Wikipedia

Ekora

Ekora[2] (ofizialki Yécora / Iekora) Arabako hego-ekialdeko udalerri bat da, Arabako Errioxako kuadrillakoa. Gasteiztik 50 bat kilometro hego-ekialdera dago. Herria udalerriaren iparraldean dago.

Ekora
 Araba, Euskal Herria
Ekora 2008 4 3.JPG
Ekorako udaletxea eta San Joan Bataiatzailearen eliza

Ekorako armarria

Administrazioa
Estatua Espainia
Erkidegoa Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea Araba
Eskualdea Arabako Errioxa
Izen ofiziala Escudo de Yécora.svg Yécora/Iekora
Alkatea Joana López García (AIZ-ZTI)
Posta kodea 01322
INE kodea 01060
Herritarra ekorar
Kokapena
Koordenatuak 42° 34′ 04″ N, 2° 28′ 13″ W / 42.5678°N,2.4704°W / 42.5678; -2.4704Koordenatuak: 42° 34′ 04″ N, 2° 28′ 13″ W / 42.5678°N,2.4704°W / 42.5678; -2.4704
Azalera 18,80 km2
Garaiera 694 metro
Distantzia 49 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria 268 (2019)
Red Arrow Down.svg-1 (2018)
Dentsitatea 14,47 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		 Green Arrow Up.svg% 3,92
Zahartze tasa[1] % 18,54
Ugalkortasun tasa[1] ‰ 37,74
Ekonomia
Jarduera tasa[1] % 88,89 (2011)
Genero desoreka[1] % 1,24 (2011)
Langabezia erregistratua[1] % 6,57 (2013)
Kultura
Euskaldunak % 18,28 (2010)
Euskararen erabilera % 2,0 (2011)
Datu gehigarriak
Sorrera data 1669
Webgunea http://www.ayuntamientodeyecora.com/

IzenaAldatu

Udalerriaren izen ofiziala Yécora/Iekora bada ere, euskal era arautua Ekora da. Badira Euskaltzaindiaren erabaki hori arrazoitzen duten antzinako agiriak, Donemiliaga Kukulan gordeak; izan ere, XI. mendean Equora eta Ecora deiturak jaso ziren.

GeografiaAldatu

Udalerri mugakideakAldatu

HistoriaAldatu

XI mendearen erdialdera existitzen zen San Miguel de Biurko izeneko ermita. 1057ko abenduaren 7an Peñalengo Antsok Fortuñones Antsori San Miguel de Yécora monastegia eta inguruko lurrak eman zizkion zaldi bat eta bi aztoreren truke[3]. XIII eta XIV mendeen artean Berzijanako Andre Mariaren baseliza eraiki zen, kondairak dioenez Ekorako artzain batek amabirjina aurkitu zuen tokian bertan[4].

1140 urteko agiri batean Eskide izeneko herrixka bat aipatzen da, gaur egungo Ekoraren iparraldean kokaturik zegoena. San Millán de Esquide monastegia izan zen bertan. 1670 urtean izurriak jota bertan behera gelditu zen herria. Gaur egun eremu hark Eskide toponimoa mantendu du[5].

Guardiaren menpeko herrixka bat izan zen 1669ra arte, Karlos II.a Espainiakoak hiri-titulua eman zion arte, alegia.

DemografiaAldatu

Ekorako biztanleria

PolitikaAldatu

AlkateakAldatu

Hauek izan dira Ekorako azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[6]
Antonio Ibañez Ayala[3][7] 1979 1983 UCD
Eduardo Jalon Lacalle[3] 1983 1987 EAJ
Juan Antonio Fernandez Armentia 1987 1991 EAJ
Jose Maria Jalon Lacalle[3] 1991 1995 EAJ
Jose Angel Echazarreta Seigido[3] 1995 1999 EAJ
Jose Angel Echazarreta Seigido[3] 1999 2003 EAJ
2003 2007 PP
2007 2011 PP
Iñaki Ibañez Fernandez[8] 2011 2015 PP
Joana Lopez Garcia[6] 2015 2019 Independenteak
Rafael Fernandez Jalon[9] 2019 Jardunean EAJ[10]

KulturaAldatu

HizkuntzaAldatu

Gaur egun gaztelania da nagusi. Ekorako euskararen galera, dirudienez, IX. eta XVI. mendeen artean gertatu zen. Hala ere, herriko gazteak (25 urtetik beherakoak) elebidunak dira, tokiko ikastolen (Assa Ikastola, San Bizente Ikastola) lanari esker. Herriko umeen % 73,4 euskarazko ereduan matrikulatuta dago.

Jaiak eta ospakizunakAldatu

Maiatzean Santo Domingo eguna ospatzen da eta abuztuaren hirugarren asteburuan Berzijanako Andre Mariaren eguna. Bietan ala bietan prozesioa egiten da Berzijanako baselizara. Prozesioari lagunduz zortzi dantzarik eta katximorroak La cadena dantza tradizionala egiten dute[11].

Ondasun nabarmenakAldatu

  • San Joan Bataiatzailearen eliza, estilo gotikoa eta errenazentista uztartzen dituena. XIV. mendeko kanpandorre karratua du[11].
  • Berzijanako Andre Mariaren baseliza, XIII-XIV. mende bitartekoa, herrigunetik kilometro batera dagoena. 1984an zaharberritu zuten.
  • Iturri zaharra, Erdi Arokoa omen dena.
  • Elurtegia, XVII. mendekoa, Elizaren atzeko partean dago.

Ekorar ospetsuakAldatu

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ Ekora euskal era arautua euskaltzaindiaren webgunean
  3. ↑ a b c d e f «YÉCORA - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus . Noiz kontsultatua: 2020-04-12.
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Rutas – Ayuntamiento de Yécora – Iekorako Udala. . Noiz kontsultatua: 2020-04-12.
  5. ↑ (Gaztelaniaz) «ESQUIDE - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus . Noiz kontsultatua: 2020-04-12.
  6. ↑ a b «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es . Noiz kontsultatua: 2020-03-21.
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «La ilusión de aquellos Alcaldes de hace 40 años» Blog Rioja Alavesa . Noiz kontsultatua: 2020-03-09.
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «Intensa búsqueda de un hombre desaparecido en Yécora» El Correo 2011-01-13 . Noiz kontsultatua: 2020-03-21.
  9. ↑ «Udalerriak - web.araba.eus» web.araba.eus . Noiz kontsultatua: 2020-03-30.
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 . Noiz kontsultatua: 2020-03-17.
  11. ↑ a b (Gaztelaniaz) r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f, r01e00000ff26d4661aa470b8e961d85e487feff5. (2006-05-10). «Yécora» www.euskadi.eus . Noiz kontsultatua: 2020-04-12.
  12. ↑ «AYALA, Miguel de - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus . Noiz kontsultatua: 2020-04-13.
  13. ↑ (Gaztelaniaz) Deia: ETA le exigió a "Kinito" una autocrítica para que pudiera ser admitido en el colectivo de presos
  14. ↑ «Urquijo Borde, Joseba - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus . Noiz kontsultatua: 2020-04-13.

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Herriko Wikiatlasa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekora&oldid=8073361"(e)tik eskuratuta