Nazioarteko Diru Funtsa

Nazioarteko Diru Funtsa
Datuak
Izen laburra	IMF, FMI, FMI, FMI, FMI, FMI, FMI, FMI, FMI, FMI, IMF, IWF, IMF, IWF, FMI, IMF, NDF, MMF, FME, MMF, ΔΝΤ, HPF, ХПФ, AGS, IMF, FMI, DMI, SVF, IGF, MFW, FMI, MMF, MDS, FMN, XVF, FMI, XVJ, ХВЖ, MMF, ММФ, MMF, СБП, ไอเอ็มเอฟ, FMI, ԱՄՀ, CAI, TVF, МВФ, МВФ, ХВФ, YMF, ЭВФ, ОУВС, МВФ, MMF, МВФ, FMI, 아이엠에프, ХААФ, სსფ, IMF, ММФ, ХВФ eta RVF
Mota	nazioarteko finantza-erakundea eta Nazio Batuen agentzia espezializatua
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Jarduera
Kidetza	Network for Greening the Financial System (en)
Enplegatuak	2.908 (2022ko apirilaren 30a)
Agintea
Zuzendari exekutiboa	Kristalina Georgieva
Zuzendaria	Kristalina Georgieva
Zuzendaritza-taldea	Horst Köhler, Alassane Ouattara, Pierre-Paul Schweitzer (en) , Per Jacobsson (en) , Ivar Rooth (en) , Kristalina Georgieva, Gita Gopinath (en) , Antoinette Sayeh (en) , Mitsuhiro Furusawa (en) , Bo Li (en) , Pierre-Olivier Gourinchas (en) , Tobias Adrian (en) , Abebe Aemro Selassie (en) , Vítor Gaspar (en) , Rhoda Weeks–Brown (en) , Jihad Azour (en) eta Nancy Onyango (en)
Egoitza nagusi	Washington; 38°54′00″N 77°02′39″W / 38.9°N 77.04417°W;
Jabea	Nazio Batuen Erakundea
Historia
Sorrera	1945eko abenduaren 27a ; 1945
	webgune ofiziala;

Nazioarteko Diru Funtsa edo NDF Nazio Batuen Erakundearen erakunde espezializatua da, kanpo-merkataritza bultzatzeko eta txirotasuna murrizteko helburua duena, 1944ko uztailaren 22an Bretton Woodsen (Estatu Batuak) egindako Nazio Batuen Erakundearen konbentzioan sortua. Gaur egun, 185 herrialde ditu kide. Egoitza Washington Hirian du.

Bere eginkizunak moneta trukaketen indizeak eta ordainketa balantzak ikuskatzea edo laguntza ekonomikoa zein teknikoa eskaintzea dira. Bere helburuak, erakundeak berak dioen bezala, "kooperazio ekonomiko globala suspertzea, finantza egonkortasuna ziurtatzea, nazioarteko sal-erosketak erraztea, garapen iraunkorra eta lan tasak bultzatzea eta pobrezia murriztea" dira.

1944an sortu zen, Bretton Woods-en akordioetan, batez ere Harry Dexter White eta John Maynard Keynes-en ideiengatik, Bigarren Mundu Gerran aliatuta zeuden 44 herrialdetako 730 ordezkariren bilera batean.

1945eko abenduaren 27an sartu zen indarrean, 29 herrialde kide zirelarik, nazioarteko moneta-sistema berreraikitzeko asmoz.

1976tik aurrera, kanbio-tasa finkoko sistema desagertu ondoren, NDF-ren zeregin nagusia estatuei kredituak ematea izan zen, honen neurria ezartzearen truke. 2010ean, kuoten 14. berrikuspen orokorrean, NDFren finantza-funts erabilgarriak 755 700 milioi dolarrekoak ziren.

Funtsaren eta beste jarduera batzuen bidez, hala nola estatistikak eta datuak biltzea, eta herrialde kideen jarduera ekonomikoak monitorizatzea. NDFk aldarrikatzen du lan egin behar dela beren herrialdeetako ekonomia hobetzeko, eta horretarako erakundeak aldarrikatzen dituen helburuak hauek dira: nazioarteko moneta-lankidetza sustatzea, nazioarteko merkataritza sustatzea, okupazio eza murriztea, kanbio-tasa jasangarriak lortzea, hazkunde ekonomikoa lortzea, eta kide diren herrialdeei baliabide ekonomikoak ematea.

NDF finanziatzeko iturriak bi dira: kuotak eta mailegua. Kuotak herrialde kideek erakundearen funts komunera egindako ekarpenak dira. Ekonomia hobeagoa duten herrialdeek ekarpenak proportzionalki handiagoak egiten dituzte ekonomia txiroagoa duten herrialdeek baino. Gainera, kuoten obligazioek gora egiten dute aldizka, NDFk giro eskubide berezi gisa erabil ditzakeen baliabideak gehitzeko.

