Wikipedia

Euro

Euroa (EUR edo €) Europar Batasuneko hogei estaturen diru ofiziala da. Danimarkak exklusio klausula du, euroko adopziotik kanpo egotea ahalbidetzen duena. Gainerako 6 estatuek euroa hartzera behartuta daude Maastricht Ituna sinatzerakoan. Halaber, Andorraa, San Marinok, Vatikano Hiriak eta Monakok akordioak dituzte Europar Batasunarekin euroaren erabilerarako. Montenegrok eta Kosovok unilateralki erabaki zuten euroaren erabilera.

Euro
igorpen eskubide bereziak
Ezaugarriak
HerrialdeaAustria, Belgika, Zipre, Herbehereak, Estonia, Finlandia, Frantzia, Alemania, Grezia, Irlandako Errepublika, Italia, Letonia, Lituania, Luxenburgo, Malta, Monako, Portugal, San Marino, Eslovakia, Eslovenia, Espainia, Vatikano Hiria, Andorra, Kosovo, Kroazia eta Montenegro
Nongo eskumenaEurogunea
JaulkitzaileaEuropako Banku Zentrala
Ikurra€
Honen izena daramaEuropa
Historia
Hasiera2002ko urtarrilaren 1a eta 1999ko urtarrilaren 1a
Ordezkatzen duAustriar txelin, Belgikar libera, Cypriot pound (en) Itzuli, Herbeheretar florin, Estonian kroon (en) Itzuli, Finlandiar marko, Frantziar libera, Alemaniar marko, Greziar drakma, Irlandar libera, Italiar lira, Lats, Lituaniako litas, Luxenburgotar franko, Maltese lira (en) Itzuli, Monegasque franc (en) Itzuli, Portugaldar ezkutu, San Marinoko lira, Slovak koruna (en) Itzuli, Slovenian tolar (en) Itzuli, Espainiar pezeta, Vatican lira (en) Itzuli, Europako kontu-unitate eta Croatian kuna (en) Itzuli
Europako Banku Zentralaren eraikina, Frankfort.

Europar Batasuneko herrialde guztietan ez da ezarri euroa legezko erabilerako diruzat; batzuetan, nahi izan ez dutelako, eta, beste batzuetan, eskatu ziren baldintzak ez zirelako betetzen.

Euroa darabilten estatuen guneari, "Eurogunea" deritzo, hau da, Alemaniak, Austriak, Belgikak, Eslovakiak, Esloveniak, Espainiak, Estoniak, Finlandiak, Frantziak, Greziak, Irlandak, Italiak, Maltak, Kroaziak, Letoniak, Lituaniak, Luxenburgok, Herbehereek, Portugalek eta Ziprek osatzen duten eremua.

Euroa bigarren diru-erreserba da, baita munduko nazioarteko transakzioetan gehien negoziatu eta erabiltzen den bigarrena ere, AEBko dolarraren ondoren.

340 milioi herritar inguru bizi dira euroguneko 20 herrialdetan[1]. Gainera, mundu osoko 240 milioi pertsona baino gehiagok euroan ezarritako txanponak erabiltzen dituzte, 190 milioi afrikar baino gehiago barne.

Euro izena 1995eko abenduaren 16an onartu zen Madrilen[2]. Euroa 1999ko urtarrilaren 1ean sartu zen munduko finantza merkatuetan kontu moneta gisa, Europako Diru Unitate Zaharra (ECU) ordezkatuz 1:1 proportzioan.

