Bahamak[1], izen ofiziala Bahametako Commonwealth (ingelesez: Commonwealth of The Bahamas), Karibeko uhartedi-estatu burujabea da, Commonwealtheko kidea, Antilla Handien iparraldean dagoena. 700 uharte inguruk osatzen dute, baina gehienetan ez dago biztanlerik. 13.878 kilometro koadroko eremua du, eta 2016an 391.232 biztanle zituen.[2] Hiriburua eta hiri handiena Nassau da.

Bahametako Commonwealth
Commonwealth of the Bahamas
Ereserkia: March On
Goiburua: Forward Upward Onward Together
("Aurrerantz, gorantz, denok elkarrekin")

flag of the Bahamas (en) Itzuli

coat of arms of the Bahamas (en) Itzuli
Geografia
HiriburuaNassau
25°4′41″N 77°20′19″W
Azalera13.878 km²
Ura %27,9
Punturik altuenaMount Alvernia (63 m)
Punturik sakonenaOzeano Atlantikoa (0 m)
KontinenteaIpar Amerika
MugakideakAmeriketako Estatu Batuak, Erresuma Batua eta Turks eta Caicos uharteak
Administrazioa
Gobernu-sistemamonarkia konstituzional
Bahametako monarkaCharles III.a Erresuma Batukoa
Bahametako Lehen MinistroaHubert Minnis (en) Itzuli
LegebiltzarraParliament of The Bahamas (en) Itzuli
Harreman diplomatikoak Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide
Demografia
Biztanleria395.361 (2017)
17.987 (2013)
Dentsitatea28,49 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak
Erabilitako hizkuntzak
Erlijioakristautasun
Ezkontzeko adinagenero guztiak: 18
Emankortasun-tasa1,872 (2014)
Eskolaratu gabeko umeak3.946 (2010)
Bizi-itxaropena75,675 (2016)
Giza garapen indizea0,812 (2021)
Ekonomia
BPG nominala12.162.100.000 $ (2017)
323.300.000 (2016)
BPG per capita30.762 $ (2017)
502 (2016)
BPG erosketa botere paritarioa12.056.433.388 nazioarteko dolar (2017)
392.523.601 (2016)
BPG per capita EAPn30.494,746 nazioarteko dolar (2017)
681,464 (2016)
BPGaren hazkuntza erreala0 % (2016)
Erreserbak1.413.972.940 $ (2017)
412.039.124 (2016)
Inflazioa0,4 % (2016)
Historia
Sorrera data: 1973ko uztailaren 10a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia+1242
ISO 3166-1 alpha-2BS
ISO 3166-1 alpha-3BHS
Ordu eremua
Elektrizitatea120 V. 60 Hz.NEMA 1-15 (en) Itzuli eta NEMA 5-15 (en) Itzuli
Internet domeinua.bs

Geografia aldatu

Bahamak Ozeano Atlantikoan daude, Kuba eta Hispaniolaren iparraldean, Turk eta Caico uharteen ipar-mendebaldean, AEBetako Florida estatuaren hego-ekialdean, eta Florida Keysen ekialdean. 700 bat uhartek osatzen badute ere, berrogeitan bakarrik bizi da jendea. North Andros, Great Inagua, South Andros, Great Abaco eta Bahama Handia dira uharterik handienak. Nassau, hiriburua, New Providencen dago. Uharte guztiak oso lauak dira eta estatuko punturik altuena Cat uhartean dagoen Mount Alvernia da, 63 metro eskasekin.

Uharterik handienak hauek dira:

 
Bahamak
Izena Eremua
North Andros 3.439 km²
Great Inagua 1.544 km²
South Andros 1.448 km²
Great Abaco 1.146 km²
Grand Bahama 1.096 km²
Long Island 596 km²
Eleuthera 518 km²
Acklins 497 km²
Cat uhartea 389 km²
Exuma 290 km²
Mayaguana 285 km²
Crooked uhartea 241 km²
New Providence 207 km²
Watling (San Salvador) 163 km²
Little Inagua 127 km²
Rum Cay 78 km²
Samana Cay 39 km²
Ragged uhartea 36 km²
Berry uharteak 31 km²
Bimini 23 km²

Historia aldatu

Europarrak iritsi aurretik, lukaio herria bizi zen Bahametan. Karibeko beste etnia batzuk bezala, tainoak adibidez, arawak hizkuntza taldekoak ziren Hego Amerikako kontinentetik uhartez uharte hedatuak Bahametaraino (arawaken zabalkundearen puntu iparraldekoena).

Kalkuluen arabera, lukaioak Bahametan bizi izan ziren IV. eta XVIII. mendeen artean. Espainiarrak uharteetara iritsi zirenean (eta aipatzekoa da Kristobal Kolon bertan lehorreratu zela lehenbizi, 1492an, Guanahani uharte bahamarrean), 40.000 biztanle inguru zeuden; XVI. mendearen hasierarako, komunitate independente gisa funtzionatzeari utzi zioten, eta XVIII. mendearen amaieran, britainiar koroaren pean, kultura horretako inor ez zegoen[3].

XV-XVIII. mende bitartean, uhartedia Espainaren mende egon zen. 1784an britainiar kolonia bilakatu zen. Bigarren Mundu Gerran, Windsorko dukea izendatu zuten Bahametako gobernadore nagusi.

1973az geroztik estatu burujabe eta Commonwealtheko kide dira Bahamak. 1977tik aurrera, Lynden O. Pilding liberalak izan zuen aginpidea uhartedian 1980ko hamarkada bitartean, baina harrezkero, langabezia handia eta gobernuaren ustelkeriaren kontrako salaketak zirela-eta oposizioa indartu egin zen. Azkenik, 1992ko legebiltzarrerako hauteskundeetan Nazio Askapenerako Mugimenduak lortu zuen garaipena, eta Hubert Ingraham izendatu zuten lehen ministro. 1990eko hamarkadan, atzeraldi ekonomikoak arazoak sortu zituen egoera politikoan ere, turismoan kalteak izan baitziren. Estatu Batuetako senatuak, bestalde, narkotrafikoaren kontrako borrokan laguntzarik ematen ez zuelako eta dirua zuritzeko aukera ematen zuelako salatu zuen Bahametako gobernua.

Gobernua eta administrazioa aldatu

Politika aldatu

 
Bahametako legebiltzarra, Nassau

Bahametako Commonwealtha monarkia burujabea da. Britainia Handiko monarka da estatuburua, eta Bahametako gobernadore nagusia da haren ordezkaria. Botere betearazlea lehen ministroaren eta gobernuaren esku dago, eta botere legegilearen ardura duen bi ganberako legebiltzarraren (Senatua eta Nazio Biltzarra) konfiantza behar du.

Banaketa administratiboa aldatu

Bahamak 33 barrutitan banaturik daude.

 
Bahametako barrutiak
  1. Acklins
  2. Berry Islands
  3. Bimini
  4. Black Point
  5. Cat Island
  6. Central Abaco
  7. Central Andros
  8. Central Eleuthera
  9. Freeport hiria
  10. Crooked Island
  11. East Grand Bahama
  12. Exuma
  13. Grand Cay
  14. Harbour Island
  15. Hope Town
  16. Inagua
  17. Long Island
  18. Mangrove Cay
  19. Mayaguana
  20. Moore's Island
  21. North Abaco
  22. North Andros
  23. North Eleuthera
  24. Ragged Island
  25. Rum Cay
  26. San Salvador
  27. South Abaco
  28. South Andros
  29. South Eleuthera
  30. Spanish Wells
  31. West Grand Bahama
  32. New Providence
  • Cay Sal Bank, Kubako kostaldearen aurrean, ez da mapan ageri

Demografia aldatu

Biztanleria aldatu

 
Junkanoo ospakizuna Nassaun

2016an 391.232 biztanle zituen[2]. Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak %22,5 dira, 15-24 urte bitartekoak %16,4, 25-54 urte bitartekoak %44,1, 55-64 urte bitartekoak %9,2 eta 65 urtetik gorakoak %7,7. Bizi itxaropena 72,6 urtekoa da, 70,2 urtekoa gizonezkoena eta 75,1 urtekoa emakumezkoena (2017ko zenbatespenak).[4] Oso biztanle dentsitate txikia du, eta biztanleen erdiak Nassaun bizi dira.

