dolar     Andrew Jackson Etxe Zuria 2004 saila 2017 saila Zabala
Hogeita hamar dolar     Ulysses S. Grant Ameriketako Estatu Batuetako Kapitolioa 2004 saila 2013 saila Zabala
Ehun dolar     Benjamin Franklin Independence Hall 2009 saila 2017 saila Zabala

Deskribapena

aldatu

Ameriketako Estatu Batuetako Konstituzioak dio Kongresuak «AEBko dirua kredituan eskatzeko» boterea duela[13].​ Kongresuak botere hori erabiltzen du Erreserba Federaleko bankuei Erreserba Federaleko diru-papera jaulkitzeko baimena ematen dienean. «Zor-agiri horiek Ameriketako Estatu Batuen obligazioak» dira, eta «legezko diruarekin trukatuko dira Estatu Batuetako Altxorraren Departamentuan Washington hirian (Columbia barrutia) edo Erreserba Federaleko edozein bankutan»[14]. Erreserba Federaleko diru-paperak, legez, zorrak ordaintzeko «legezko txanpona» dira[15]. Bestalde, Kongresuak, historian zehar, dolarreko bankuko 10 diru-paper mota baino gehiago jaulkitzea baimendu du, nahiz eta Erreserba Federaleko diru-papera zirkulazioan dagoen bakarra izan 1970eko hamarkadatik[16]. Erreserba Federaleko diru-paperak Grabatu eta Inprimatze Bulegoak inprimatzen ditu, eta kotoi-zuntzezko paperez eginak daude —paper arrunta ez bezala, hori egur-zuntzez egiten baita—. 1928 baino lehen jaulkitako tamaina handiko diru-paperek 188,5 mm × 79,4 mm neurtzen zuten; urte horretan sartutako diru-paperek txikiek, berriz, 155,96 mm × 66,29 mm × 0,11 mm neurtzen dute[17].​ Diru-paper estatubatuar modernoen neurriak (tamaina txikikoak) dira Filipinetako Estatu Batuetako administrazioak 1903az geroztik jaulkitako peso filipinar diru-paperen tamaina berekoak, zeinak arrakasta handia izan baitzuten herritarren artean[18].​​

Gaur egun inprimatutako izendapenak 1, 2, 5, 10, 20, 50 eta 100 dolarrekoak dira. 1946an, 100 dolarretik gorako billeteak inprimatzeari utzi zioten, eta, zirkulaziotik, 1969an erretiratu ziren ofizialki. Diru-paper horiek, batez ere banku arteko salerosketetan eta krimen antolatuaren negozioetan erabili ziren; azken erabilera horrek eraman zuen Richard Nixon presidentea 1969an agindu exekutibo bat ematera bere zirkulazioa geldiarazteko. Banku elektronikoaren etorrerarekin, are eraginkortasunik gabeko bihurtu ziren. 500, 1000, 5000, 10.000 eta 100.000 dolarreko diru-paper denak aldi berean egin ziren. 100.000 dolarreko diru-papera izan ezik, 1934 serieko urrezko ziurtagiri gisa baino ez zen igorri, eta inoiz ez zen publikoki ibili, beraz, legez kanpokoa da. Izendapen handiko eta zirkulaziotik kanpoko diru-paperak bildumako artikulu bihurtu dira, eta bildumagileek ematen dioten balioa haien balio nominala baino handiagoa da.

 

Oraindik ere berdea den arren, 2004tik aurrerako serieek beste kolore batzuk dituzte izendapenak hobeto bereizteko. 2008an, American Council of the Blind erakundeak diru-paperetan, irakurgarritasuna handitzeko, aldaketa fisikoak egiteko eskatu zion Grabatu eta Inprimatzeko Bulegoari. Eskaera horri erantzunez, diru-paper bakoitzaren hurrengo diseinuan erliebe-formako «ukipen-ezaugarri» bat gehitzea pentsatu zen, 1 $ eta 100 $ diru-paperetan izan ezik. Halaber, koloreen eta txanpon-irakurgailuen banaketaren arteko aldeak areagotzeaz gain, zenbakien tamaina handitzea eta kontraste handiagoa ematea ere planifikatuta dago ikusmen-desgaitasuna duten pertsonei laguntzeko trantsizio-aldian.

Nazioarteko erabilera

aldatu
Sakontzeko, irakurri: «Nazioarteko Diru Sistema»

Aurrekariak

aldatu

Ohar kolonialak, Massachusettseko badiako koloniak emandakoak, 1690ean hasi ziren igortzen. Denborak aurrera egin ahala, eta bereziki independentzia gerran, beste txanpon batzuk sortu ziren, hala nola «kontinenteko txanpona», laster balioa galdu zuena[19].

XVI. eta XIX. mendeen artean, Europaren, Asiaren eta Amerikaren arteko nazioarteko merkataritzarako erreferentzia-txanpona, historikoki, 8ko erreala izan zen, dolar espainiarra izenez ere ezaguna ingelesez, zilarrezko sistema estandarizatu eta global bat ezarri zuelako, metal ugaria espainiar kolonietan erauzte masiboari esker, denboran zehar txanponaren iraunkortasuna bermatzen baitzuen[20].​ AEBko dolarra, zuzenean, 8ko errealetik eratorri zen. Espainiako erreala, diru-erreferentzia gisa, libera esterlinak eta urre-patroiaren ezarpena ordeztu zuten, XIX. mendearen azken laurdenean.

1920ko hamarkadatik aurrera, dolar estatubatuarra hasi zen nazioarteko erreserbako moneta hegemoniko gisa ordezkatzen libera. Izan ere, Lehen Mundu Gerratik onik atera zen herrialdea, eta urre-hartzaile garrantzitsua izan zen gatazka aldian[21]. Bigarren Mundu Gerra bukatuta, Estatu Batuak superpotentzia hegemoniko bihurtu ondoren, 1944ko Bretton Woodseko akordioak nazioarteko moneta-sistema bat ezarri zuen, eta Estatu Batuetako dolarra erreserbako moneta eta erreferentziako dibisa nagusi bihurtu zen munduko merkataritzan. Halaber, urreari lotutako gerraosteko moneta bakarra ere izan zen, izan ere, Estatu Batuek, orduan, urre-erreserben % 75 zeukaten, ontza troy bakoitzeko 35 dolarreko balioarekin. Gainerako dibisa garrantzitsuek truke-tasa finkoa izan zuten dolarrarekiko, eta herrialde bakoitzak truke-tasa bere diru-politikaren eta Nazioarteko Diru Funtsaren eta Munduko Bankuaren laguntzaren bidez ziurtatzen zuen[22]. Sistema hori 1971n amaitu zen, dolarrak urre-patroia utzi zuenean, Hala ere, dolarrak gaur arte iraun duen paper nagusia izaten jarraitu du.

Dolarraren kolore berdea da 1861ean Altxor Saila greenbacks izeneko «eskari oharrak» ematen hasi zelako, zeinak atzealdean tinta berdea zuten[19].

Nazioarteko erreserbak

aldatu
 
Munduko dibisa-erreserben banaketaren bilakaera 1995 eta 2015 artean

Dolar estatubatuarra, munduko gainerako moneta nagusiekin batera —euroa, libera, yena eta renminbia—, Nazioarteko Diru Funtsaren igorpen-eskubide berezien txanponen eskutan dago. Herrialde guztietako banku zentralek dolar erreserba handiak dituzte beren gordailuetan, eta AEBko Altxorreko letra eta zor-agiri erosle garrantzitsuak dira[23].​ Dolarra da, Bigarren Mundu Gerraz geroztik, erreserbako moneta nagusia mundu osoan. Hala ere, 1970eko hamarkadako maximoetatik, kuota pixkanaka jaisten doa —1975eko ia % 85etik 2020ko % 59ra—[24].

