Urkabustaiz

Arabako udalerria

Urkabustaiz Arabako ipar-mendebaldeko udalerri bat da, Zuia-Gorbeialdeako kuadrillakoa. Arabaren ipar-mendebaldean dago, Gasteiztik 27 bat kilometrora, komunikazioen bidegurutze garrantzitsu batean. Herri txikiz osaturiko udalerria da, populazio gutxikoa eta nagusiki nekazaritzari lotutakoa.

Urkabustaiz
 Araba, Euskal Herria
Izarra2005-3.jpg
Izarra, Urkabustaizko udalburua

Urkabustaizko armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaAraba
EskualdeaZuia-Gorbeialdeko Kuadrilla
Izen ofizialaEscudo de Urkabustaiz.svg Urkabustaiz
AlkateaXabier Alvarez de Arcaya ( Euskal Herria Bildu )
Posta kodea01440
INE kodea01054
Herritarraurkabustaiztar
Kokapena
Koordenatuak42°57′17″N 2°54′12″W / 42.954722222222°N 2.9033333333333°W / 42.954722222222; -2.903333333333342°57′17″N 2°54′12″W / 42.954722222222°N 2.9033333333333°W / 42.954722222222; -2.9033333333333
Map
Azalera60,49 km2
Garaiera633 metro
Distantzia27 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria1.408 (2022)
Red Arrow Down.svg−6 (2021)
alt_left 655 (%46,5) (%50,9) 716 alt_right
Dentsitatea22,76 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]
Green Arrow Up.svg% 41,77
Zahartze tasa[1]% 13,85
Ugalkortasun tasa[1]‰ 72,61
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 87,78 (2011)
Genero desoreka[1]% 5,39 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 8,96 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 31,33 (2010)
Kaleko erabilera [2]% 17.8 (2016)
Etxeko erabilera[3]% 13.34 (2016)
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.urkabustaiz.eu/

Izarra da herriburua.

GeografiaAldatu

 
Urkabustaiz udalerriaren mapa

Udalerria isurialde kantabriarraren eta mediterraneoaren mugan dago kokaturik, iparraldera begira, eta bi gune erabat ezberdin ditu. Alde batetik, hegoaldea eta erdialdea larrez eta basoz estalitako lautada bat da, muinotxoz jositakoa, 600-850 metroko garaieran dagoena; iparraldean, berriz, Altube ibaiak osatzen duen arroa dago, batez ere pagadiz estalia, 400 metroko garaiera inguruan. Bi alde hauek banatuz, oso aldapatsua den kare-harrizko aurrealde bat dago.

Udalerriak ez dauka mendi alturik, baina udalaren ipar-ekialdean Gorbeia mendia dago.

Kokagune geografiko berezia denez, bidegurutze historikoa izan zen, Leintzerako, Arabako Lautadarako, Urduñarako eta Miranda de Ebrorako bideak lotzen zituena. Gaur egun ere, Bizkaia eta Araba lotzen dituzten bide nagusiak igarotzen dira bertatik. Bilbo eta Miranda lotzen dituen trenbideak udalerria gurutzatzen du iparraldetik hegoaldera, eta geltokia dauka Izarran. AP-68 autopista ere udalerriaren ekialdetik igarotzen da, eta Bilbo eta Miranda lotzen ditu honek ere. Bestalde, udalerriaren ekialde horretan, baina Izarratik 2 kilometro ingurura, AP-68 eta Gasteizera doan N-622 autobidearen lotunea dago.

Udalerri mugakideakAldatu

HistoriaAldatu

Urkabustaiz izena Urkaerria eta Bustaiz antzinako izenek konposatua da. Urkaerriak Goiuri-Ondona, Oiardo, Uzkio eta Untzaga-Apregindana herriak biltzen zituen. Bustaizek, berriz, Beluntza eta Izarra.

Banaketa administratiboaAldatu

Udalerria hamar herriz osatua dago:

DemografiaAldatu

Lehen sektoreari oso lotuta dagoen udalerria izanik, Urkabustaizek populazioa galdu zuen etengabe XX. mendearen bigarren erdian, bertakoak hirira joatearen ondorioz. XXI. mendean, berriz, populazioaren biziberritzea gertatu da, komunikazio bideak hobetzean hiriko jende asko bertaratu baita.