Banaketa etnikoa aldatu

%90,6 beltzak dira, %4,7 zuriak, eta %2,1 mulatoak (2010eko datuak).[4]

Hizkuntzak aldatu

Ingelesaz gainera, ingeles kreolera ere erabiltzen da.

Erlijioa aldatu

2010eko datuen arabera, %80 protestanteak dira, %14,5 katolikoak, eta %3,1 erlijiorik gabeak.[5]

Ekonomia aldatu

 
Gurutzontziak Nassauko portuan

Bahametako ekonomiaren oinarria turismoa da. Estatuko diru sarreren %60 hartzen du turismoak, eta langileen erdiak. 2012an 5,8 milioi bisitari hartu zituen, Estatu Batuetakoak gehienak. Dena dela, azpimarratzekoa da finantzagune gisa Bahamek hartu duten garrantzia. Izan ere, bertako bankuek banku sekretua eta zerga abantaila handiak eskaintzen dizkiete bezeroei. Nekazaritza bigarren mailako jarduera da. Gehien lantzen diren gaiak azukre kanabera, anana, bananak eta sisala dira. Arrantzak garrantzi handia du, batez ere oskoldunenak; hori da gehien esportatzen den gaia. Industriari dagokionez, nekazaritzako gaien eraldaketa, kontserba lantegiak, azukre findegiak eta ron destilategiak dira aipagarriak. Kanpo merkataritzan galera handiak dituzte Bahamek, kanpotik (Estatu Batuetatik bereziki) ekarri behar dutelako elikagai eta eskulan asko, eta oso gai gutxi esportatzen delako.

Erreferentziak aldatu

  1. Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
  2. a b World Population Prospects: The 2017 Revision, esa.un.org
  3. (Gaztelaniaz) «Los lucayos, aborígenes de las Bahamas» Ruta Cultural 2019-02-18 (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
  4. a b The Bahamas. cia.gov (Noiz kontsultatua: 2018-1-10).
  5. Religious Demography: Affiliation, globalreligiousfutures.org

Kanpo estekak aldatu



Amerikako herrialde eta lurraldeak
Ipar Amerika eta Karibea
 
Estatu burujabeak: Ameriketako Estatu BatuakAntigua eta BarbudaBahamakBarbadosBelizeCosta RicaKubaDominikaDominikar ErrepublikaEl SalvadorGrenadaGuatemalaHaitiHondurasJamaikaKanadaMexikoNikaraguaPanamaSaint Kitts eta NevisSanta LuziaSaint Vincent eta GrenadinakTrinidad eta Tobago


Dependentziak: Groenlandia (Danimarka) • GuadalupeMartinikaSaint BarthelemySaint MartinSaint Pierre eta Mikelune (Frantzia) • Aruba · Holandarren Antillak (Herbehereak) • Aingira · Bermuda · Birjina uharte britainiarrak · Kaiman uharteak · Montserrat · Turkak eta Caicoak (Erresuma Batua) • Puerto Rico · Birjina Uharte Estatubatuarrak (Ameriketako Estatu Batuak)

Hego Amerika
 
Estatu burujabeak: ArgentinaBoliviaBrasilTxileKolonbiaEkuadorGuyanaParaguaiPeruSurinamUruguaiVenezuela


Dependentziak: Guyana Frantsesa (Frantzia) • Falklandak (Erresuma Batua)