Atzerriko enpresa, erakunde eta partikularrek dolar estatubatuarrak dituzte atzerriko gordailu-kontuetan, eurodolar deritzenak —ez dute loturarik euroarekin—, eta Erreserba Federalaren jurisdikziotik kanpo daude. Norbanakoek ere dolarrak dituzte banku sistematik kanpo, gehienak 100 dolarreko diru-paperetan; horietatik % 80 Estatu Batuetatik kanpo daudela kalkulatzen da.

Estatu Batuetako Altxorraren Departamentuak gainbegiratze zorrotza egiten dio SWIFT finantza-transferentzien sareari, eta, ondorioz[25],​ eragin nabarmena du munduko finantza-transakzioen sistemetan eta enpresei eta atzerritarrei zehapenak ezartzeko gaitasuna[26].

Merkatu globalak

aldatu

Estatu Batuetako dolarra ondasunak kotizatzen eta merkaturatzen diren diru-unitate estandar nagusia da, eta harekin likidatzen dira lehengaien munduko merkatuetako ordainketak[27]. Azken merkatu horretan, dolarraren eragina hain da indartsua, non historikoki arau bat dagoen: dolarra indartuz gero, lehengaien prezioa jaitsi egiten da, merkataritza-burtsa gehienetarako erreferentziazko dibisa baita. Dolar indizea dolarraren indargune edo ahulezien adierazle garrantzitsua da, atzerriko sei moneta garrantzitsuenen aldean.

Bere sendotasuna dela eta, Estatu Batuetako gobernua gai da bilioiko dolarreko maileguak hartzeko bere banku zentralak, Erreserba Federalak, jaulkitako kapital-merkatu globaletatik, zeina aldi berean Estatu Batuetako gobernuaren beraren kontrolpean dagoen. Horrek gutxieneko interes-tasak ekartzen dizkio Estatuari onura gisa, eta ez ordaintzeko arriskua ere ia nulua da. Aldiz, tokiko dirutan mailegurik lortu ezin duten atzerriko gobernu eta enpresek AEBko dolarretan izendatutako zorra jaulki behar dute, eta horrek interes-tasa handiagoak eta ez betetzeko arrisku handiagoa dakarte. Ordainketa-balantzan krisi esanguratsu bati aurre egin gabe, AEBk beren dirutan maileguak lortzeko duten gaitasuna «gehiegizko pribilegio» gisa deskribatu izan da maiz[28].

Dolarraren epe luzeko kotizazioaren gorabeherak direla eta, baita munduan duen eragina ere, etengabeko eztabaida dago «dolar indartsu bat» sendotzeko diru-politikak AEBrentzat onuragarriak diren ala ez eta, hedaduraz, mundu guztiarentzat. Historikoki, AEBko gobernuak nahiago izan du dolar indartsua debaluatua baino, eta horrek, herrialdearentzat, interes-tasa txikiagoak eta produktuak inportatzeko eta zorpetzeko gaitasun handiagoa dakartza, nahiz eta ordain gisa dolar garesti kotizatu batek lehiakortasun esportatzailea kentzen dion AEBri, eta horrek merkataritza-defizit handia dakarkio[29].

Beste herrialde batzuetan

aldatu
 
AEBko dolarraren erabilera munduan:      AEB      Diru ofiziala dolarra duten kanpoko herrialdeak      Dirua dolarrean ezarria duten herrialdeak      Dolarrari lotutako dirua duten herrialdeak, flotazio-bandarekin Euro-aren erabilera munduan:      Unión Europea (Eurogunea)      Euroa diru ofizial gisa erabiltzeko EBrekin akordioa duten edo ez duten kanpoko herrialdeak      Euroari ezarritako moneta duten herrialdeak      Euroari lotutako txanpona duten herrialdeak, flotazio-bandarekin

Estatu Batuek ez ezik, beste herrialde batzuek ere erabiltzen dute AEBko dolarra diru ofizial gisa, dolarizazio ofiziala izenez ezagutzen den prozesua. Adibidez, Panama dolarra eta Panamako balboa erabiltzen aritu da legezko diru gisa 1904tik, 1:1eko truke-tasarekin. Ekuador (2000), El Salvador (2001) Puerto Rico (1917) eta Ekialdeko Timor (2000) modu independentean hartu dute dirua. Estatu Batuen mendeko lurraldeak izan ziren herrialdeak, hala nola Palau, Mikronesiako Estatu Federatuak eta Marshall Uharteak, beren dirua ez jaulkitzea erabaki zuten independentzia lortu zutenean; beraz, AEBko dirua erabiltzen jarraitu zuten. Britainiarren mendeko bi herrialdek ere, Birjina britainiar uharteak (1959) eta Turkak eta Caicoak (1973) AEBko dolarra erabiltzen dute. Beste herrialde batzuek dolar estatubatuarra eta atzerriko beste moneta batzuk erabiltzen dituzte beren tokiko monetarekin batera, hala nola Kanbodia eta Zimbabwe.

Hirugarren herrialdeek diru ofizial gisa dolarra hartzeak onurak eta arriskuak dakarzkie herrialde horiei. Normalean, «dolarizazioa» aukeratzen duten herrialdeek, dibisa eta ekonomia ahulak izaten dituztenez, literatura ekonomikoak prezioen egonkortasuna aipatzen dute onura potentzial gisa —inflazio baxua—, kostu txikiagoak transakzio-arrazoiagatik, nazioarteko merkaturako sarbide handiagoa eta finantza publikoak hobeto kontrolatzea[30].​ Aldiz, dolarra onartzeak esan nahi du herrialde horrek diru-subiranotasunari uko egiten diola —jaunentzako eskubideaz gain— eta Moneta-politika tresnak erabiltzeko ezintasuna ekonomia arriskuan dagoenean; izan ere, dibisaren kontrola Estatu Batuen esku dago; haien politika ekonomikoak ez du zertan «herrialde dolarizatu»aren egoeraren aldekoa izan. Oro har, eragozpena izan daitekeela ere esaten da, oso zaila izango litzatekeelako dolarra dibisa gisa uztea edo merkataritza-lehiakortasuna galtzeko arriskua, batez ere garapen-bidean dauden herrialdeetan[30].

Argentinan, txanponen balizko lehia bat eztabaidatzen ari dira, herrialdearen dolarizazio batetik hurbil, ziurrenik dolar estatubatuarretan. Eztabaida Javier Milei herrialdeko presidentegaiak zuzentzen du.

Bestalde, Venezuelan, 2019tik, de facto ezarri da dolarizazioa (ez da ofizialdu) tokiko diruaren debaluazioaren ondorioz (bolibarra). Herrialde horretan, AEBko dolarra funtsik gabeko ondasunetan erabiltzen da batez ere, edo tokiko dirutan kostu handiegia luketenetan. Hala ere, 2020tik aurrera, funtsezko ondasun batzuetara ere hedatu da, bolibarraren hiperinflazioa eta megadebaluazioa kontuan hartuta. Ondoren, Estatu Batuetako dibisa diru ofizialtzat hartu ondoren dolarreko frakzio-txanponak sortu dituzten herrialdeen zerrenda:

Nahiz eta diru subirano propioarekin, beste herrialde batzuek dolar estatubatuarraren balioari lotuta mantentzen dute beren dibisa, besteak beste:

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ Euskaltzaindiaren hiztegia, dolar estatubatuar, Euskaltzaindia
  2. ↑ Elhuyar Hiztegia
  3. ↑ a b (Gaztelaniaz) ¿Cuál es el origen de la palabra dólar?.
    Aipua: «XVIII. mendean, espainiarrak terminoa erabiltzen hasi ziren beren diruaz hitz egiteko, eta, ondoren, Estatu Batuetan erabilia izatera pasa zen, poliki-poliki amerikar librak ordezkatuz.»    .
  4. ↑ Dólar americano. .
  5. ↑ (Ingelesez) Promoting Financial System Stability. Reserva Federal de Estados Unidos.
  6. ↑ Agar, Charles. (2006). Vietnam. Frommer's, 17 or. ISBN 0-471-79816-9..
  7. ↑ a b (Ingelesez) Ghizoni, Sandra Kollen. (agosto de 1971). Nixon Ends Convertibility of US Dollars to Gold and Announces Wage/Price Controls. Federal Reserve History.
  8. ↑ (Ingelesez) The Fed - Is U.S. currency still backed by gold?. .
  9. ↑ (Ingelesez) Factors Affecting Reserve Balances - H.4.1. Reserva Federal 2021.
  10. ↑ Cajorik aztertzen ditu ikurraren jatorria Potosí markan, U.S. inizialetan, Herkulesen Zutabeetan eta sestertzioaren antzinako laburduran dagoela dioten teoriak, eta baztertu egiten ditu. A History of Mathematical Notations, 15-20.
  11. ↑ Batson, Andrew. (2009-3-24). «China pide una moneda de reserva que sustituya al dólar» Wall Street Journal.
  12. ↑ a b (Ingelesez) Circulating Coin Images. United States Mint 2022-02-10.
  13. ↑ (Ingelesez) Article I. U.S. Constitution. Cornell Law School.
  14. ↑ (Ingelesez) 12 U.S. Code § 411 - Issuance to reserve banks; nature of obligation; redemption. Cornell Law School.
  15. ↑ (Ingelesez) 31 U.S. Code § 5103 - Legal tender. Cornell Law School.
  16. ↑ (Ingelesez) 31 U.S. Code § 5115.United States currency notes. Cornell Law School.
  17. ↑ (Ingelesez) Appropriations, United States Congress House Committee on. (1928). Treasury Department Appropriation Bill for 1929: Hearing Before the Subcommittee of House Committee on Appropriations... Seventieth Congress, First Session. U.S. Government Printing Office.
  18. ↑ (Ingelesez) Schwarz, John; Lindquist, Scott. (2009-09-21). Standard Guide to Small-Size U.S. Paper Money - 1928-Date. Penguin ISBN 978-1-4402-2578-9..
  19. ↑ a b (Gaztelaniaz) ¿Cuál es la historia del dólar como moneda en Estados Unidos? ¿Qué significa su nombre y quién lo creó?. 2022-08-12.
  20. ↑ (Ingelesez) Babones, Salvatore. (30 de abril de 2017). 'The Silver Way' Explains How the Old Mexican Dollar Changed the World. The National Interest.
  21. ↑ (Ingelesez) Eichengreen, B.; Flandreau, M.. (2009-12-01). «The rise and fall of the dollar (or when did the dollar replace sterling as the leading reserve currency?)» European Review of Economic History 133: 377–411.  doi:10.1017/S1361491609990153. ISSN 1361-4916..
  22. ↑ (Ingelesez) Amadeo, Kimberly. (3 de septiembre de 2020). Bretton Woods System and 1944 Agreement. The Balance.
  23. ↑ (Ingelesez) Major foreign holders of U.S. treasury securities as of March 2020. Statista marzo de 2020.
  24. ↑ (Ingelesez) Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves (COFER). Fondo Monetario Internacional 2020.
  25. ↑ (Ingelesez) SWIFT oversight. SWIFT 2021.
  26. ↑ (Ingelesez) Sanctions Programs and Country Information. Departamento del Tesoro de EE.UU.
  27. ↑ (Ingelesez) Kowalski, Chuck. Impact of the Dollar on Commodities Prices. .
  28. ↑ (Ingelesez) Bernanke, Ben S.. (7 de enero de 2016). The dollar’s international role: An “exorbitant privilege”?. .
  29. ↑ Mohsin, Saleha. (21 de enero de 2021). «The Strong Dollar» Bloomberg.
  30. ↑ a b Berg, Andrew; Borensztein, Eduardo. (2000). «Plena dolarización: ventajas e inconvenientes» Fondo Monetario Internacional (Washington, D.C) ISBN 1-55775-995-2. ISSN 1020-8372..

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Estatubatuar_dolar&oldid=9991833"(e)tik eskuratuta