Finantza zailtasuna larriak pairatzen dituzten herrialdeei laguntza ematea erakunde honen helburu nagusia da. Ordainketa balantzan arazoak dituzten herrialde bazkideek maileguak edo bere ekonomia sistema antolatzeko laguntza eskatu ditzakete. Ordainetan, hainbat egitura erreforma martxan jartzea eskatzen zaie, krisialdia areagotu ez dadin eta, batez ere, etorkizunean krisialdi gehiagorik nozitu ez dezaten.

Hala ere, jokabide horrek kritika ugari ekarri ditu. Europako eta AEBetako korporazioei laguntzen zieten diktadurak babestea leporatu diote. Demokrazia, giza eskubideak edo lan-eskubideak kontuan ez hartzea ere egotzi zaio. Polemikak mugimendu altermundialistaren sorrera bultzatu du.

Sorkuntza eta arauakAldatu

NDF 1944ko uztailean sortu zen Bretton Woods-eko akordioen konferentzian, Bigarren Mundu Gerraren ondoren Nazioarteko Moneta Sistemaren egonkortasuna bermatzeko. 1945eko abenduaren 27an hasi zen ofizialki, lehen 29 herrialdeek hitzarmena berretsi zutenean.

Ordezkari estatubatuarra zen, eta geroago jakin zenez, baita sobietar espioi zen Harry Dexter Whitek proposatzen zuen orden ekonomiko berriak, hiru arau zituen:

Estatu bakoitzak bere moneta zehaztu behar zuen, Estatu Batuetako urreari edo dolarrari dagokionez.
Monetaren balioak % 1eko marjinaren barruan bakarrik aldatzeko aukera zuen bere parekotasun ofizialarekin alderatuta.
Estatu bakoitza arduratzen zen parekotasun hori defendatzeaz, ordainketen balantzaren oreka zainduz.

Beraz, nazioarteko moneta-sistemaren eginkizuna moneta-ortodoxia sustatzea da, munduko merkataritza garatzeko testuinguru egokia izan dadin, Bigarren Mundu Gerraren ondoren berreraikitze-prozesuan zailtasunak zituzten herrialde batzuei maileguak eman ondoren.

Estatutuen arabera, zenbait helburu ditu: Nazioarteko moneta-lankidetza sustatzea, nazioarteko merkataritzaren hedapena eta hazkunde orekatua erraztea, kanbio-egonkortasuna sustatzea, estatu kideen arteko transakzio arruntetarako alde anitzeko ordainketa-sistema ezartzen laguntzea, eta munduko merkataritza hedatzea zailtzen duten kanbio-murrizketak ezabatzea, estatu kideei konfiantza ematea, Funtsaren baliabideak aldi baterako eta berme egokiekin haien eskura jarriz.

Horrela, aukera ematen die beren ordainketa-balantzen desorekak zuzentzeko, nazioko edo nazioarteko oparotasunerako neurri kaltegarrietara jo gabe, iraupena laburtzeko eta ordainketa-balantzen desoreka gutxitzeko.

Finantza baliabideak emateaAldatu

Finantza-baliabideak ematen dizkie ordainketa-balantzan arazoak dituzten kideei. Estatu kide batek bere kuotaren %25erako eskubidea dauka ordainketa-balantzan zailtasunak baditu. Funts gehiago behar badu, egonkortze-plan bat negoziatu behar du. Mailegu bat jasotzen duen edozein kidek lehenbailehen ordaintzea nahi da, beste herrialde batzuetarako kreditu-sarrera ez mugatzeko. Hori gertatu baino lehen, kreditua eskatzen duen herrialdeak adierazi behar du nola konpondu nahi dituen ordainketa-balantzaren arazoak, hiru urtetik bost urtera bitarteko amortizazio-aldian dirua itzultzeko, batzuetan hamabost urtera iristen bada ere.

NDF finantza zerbitzuakAldatu

Drawing-rigths akordioak NDFren kreditu-politikaren muina dira. Eskubideari buruzko sinatutako akordio batek segurtasuna ematen dio kide den herrialdeari, kopuru jakin baterarainoko eskubidea izango baitu, normalean 12-18 hilabetez, epe laburreko ordainketa-balantzaren arazoari aurre egiteko. Normalean kalte-ordainketetarako erabiltzen da.

NDFren zerbitzu zabaldua: NDFk bere zerbitzu zabalduaren babesean kide den herrialde bati ematen dion laguntzak ziurtasuna ematen du herrialde kideak kopuru jakin bat eskuratu ahal izango duela, normalean hiru urtetik lau urtera bitartean, ordainketa-balantzan akats larriak eragiten ari diren egiturazko arazo ekonomikoak konpontzen laguntzeko.

Pobreziaren aurkako eta hazkunderako zerbitzua (1999ko azaroan egitura doitzeko zerbitzu indartua ordezkatu zuen). Zerbitzu horretan, interes-tasa txikiak kobratzen dira ordainketa-balantzan arazo iraunkorrak dituzten herrialde kide pobreenei laguntzeko. Mailegu-hartzaileek ordaintzen duten kostua NDFren urrearen salmentatik lortutako baliabideekin eta estatu kideek helburu horretarako NDFri ematen dizkioten mailegu eta dohaintzekin finantzatzen da.

Erreserbak osatzeko zerbitzua: Epe laburreko finantziazio gehigarria eskaintzen die estatu kideei, baldin eta aparteko zailtasunak badituzte ordainketa-balantzan, merkatuarengan bat-bateko konfiantza galerak sortutako kapital-irteerari aurre egiteko. Zerbitzu honek sortutako maileguen interesek gainordaina daukate, NDFren ohiko kredituen interesekin alderatuz.

Larrialdiko laguntza: 1962an irekitako zerbitzua, bat-bateko eta ustekabeko hondamendi naturalek eragindako ordainketa-balantzaren arazoak gainditzen laguntzeko estatu kideei. Zerbitzua 1995ean zabaldu zen, erakunde eta administrazio gaitasuna aldatu duen gatazka baten ondoren herrialde kide batean sortutako zenbait egoera kontuan hartzeko.

Estatu partaideakAldatu

Gaur egun 190 herrialde kide dira. NDFko kide diren herrialde guztiak ez dira estatu subiranoak, eta, beraz, NDFko "herrialde kide" guztiak ez dira Nazio Batuen kide. Nazio Batuetako kide ez diren NDFko "herrialde kideen" artean, jurisdikzio bereziak dituzten eremu ez subiranoak dira, eta ofizialki daude Nazio Batuen eskubide osoko estatu kideen subiranotasunaren pean, hala nola Aruba, Curaçao, Hong Kong, Macao eta Kosovo. Kideek ofizioz bozkatuko dute. NDFko kide guztiak Berreraikuntza eta Garapenerako Nazioarteko Bankuko (BIRF) kide ere badira, eta alderantziz.

Garai bateko kideak Kuba (1964an atera zen), eta Taiwan (1980an NDFtik kanporatu zuten) dira. Jimmy Carter Estatu Batuetako presidentearen babesa galdu ondoren kanporatu zuten, eta Txinako Herri Errepublikak ordezkatu zuen. Hala ere, "Txinako Taiwan probintzia" NDFren indize ofizialetan ageri da.

Kubaz gain, NDFkoak ez diren Nazio Batuetako gainerako estatuak Liechtenstein, Monako eta Ipar Korea dira. Andorra, ordea, 190. kide bihurtu zen 2020ko urriaren 16an.

Txekoslovakia zaharra 1954an kanporatu zuten "eskatutako datuak ez emateagatik", eta 1990ean berriz ere onartu zuten, Tertziopeloko Iraultzaren ondoren. Polonia 1950ean erretiratu zen Sobietar Batasunak presionatua, baina 1986an itzuli zen.

Boto eskubidea eta zuzendariakAldatu

Herrialde bakoitzak boto ahalmen jakin bat du erakundearen barruan, bere ekonomiaren (BPG), kontu korrontearen, nazioarteko erreserben eta beste aldagai ekonomiko batzuen arabera. Erabakiak % 70eko gehiengo kalifikatuarekin hartzen dira, nahiz eta erabaki garrantzitsu batzuk % 85eko gehiengo kualifikatuarekin hartzen diren. Estatu Batuak % 16,74 duenez, sistema horrek beto-boterea ematen dio finantza-erakundeak hartutako erabakiei buruz; izan ere, haren aurkako botoak edo abstentzioak eragotzi egiten du erabaki garrantzitsuak hartzea, erabaki horiek gehiengoaren % 85 behar dutelako.

Guztira, 24 zuzendari exekutibo daude funtseko herrialde kideen artean aukeratuak. Estatu Batuak, Japoniak, Alemaniak, Frantziak eta Erresuma Batuak bakarrik aukeratu dezakete zuzendari bat beste herrialde baten laguntzarik gabe. Txinak, Saudi Arabiak eta Errusiak nork bere zuzendaria aukeratzen dute. Gainerako 16 zuzendariak herrialde-multzoka hautatzen dira. Zuzendari bakoitzak boto eskubidea du, eta hauek %16,74tik (Estatu Batuak) %1,34rainoko aldea daukate (Afrikako 24 herrialde elkarrekin).

Laguntza eta kritikaAldatu

Finantza zailtasuna larriak pairatzen dituzten herrialdeei laguntza ematea erakunde honen helburu nagusia da. Ordainketa balantzan arazoak dituzten herrialde bazkideek maileguak edo bere ekonomia sistema antolatzeko laguntza eskatu ditzakete. Ordainetan, hainbat egitura erreforma martxan jartzea eskatzen zaie, krisialdia areagotu ez dadin eta, batez ere, etorkizunean krisialdi gehiagorik nozitu ez dezaten.

Hala ere, jokabide horrek kritika ugari ekarri ditu. Europako eta AEBetako korporazioei laguntzen zieten diktadurak babestea leporatu diote. Demokrazia, giza eskubideak edo lan-eskubideak kontuan ez hartzea ere egotzi zaio. Polemikak mugimendu altermundialistaren sorrera bultzatu du.

Ikus gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

(Gaztelaniaz) NDFren webgunea

Datuak: Q7804
Multimedia: International Monetary Fund