Txanponak eta billeteak 2002ko urtarrilaren 1ean sartu ziren zirkulazioan urte hartan euroa onartu zuten Europar Batasuneko 12 estatuetan[3]: Alemania, Austria, Belgika, Espainia, Finlandia, Frantzia, Grezia, Irlanda, Italia, Luxenburgo, Herbehereak eta Portugal. Gainera, urte hartan, Vatikano Hiriko, Monakoko eta San Marinoko mikroestatu europarrek euroa hartu zuten, Europar Batasuneko herrialdeekin eta Andorrarekin modu ez-ofizialean akordioak zituztenek. 2011n, Andorrak diru-akordioa sinatu zuen Europar Batasunarekin, eta 2012ko apirilaren 1ean jarri zen indarrean. Horren ondorioz, Andorrak euroa modu ofizialean onartu zuen. 2007ko urtarrilaren 1ean, Eslovenia[4]eurogunera sartu zen, eta Malta[5] eta Zipre[6] 2008ko urtarrilaren 1ean sartu ziren; Eslovakia, berriz, 2009ko urtarrilaren 1ean[7]; Estonia 2011ko urtarrilaren 1ean[8], eta SESBeko kide izandako euroguneko kide bihurtu zen lehen herrialdea izan zen. Letonia 2014ko urtarrilaren 1ean sartu zen[9], eta Lituania 2015eko urtarrilaren 1ean[10]. Azkenik, Kroaziak euroa 2023ko urtarrilaren 1ean hartu zuen, eta Europako diru-komuna hartzen azken herrialdea izan zen[11].

Europar Batasuneko zazpi herrialdek ez dute oraindik euroa onartu: Bulgariak, Danimarkak, Hungariak, Poloniak, Txekiar Errepublikak, Errumaniak eta Suediak. Erresuma Batuak ere ez zuen horrelakorik egin Batasuneko kide izan zen urteetan.

Ezaugarriak aldatu

Euroa 100 zentimotan zatitzen da. Europar Batasuneko agiri ofizialetan, euro eta cent erabiltzen da, beti singularrean.

Billeteak (5, 10, 20, 50, 100, 200 eta 500) herri guztientzako berak dira. Txanponak, ordea, (1, 2, 5, 10, 20 eta 50 ehunetakoak eta 1 eta 2 eurokoak) aurrealde bera dute, baina herrialde bakoitzeako atzealdea berezia da. Hala ere, edozein herritako euro txanponak euroguneko herri guztietan erabil daitzeke.

Billeteen disenua Robert Kalinarena da, Austriako Banku Nazionalekoa. Txanponen aurrealde arruntaren disenua, berriz, Luc Luycxren lana da, Belgikako Errege Txanpon Fabrikakoa.

Euroa ECUren ondorengoa da, Europako Diru Unitatea (European Currency Unit). 1995eko abenduaren 16ko Madrilgo bileran, Helmut Kohl Alemaniako kantzilerrak adierazi zuen Ein Kuh doinuaren antza hartzen ziola, alemanez behi bat doinuarekin nahas zitekeena. Hori dela eta, Europako Erkidegoko diruari Euro deitzea erabaki zen, eta ECUrekin 1:1 parekotasuna izango zuen[12][13][14][15].

2004. urtetik aurrera, Europar Batasunaren zuzentarau batek aukera ematen du urtero bi euroko oroigarri moneta bat egiteko euroguneko herrialde bakoitzean —2013tik aurrera bi txanpon urtean. Jaulkipen horien ekoizpena herrialde bakoitzeko txanponaren akuñazio normalak zehazten du, eta euroguneko aurrealde komuna mantentzen dute; atzealdean, berriz, oroitzapenezko arrazoia erakusten dute. Oroitzapenezko txanpon bateratu horiek estatu bakoitzak jaulki ditzakeenen osagarri dira.

Euro billeteen lehen seriearen xede nagusiak ateak eta leihoak dira, eta Europar Batasunaren irekiera-espiritua irudikatzen dute; mugak kentzea eta integrazioa txartelaren atzeko aldeko zubiek irudikatzen dute. Gainera, seriearen gai orokorra «Adinak eta estiloak» da, eta billete bakoitzean arkitektura-estilo jakin bat agertzen da.

Euroaren (€) sinboloa, Europako Batzordeak garatua, alfabeto grekoko epsilon letran oinarritzen da. Ikur hori, E, Europaren hasieraren erreferentzia gisa aukeratu zen. Bi lerro paraleloek euroaren eremuaren barruko egonkortasunari egiten diote erreferentzia.

Euskaraz, gainerako txanponak bezala, euroa izen arrunta da, eta letra xehez idatzi behar da. Bere plurala euroak da[16]. Eurorako, nazioarteko kodea EUR da, eta Nazioarteko Normalizazio Erakundean (ISO) erregistratu da; enpresa-, merkataritza- eta finantza-helburuetarako erabiltzen da.

Ez dago cent ikur ofizialik, nahiz eta askotan hizkuntza bakoitzaren ohiko itzulpena eta laburdurak erabiltzen diren. Irlandan, dendetan, batzuetan ¢ ikurra erabiltzen da.

Estilo arkitektonikoa billeteen lehen seriean (Aroak eta estiloak seriea)
5 euro 10 euro 20 euro 50 euro 100 euro 200 euro 500 euro
Klasikoa Erromanikoa Gotikoa Pizkundekoa Barrokoa Modernista Garaikidea
 
Anverso
 
Reverso
 
Anverso
 
Reverso
               
Estilo arquitectónico en la segunda serie de los billetes (serie Europa)
5 euro 10 euro 20 euro 50 euro 100 euro 200 euro
Klasikoa Erromanikoa Gotikoa Pizkundekoa Barrokoa Modernista
 
Anverso
 
Reverso
 
Anverso
 
Reverso
 
Anverso
 
Reverso
 
Anverso
 
Reverso
 
Anverso
 
Reverso
 
Anverso
 
Reverso

Historia aldatu

1 euro (€) Lehen erabilitako diru mota
13,7603 Austriar txelin (ATS)
40,3399 Belgikar libera (BEF)
0,585274 Zipretar libera (CYP)
1,95583 Marko alemaniar (DEM)
15,6466 Estoniar koroa (EEK)
166,386 Espainiar pezeta (ESP)
5,94573 Marko finlandiar (FIM)
6,55957 Frantziar libera (FRF)
340,750 Greziar drakma (GRD)
7,53450 Kroaziar kuna (HRK)
0,787564 Irlandar libera (IEP)
1936,27 Italiar lira (ITL)
0,702804 Lituaniar litas (LTL)
0,702804 Letoniar lats (LVL)
40,3399 Luxenburgotar libera (LUF)
0,429300 Maltar lira (MTL)
2,20371 Herbeheretar florin (NLG)
200,482 Portugaldar ezkutu (PTE)
239,640 Esloveniar tolar (SIT)
30,1260 Eslovakiar koroa (SKK)

Dibisa, ofizialki, 1999ko urtarrilaren 1ean ezarri zen eurogunea deituriko eremuko hamaika herrialdeetan: Alemania, Austria, Belgika, Espainia, Finlandia, Frantzia, Irlanda, Italia, Luxenburgo, Herbehereak eta Portugal. 2001eko urtarrilaren 1ean, Grezia eurogunera gehitu zen, eta, 2007ko data berean, Eslovenia. Hala ere, billete eta txanpon berrietarako behar zen fabrikazio aldia zela eta, moneta nazional zaharrek, dibisen merkatuan kotizazio ofiziala galdu arren, ordaintzeko bide gisa jarraitu zuten 2002ko urtarrilaren 1era arte, orduan billeteak eta eurotako txanponak jarri baitzituzten zirkulazioan haien ordez.

Danimarka, Erresuma Batua, Errumania, Bulgaria, Polonia eta Suediak ez zuten euroa onartu.

Danimarkak eta Suediak ez zuten diru bakarra ezarri. Danimarkak euroa errefusatu zuen 2000ko irailaren 28an egindako erreferendumean, % 86ko parte-hartzearekin eta boto-emaileen % 53,1ek euroa hartzearen aurka eginda. Suediako erreferenduma 2003ko irailaren 14an egin zen, euroaren adopzioa bultzatu zuen Anna Lindh ministroa hil eta egun batzuetara, hautesleen % 56k baino gehiagok aurka bozkatu zuten. Horrela, auzia gutxienez bost urtez atzeratu zen, eta epe hori igarota erreferenduma errepikatu ahal izango da.

2002ko urtarrilaren 1ean, Europako diru berriaren lehen egunean, euroa 1 AEBko 0,9038 dolarren truke aldatu zen (USD).

2002ko uztailean, euroak estatubatuar dolarra gainditu zuen dibisa merkatuan.

2004eko maiatzean EBn sartu ziren estatu berriak ez zuten berehalakoan euroa onartu, baina beharrezko baldintza ekonomikoak betetzeko asmoa adierazi zuten.

2002. urtez geroztik, Europar Batasunaren hiru handitze izan dira, eta, horietan, hamahiru herrialde berri sartu dira guztira (hamar herrialde 2004ko maiatzean, bi 2007ko urtarrilean eta bat 2013ko uztailean). Orain arte (2023), herrialde horietako zazpik euroa hartu dute moneta gisa.

2006ko uztailaren 11n, Europar Batasuneko Ekonomia eta Finantza ministroek (ECOFIN) berretsi zuten Eslovenia eurogunean sartuko zela 2007ko urtarrilaren 1etik aurrera.

2007ko uztailaren 10ean, Europar Batasuneko Finantza ministroek behin betiko oniritzia eman zioten Malta eta Zipre 2008ko urtarrilaren 1etik aurrera eurogunean sartzeari.

2008ko uztailaren 8an, Europar Batasuneko Ekonomia eta Finantza ministroek Eslovakia 2009eko urtarrilaren 1ean eurogunean sartzea onartu zuten[17].

2010eko uztailaren 13an, Europar Batasuneko Finantza ministroek Estonia 2011ko urtarrilaren 1ean eurogunean sartzea onartu zuten[18].

2011ko ekainaren 30ean, Andorrak, sortu zenetik euroa de facto erabiltzen aritu zenak, Europar Batasunarekin akordio monetarioa sinatu zuen euroa modu ofizialean erabiltzeko eta euro-txanponak egiteko[19]. Akordioa 2012ko apirilaren 1ean sartu zen indarrean[20]. Andorra 2013ko uztailaren 1ean hasiko zen euro-txanponak egiten. Hala ere, 2012ko urrian, euroen jaulkipena 2014ra arte atzeratu zela iragarri zen[21]. Azkenik, jaulkipena 2014ko abenduan egin zen[22].

Finlandiak eta Herbehereek 1 eta 2 zentimoko txanponak kendu dituzte zirkulaziotik[23], zentimoen fabrikazio-kostua balio nominala baino handiagoa baita. Horretarako, sistema bat ezarri dute prezioak ez aldatzeko, baina behin kutxan sartu ondoren 0 eta 5 zentimora biribiltzen dira. Hala ere, herrialde horietan, 1 eta 2 zentimoko txanponak legezko erabilerakoak dira oraindik ere, eta bildumetarako jaulkitzen dira.

2013ko maiatzean, Europako Batzordeak euroaren 1 eta 2 zentimoko txanponak zirkulaziotik kentzeko aukera planteatu zuen, ekoizpen-kostuek balioa gainditzen baitzuten eta 2002tik euroguneari 1.400 milioi euroko galera metatuak eragin zituelako. Bruselaren arabera, kostu horiek 1 eta 2 zentimoko txanponak egiteari uztea gomendatuko zukeen. Hala ere, Europar Batasuneko Exekutiboak ohartarazi zuen horrek erreakzio negatiboa eragin zezakeela herritarren artean prezioa biribilduko zukeelako. Zirkulaziotik kentzeaz gain, Batzordeak beste hiru egoera proposatu zituen 1 eta 2 zentimoko txanponen etorkizunerako: egungo egoera mantentzea; egiten jarraitzea, baina kostu txikiagoan, eta jaulkitzeari uztea, baina erabiltzen jarraitzea ahalbidetzea[24].

2013ko uztailaren 9an, Europar Batasuneko Finantza ministroek Letonia 2014ko urtarrilaren 1ean eurogunean sartzea onartu zuten[25].

2014ko uztailaren 23an, Europar Batasuneko Kontseiluak Lituania 2015eko urtarrilaren 1ean eurogunean sartzea onartu zuen[26].

2016ko maiatzaren 4an, Europako Banku Zentraleko gobernu-kontseiluak erabaki zuen 500 euroko billetea ez zela gehiago gertatuko 2018[27]. urtearen amaieratik, Europa billete-serie berritik kanpo utzita, baina legezko ordainketa izaten jarraitzen du[28]. Erabakia hartu zen billete horrek legez kanpoko jarduerak erraztu zitzakeen kezkagatik[29].

2022ko uztailaren 12an, Europar Batasuneko Kontseiluak baimena eman zuen Kroaziak 2023ko urtarrilaren 1ean euroa onar zezan[30].

Europar Batasuneko zazpi herrialdek oraindik ez dute euroa ezarri: Bulgaria, Danimarka, Hungaria, Polonia, Txekiar Errepublika, Errumania eta Suedia. Erresuma Batuak ere ez zuen horrelakorik egin Batasuneko kide izan zen urteetan.

Euroari lotutako txanponak aldatu

Euroari lotutako bi txanpon daude, Europako truke-tasen mekanismoaren bidez. Hauek dira:

  • Bulgariar Lev-a euroari lotuta dago: truke-tasa 1,95583 lev bulgariar = 1 euro da, eta fluktuazio-banda ± %15.
  • Danimarkako koroa euroari lotua dago, 7,46038 koro daniar = 1 euroko kanbio-tasarekin eta ±% 2,25eko fluktuazio-bandarekin.

Bestalde, euroa sortzean desagertu ziren Europako monetei lotuta zeuden beste herrialde eta lurraldeetako txanponak euroarekin lotuta zeuden. Hauek dira:

Gainera, Santo Tomé eta Príncipe (Santotomdar dobra) moneta euroari lotuta dago, Portugalekin 2009an sinatutako hitzarmen baten ondorioz, eta 2010eko urtarrilaren 1ean jarri zen indarrean. 24.500 santotomentseko dobren truke finkoko tasa = 1 euro.

Beraz, Europar Batasunaren barruan, bi herrialdek euroari lotutako txanponak dituzte Europako kanbio-tasen mekanismoaren bidez (Bulgaria eta Danimarka); Europar Batasunetik kanpo, berriz, 22 herrialdek eta lurraldeek euroari lotutako txanponak dituzte: Afrika kontinentaleko 14 herrialdek (Kamerun, Txad, Gabon, Ginea Ekuatoiarra, Afrika Erdiko Errepublika, Kongoko Errepublika, Burkina Faso, Boli Kosta, Ginea Bissau, Mali, Niger, Senegal eta Togo), Afrikako hiru irla (Cabo Verde, Komoreak eta Sao Tome eta Principe), Balkanetako 2 herrialde (Bosnia Herzegovina eta Ipar Mezedoniako Errepublika) eta Ozeano Bareko 3 frantziar lurralde (Kaledonia Berria, Polinesia Frantsesa eta Wallis eta Futuna)

Bielorrusiak eta Marokok euroak eta beste dibisa batzuek osatutako txanpon-saski bati lotutako txanponak dituzte (bielorrusiar rubloa eta marokoar dírhama). Bestalde, Zimbabueko dolarra desagertu zenetik, euroa beste txanpon batzuekin batera erabiltzen da.

Gainera, hainbat herrialdek (adibidez, Suitzak[31] edo Txekiar Errepublikak[32]) euroa izan dute edo dute erreferentziatzat moneta-politikak ezartzean, eta horrek dibisa-merkatuetan esku hartzera bultzatzen ditu banku zentralak.

EBko kideak eurogunetik kanpo aldatu

Danimarkak zenbait klausula negoziatu zituen Europar Batasunaren Tratatutik irteteko, 1992an egindako erreferendum batean Europar Batasuna errefusatu ondoren. Hala, Danimarkak salbuespenak izan zituen lau gaitan (defentsa bateratua, moneta komuna, lankidetza judiziala eta europar herritartasuna). Azkenik, 1993an egindako beste erreferendum batean onartu zen itun aldatua. 2000ko irailaren 28an, euroa hartzeari buruzko erreferenduma egin zen Danimarkan, eta %53,2 geratu zen moneta bakarrarekin elkartzearen aurka. 2015. urtean, aipatutako lau irteera-klausulak ezeztatzeari buruzko erreferendum batek "ez" bat eman zuen berriro.

Suediak ez du moneta-batasunaren irteera formalik (EDBren hirugarren etapa), eta, beraz, teorian behintzat, euroa hartu behar du uneren batean. 2003ko irailaren 14an, euroa hartzeari buruzko erreferenduma egin zen, baina botoen %56rekin ekimen hori errefusatu zen. Suediako gobernuak argudiatu ohi du posible dela euroa ez hartzea, nahiz eta horretarako betebeharra egon, euroguneko kide izateko baldintzetako bat ERMko kide izatea baita bi urtez. Mekanismo horretatik kanpo geratzea aukeratuta, Suediako gobernuak euroa hartzeari buruzko klausula informala du.

2004an Europar Batasunean sartu ziren 10 kideek ere euroa etorkizunean hartzeko aukera izan zuten itunen bidez errekerimendua dute. Eslovenia, Zipre, Malta, Eslovakia, Estonia, Letonia, Lituania eta Kroazia dagoeneko adoptatu dute. Estatu horiek Europar Batasuneko Ekonomia eta Diru Batasunaren hirugarren etapa bete behar zuten datak ezarri ziren: 2007 Eslovenia, Estonia eta Lituaniarako; 2008 Zipre, Letonia eta Maltarako; 2009 Eslovakiarako; eta 2010 edo 2010 Hungaria, Polonia eta Txekiar Errepublikarako. Errealitatea bestelakoa da: esan bezala, 2007an Esloveniak bakarrik hartu zuen euroa; 2008an Ziprek eta Maltak; 2009an, Eslovakiak; 2011n, Estoniak; 2014. urtean, Letoniak; 2015ean, Lituaniak eta 2023an, Kroaziak.

Era berean, 2004az geroztik Europar Batasunean sartu diren estatu berriek euroa hartu beharko dute etorkizunean. Beraz, Errumaniak eta Bulgariak, 2007an Europar Batasunean sartu zirenek, onartu egin beharko dute. Kroazia, 2013ko uztailaren 1ean sartu zena, 2023an sartu zen.

EBko lehengo kideak aldatu

Erresuma Batuak, Danimarkak bezala, euroa onartzeko obligaziorik ez zuen klausula bat zuen. Britainiar euroeszeptikoek uste zuten moneta bakar bat Europako superestatu bateratu bat osatzeko urrats bat besterik ez zela, eta britainiar interes-tasak zehazteko ahalmena kentzeak ondorio dramatikoak izango zituela bere ekonomian. Kontrako iritzia zen kanbio-tasek eragindako arriskua murriztuko zela, Europa barruko esportazioak britainiar guztien % 60 baitziren. Tony Blair-en Gobernuko Ogasun ministro Gordon Brownek "bost proba ekonomiko" ezarri zituen Erresuma Batua euroan sartzea gomendatu aurretik, eta euroguneko kide izatea erabakitzeko erreferendum publikoa egiteko konpromisoa hartu zuen. Gainera, Britainia Handiko hiru alderdi politiko nagusiek euroarekin bat egin baino lehen erreferenduma deituko zutela agindu zuten.[33] 2010ean hautatutako koalizio-gobernuak legegintzaldian euroan ez sartzeko konpromisoa hartu zuen. Moneta bakarra hartzea oso gai zaila izan zen beti, Erresuma Batuko euroeszeptizismo garrantzitsuagatik, batez ere Ingalaterran, eta biztanleriaren zati handi bat euroa hartzearen aurka egon da beti. Erresuma Batua Europar Batasunetik atera ondoren, Erresuma Batuak Europar Batasunean 2016. urtean izandako iraupenari buruzko erreferendumaren ondorioz, Erresuma Batuak euroa onartzeko aukera izateari utzi zion.

 
Euroaren ikurraren eraikitzea

Moneta bakar baten efektuak aldatu

Banatutako estatu askotarako moneta bakarra sartzeak abantaila eta desabantaila ugari ditu parte hartzen duten nazioentzat. Iritziak desberdinak dira euroak orain arte izan dituen ondorioen arabera, horietako askok urteak beharko baitituzte ulertzeko.

Kanbio-tasaren arriskua ezabatzea aldatu

Euroaren onura garrantzitsuenetako bat kanbio-tasaren ondoriozko arriskuak murriztea izango da, eta horrek erraztu egingo du mugen bidezko inbertsioa. Txanponen arteko erlazioan izandako aldaketek arriskua ekarri diete konpainiei eta gizabanakoei, beren txanponaren eremutik kanpo inbertitu edo inportatu edo esportatu baitute. Kanbio-tasen gorabeheren ondorioz, irabaziak berehala ken daitezke. Beraz, inbertitzaile eta inportatzaile/esportatzaile gehienek arriskua onartu edo «estali» egin behar dute eskura dituzten hainbat aukera izanda, eta finantza-merkatuan kostu handiagoak izango dituzte. Beraz, ez da hain erakargarria txanponaren eremutik kanpo inbertitzea. Eurozonak asko handitzen du inbertsio-eremua, kanbio-tasarik gabe. Europako ekonomia Europa barruko esportazioen mende dagoenez, mozkinak ezin dira gutxietsi. Hori bereziki garrantzitsua da tradizioz gorabehera handiak izan dituzten txanponak zituzten herrialdeentzat.

Konbertsio-kostuak ezabatzea aldatu

Onura nagusietako bat dibisen arteko banku-transakzioei lotutako kostuak ezabatzea da. Izan ere, kostu horiek, moneta batetik bestera aldatzen zirenean, gastu bat ziren bai norbanakoentzat bai enpresentzat. Zaila da kostu hori kuantifikatzea, baina iturri batzuen arabera, BPGaren %0,5 inguru da

Finantza-merkatu sakonagoak aldatu

Espero da euroa sartzeak malgutasuna eta likidezia ekarriko dituela lehen ez zuen finantza-merkatuetara. Era berean, batasun bidez finantza-produktuen lehia eta eskuragarritasuna handitzea espero da, enpresei eta, seguruenik, banakako kontsumitzaileei kostuak murrizteko. Zor publikoari lotutako kostuak ere gutxitu egingo dira.

Espero da, halaber, finantza-merkatuen zabalera handiagoak burtsako kapitalizazioa eta inbertsioa handitzea ekarriko duela. Horrek guztiak mesede egiten die enpresa transnazionalen kontzentrazioei eurogunean, eta erraztu egiten du finantza eta negozio erakunde handiagoak eta lehiakorragoak agertzea.

Diru-politika autonomoaren galera aldatu

Moneta bakarra sortzeak desabantailak ekarri dizkie iraganean monetaren balioa egoera ekonomiko errepikari desberdinetara egokitzen zuten herrialde askori. Hala, monetaren debaluazioa tresna eraginkorra zen herrialde jakin batean sortutako ondasun eta zerbitzuen lehiakortasuna bultzatzeko. Debaluazio horiek egiteko ezintasuna Europako hegoaldeko herrialdeetako krisiaren iraupenarekin lotu izan da, eta, era berean, euroa uzteak eta drakma berreskuratzeak Greziarentzat izan zitzaketen onurekin ere espekulatu da, eta, horren ondorioz, diru-autonomia berreskuratuko da.

2009tik aurrera, nazioarteko finantza-krisiaren ondorioz, herrialde batek moneta komuna uzteko aukerarekin espekulatu zen.[34] Greziako finantza-krisiaren eta Europako zor subiranoaren ondorengo krisiaren ondoren, espekulazio horiek handitu egin ziren, bereziki Greziaren kasuan.[35][36]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Gaztelaniaz) «Zona del euro» commission.europa.eu (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  2. ↑ «CONSEJO EUROPEO DE MADRID: CONCLUSIONES DE LA PRESIDENCIA» www.europarl.europa.eu (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Bank, European Central. (2023-01-31). La introducción inicial del euro (2002). (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Bank, European Central. (2022-12-02). Eslovenia (2007). (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Bank, European Central. (2023-01-31). Malta (2008). (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Bank, European Central. (2023-01-31). Chipre (2008). (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Bank, European Central. (2023-01-31). Eslovaquia (2009). (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Bank, European Central. (2023-01-31). Estonia (2011). (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  9. ↑ «Letonia, pese a sus reticencias, entra en 2014 con el euro como moneda :: Euroefe.com: portal de información europea :: Euroefe Destacado Noticias» web.archive.org 2014-04-07 (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Lituania adopta el euro desde este 1 de enero» BBC News Mundo 2015-01-01 (Noiz kontsultatua: 2023-09-07).
  11. ↑ Crece la eurozona: Croacia adopta el euro como moneda oficial
  12. ↑ (Ingelesez) Guo, Rongxing. (2009-08-29). Intercultural Economic Analysis: Theory and Method. Springer Science & Business Media ISBN 978-1-4419-0849-0. (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  13. ↑ (Ingelesez) Bering, Henrik. (1999-04-01). Helmut Kohl: The Man Who Reunited Germany, Rebuilt Europe, and Thwarted the Soviet Empire. Regnery Pub. ISBN 978-0-89526-325-4. (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  14. ↑ (Ingelesez) Friend, Julius W.. (2001-11-30). Unequal Partners: French-German Relations, 1989-2000. Bloomsbury Academic ISBN 978-0-275-97603-3. (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  15. ↑ (Ingelesez) «We can take no pleasure from the euro's fall» The Telegraph 2010-05-24 (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  16. ↑ Hasieran euroaren barruan zeuden 11 dibisen arteko kanbio-tasa ezeztaezinak 1999ko urtarrilaren 1ean finkatu ziren, KONTSEILUAREN 1998ko abenduaren 31ko 2866/98 (EE) Erregelamenduari jarraiki. (pdf)
  17. ↑ La UE aprueba la entrada de Eslovaquia en el euro en 2009 y fija el tipo de cambio definitivo
  18. ↑ (Gaztelaniaz) «El Ecofin da luz verde a Estonia para la entrada en el euro» La Vanguardia 2010-07-13 (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  19. ↑ «Acuerdo monetario entre la Unión Europea y el Principado de Andorra». 30 de junio de 2011. Consultado el 6 de enero de 2012.
  20. ↑ «Información sobre la fecha de entrada en vigor del acuerdo monetario entre la Unión Europea y el Principado de Andorra». Diario Oficial de la Unión Europea. 5 de octubre de 2012. Consultado el 15 de marzo de 2019.
  21. ↑ (Gaztelaniaz) carolus. (2012-10-03). «Andorra retrasa la emisión de sus euros al año 2014» Eurocoinland (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  22. ↑ (Gaztelaniaz) «Los euros andorranos se pondrán en circulación a partir del 15 de enero» La Vanguardia 2014-12-23 (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  23. ↑ (Gaztelaniaz) Martínez, Carolina. (2015-10-24). «España sigue produciendo monedas de céntimo con las que no se puede pagar casi nada» elDiario.es (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  24. ↑ (Gaztelaniaz) «Bruselas estudia retirar de la circulación las monedas de 1 y 2 céntimos de euro» Diario ABC 2013-05-15 (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  25. ↑ El Ecofin aprueba la entrada de Letonia en el euro el 1 de enero de 2014
  26. ↑ (Gaztelaniaz) Bank, European Central. (2023-01-31). Lituania (2015). (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  27. ↑ Escobar, Daniel (28 de enero de 2019). «Alemania le dijo adiós este domingo al billete de 500 euros» (html). YVKE Mundial Radio. Archivado desde el original el 28 de enero de 2019. Consultado el 28 de enero de 2019. «Pero la decisión del BCE fue mal recibida en algunos países, entre ellos Alemania, que temen que sea el principio del fin del dinero en efectivo y el comienzo de la vigilancia generalizada de las transacciones financieras. »
  28. ↑ Escobar, Daniel (28 de enero de 2019). «Alemania le dijo adiós este domingo al billete de 500 euros» (html). YVKE Mundial Radio. Archivado desde el original el 28 de enero de 2019. Consultado el 28 de enero de 2019. «“Se los puede seguir utilizando para pagar o ahorrar”, explicó a la AFP, Eva Taylor, portavoz del BCE. »
  29. ↑ (Gaztelaniaz) Confidencial, El. (2016-05-04). «El BCE eliminará los billetes de 500 euros en 2018 por facilitar "actividades ilícitas"» elconfidencial.com (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  30. ↑ (Gaztelaniaz) «Unión Europea confirma ingreso de Croacia a la zona euro – DW – 12/07/2022» dw.com (Noiz kontsultatua: 2023-09-09).
  31. ↑ Suiza quita las ataduras a su divisa y el dinero mundial vuelve al refugio del franco.
  32. ↑ La República Checa teme la llegada de una avalancha de dinero a su economía
  33. ↑ El 63% de los británicos se declara contrario a adoptar el euro
  34. ↑ La "opción nuclear" cobra fuerza: abandonar el euro para evitar el crack
  35. ↑ Grecia no podrá dejar el euro sin salir de la UE
  36. ↑ ¿Grecia, a punto de abandonar el euro?

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Euro&oldid=9385338"(e)tik eskuratuta