Eulalia Abaitua
Eulalia Abaitua Allende-Salazar (Bilbo, 1853ko urtarrilaren 25a - Bilbo, 1943ko irailaren 16a) argazkilari nabarmen bat izan zen.
| Eulalia Abaitua | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar |
| Jaiotza | Bilbo, 1853ko urtarrilaren 25a |
| Herrialdea |  Bizkaia, Euskal Herria |
| Heriotza | Bilbo, 1943ko irailaren 16a (90 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | argazkilaria |
Bizitza aldatu
María Elvira Juliana izenarekin bataiatu zuten, Bilboko San Nikolas elizan.[1] Handik hilabetera ama hil zitzaion, Maria Eulalia Allende-Salazar Egia,[2] eta senideak Eulalia deitzen hasi zitzaizkion, amaren oroimenez.
Lehen ikasketak Katalunian egin zituen, Bartzelonako Sarriako Jesusen Bihotzean. 1872. urtean Juan Narciso Olano Pikabea Lesakakoa ontzigilearekin ezkondu zen, eta 1873. urtean Liverpoola joan ziren Bigarren Karlistalditik ihesi. Gerora, Bilbora itzuli zen, eta argazki laborategia osatu zuen bere etxean, Begoñako basilikatik gertu. 1941ean Bilboko zabalgunera aldatu zen.[3][4]
Argazkingintza aldatu
Ingalaterran ikasi zuen argazkilaritza. Guztira berak egindako milatik gora argazki gordetzen dira, eta horietako asko Euskal Herriko jende, tradizio eta jaiei buruzkoak dira. Senideak eta persona xume, apal eta ia beti anonimoak izan ziren bere argazkietan protagonista. Abaituak bere argazkietan begirada sentibera eta adeikorrez landa zein hiri esparruetako bizitza eta bere garaiko emakumeak bistaratu zituen.[5]
Argazki gehienak plaka estereoskopikoetan eginak dira, eta zuri-beltzean, gehien atsegin izan zuen materiala beirazko xafla esteroskopikoak izan baitziren, positiboak eta negatiboak, 4,5 x 10,7 cm formatuek eta gelatinobromuro-emulsiodunak.[6][7]
Erakusketak aldatu
Eulalia Abaitua kalea, Bilbon - 2010-2011 Eulalia Abaitua. Argazkilaria. Euskal Museoan. [9]
- 2017an Estereoskopiak 16+16 Euskal Museoa eta Azkue Fundazioaren eskutik. Bertan Abaituak formatu estereoskopikoan egindako 16 irudi betaurrekoen bidez 3 dimentsiotan ikusteaz gain, irudiei egungo 16 euskal emakume idazlek jarritako hitzak audiogiden bidez entzun ahal izan ziren. Hauek idazleak: Katixa Agirre, Uxue Alberdi, Aurelia Arkotxa, Yolanda Arrieta, Leire Bilbao, Itxaro Borda, Tere Irastortza, Karmele Jaio, Mariasun Landa, Miren Agur Meabe, Laura Mintegi, Lourdes Oñederra, Eider Rodriguez, Danele Sarriugarte, Ana Urkiza eta Arantxa Urretabizkaia.[10][11]
Omenaldiak aldatu
- 2022an Mira Hadi. Eulalia Abaitua andre-begietan ikuskizuna aurkeztu zen Bilboko Loraldia festibalaren barruan[12][13]
- 2005: Eulalia Abaituaren omenez Bilboko Euskal Arkeologia, Etnografia eta Kondaira Museoak liburu bat argitaratu zuen (Begoña 1900 : errepublika eta santutegia = república y santuario. ISBN 84-933868-1-2)
- Eulalia Abaituaren izena duten kaleak:[5]
Argazkiak aldatu
Eulalia Abaituak egindako zenbait argazki
.JPG)
.JPG)
Erreferentziak aldatu
- ↑ «SIGA-AKIS .:. AHEB-BEHA» internet.aheb-beha.org (Noiz kontsultatua: 2022-03-19).
- ↑ «SIGA-AKIS .:. AHEB-BEHA» internet.aheb-beha.org (Noiz kontsultatua: 2022-03-19).
- ↑ «Abaitua Allende Salazar, Eulalia» Auñamendi Eusko Entziklopedia (Noiz kontsultatua: 2019-04-17).
- ↑ (pdf) Eulalia Abaitua, argazkilaria. 2010.
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Sereno, El. (2020-07-07). «Eulalia Abaitua (1853-1946), la primera fotógrafa vasca de la que se tiene constancia» Investigart (Noiz kontsultatua: 2022-03-19).
- ↑ gaztezulo. «Eulalia Abaitua: argazkiak» Gaztezulo (Noiz kontsultatua: 2019-04-17).
- ↑ «Eulalia Abaituaren 16+16 estereoskopiak» sustatu.eus (Noiz kontsultatua: 2019-04-17).
- ↑ «Eulalia Abaitua bilbotarra, Euskal Herriko lehen emakume argazkilaria» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2019-04-17).
- ↑ «Eulalia Abaitua. Argazkilaria - Euskal-Museoa» www.euskal-museoa.eus (Noiz kontsultatua: 2019-04-17).
- ↑ «‘Estereoskopiak 16+16’ 2017 EMAKUMEEN NAZIOARTEKO EGUNA Euskal-Museoa» www.euskal-museoa.eus (Noiz kontsultatua: 2019-04-17).
- ↑ «‘Estereoskopiak 16+16’ erakusketa ireki dute Bilboko Euskararen Etxean» naiz: 2017-04-12 (Noiz kontsultatua: 2019-04-17).
- ↑ «MIRA HADI. EULALIA ABAITUA ANDRE-BEGIETAN» Loraldia (Noiz kontsultatua: 2022-03-19).
- ↑ ARAMENDI ALKORTA, Xole. (2022-03-15). «Eulalia Abaituaren bizipen ezezagunak, eszenara gaur» GARA (Noiz kontsultatua: 2023-06-26).
- ↑ «Calle Eulalia Abaitua Kalea» Calle Eulalia Abaitua Kalea (Noiz kontsultatua: 2021-02-11).
- ↑ «Calle Eulalia Abaitua» Calle Eulalia Abaitua (Noiz kontsultatua: 2021-02-11).
- ↑ «Glorieta Eulalia Abaitua» Glorieta Eulalia Abaitua (Noiz kontsultatua: 2021-02-11).
Kanpo estekak aldatu
- Euskal Museoa, Erakusketa: Eulalia Abaitua. Argazkilaria (Bideoa, 2014)
- Eulalia Abaitua (DAPA. Bideoa, 2021) Maite Jiménez Ochoa de Alda historialaria eta Goizalde Landabaso idazle eta katezariaren eskutik.
Datuak: Q23007760
Multimedia: Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar / Q23007760