Urkabustaizko biztanleria

PolitikaAldatu

 
Urkabustaizko udaletxea, Izarran

2019ko maiatzaren 26ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, EH Bilduko Xabier Álvarez de Arcaya Fernández de Landa hautatu zuten alkate.

Urkabustaizko udalbatza

Alderdia

2019ko maiatzaren 26

Zinegotziak Boto kopurua
EH Bildu
5 / 9
373 (% 48,01)
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)
4 / 9
339 (% 43,63)
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))
0 / 9
28 (% 3,6)
Alderdi Popularra (PP)
0 / 9
9 (% 1,16)
Datuen iturria: https://resultados.elpais.com/elecciones/2019/municipales/14/01/54.html

AlkateakAldatu

Hauek izan dira Urkabustaizko azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[4]
Angel Hernandez Mendiguren[4][5][6] 1979 1983 Euzko Alderdi Jeltzalea
Aurelio Velasco Uriarte[5] 1983 1987 Euzko Alderdi Jeltzalea
1987 1991 Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias[5][7] 1991 1995 Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias[5][7] 1995 1999 Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias[7] 1999 2003 Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias[7] 2003 2007 Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
2007 2011 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Antonio Lopez Goitia 2011 2015 Bildu
Begoña Ganzabal Zurbitu[4] 2015 2019 Euzko Alderdi Jeltzalea
Xabier Diaz de Arkaia Fernandez de Landa[8][9] 2019 Jardunean Euskal Herria Bildu
2023 2027

GarraioaAldatu

Araba Bus sareko   eta   lineek zerbitzua ematen diote udalerri honi:

  Araba Bus
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
14 Gasteiz
(geltokia)
ZaitegiMurgiaSarriaMurgia (Paularrak)AmetzagaBeluntza (Soleta) Izarra
15 Gasteiz
(unibertsitatea)
Gasteiz (epaitegiak)Gasteiz (Bastiturri)Gasteiz (geltokia)ZaitegiMurgiaSarriaMurgia (Paularrak)AmetzagaBeluntza (Soleta)IzarraLezamaLarrinbeAmurrioAmurrio (San Jose)Luiaondo (Malato)LuiaondoLaudio (Gurutze Gorria)LaudioAretaLaudio (Ugarte)Okondo Artziniega

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:

  Eskualdeko Garraioa
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
3 Amurrio
Urduña
TertangaDelikaArtomañaAloriaUrduña (geltokia)LekamañaSaratxoInosoZiorragaBaranbioLezamaLarrinbeAmurrio (gasolindegia)Amurrio (geltokia) Amurrio
Urduña
5 Urduña
Izarra
Murgia
Gopegi
Urduña (suhiltzaileak)ApregindanaUntzagaUzkio UrkabustaizOiardoGoiuriBeluntzaZiorragaAltubeGillernaLukianoAperregiDonamaikiaJugoBitorianoZarateMarkiaSarriaOlanoLetonaZaitegi Urduña
Izarra
Murgia
Gopegi

EuskaraAldatu

2016an Urkabustaizko biztanleen artean %48,3 euskaldunak ziren.

Ondasun nabarmenakAldatu

 
Izarra erreka, Izarra auzoaren gertu.

Urkabustaiztar ezagunakAldatu

ErreferentziakAldatu

  1. a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. a b c «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-22).
  5. a b c d «URKABUSTAIZ - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
  6. (Gaztelaniaz) Cañamero Redondo et al., Antonio. (1982). Enciclopedia Histórico Geográfica de Álava. Haranburu Editor, (IV. Liburukia) 70 or..
  7. a b c d (Gaztelaniaz) «Ocho ex alcaldes alaveses cuentan cómo es su nueva vida sin el bastón de mando.» El Correo (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
  8. (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).
  9. «Udalerriak - web.araba.eus» web.araba.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-31).

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa