Miranda Ebro

Artikulu hau Ebroren ertzeko hiriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Miranda».

Miranda Ebro (gaztelaniaz eta ofizialki, Miranda de Ebro) Burgosko probintziako (Espainia) ipar-ekialdeko udalerri bat da; probintzia horretako jendetsuenetan bigarrena (Burgos hiriburuaren ondoren). 2009an 39.264 biztanle zituen, eta 101.39 kilometro koadro ditu. Herria zeharkatzen duen Ebro ibaiak eman dio izenaren bigarren osagaia.

Miranda Ebro
Espainiako udalerria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Gaztela eta Leon
Probintzia	Burgosko probintzia
Alkatea	Aitana Hernando (en)
Izen ofiziala	Miranda de Ebro
Posta kodea	09200
INEk ezarritako kodea	09219
Herriburua	Miranda de Ebro
Geografia
Koordenatuak	42°41′00″N 2°56′00″W
Azalera	101.33 km²
Altuera	471 m
Mugakideak	Armiñon, Berantevilla, Zanbrana, Bastida, Haro, Villalba de Rioja, Sajazarra, Galbárruli, Cellorigo, Bugedo, Santa Gadea del Cid, Lantaron, Erriberabeitia, Zihuri eta Fonzaleche
Demografia
Biztanleria	35.760 (2020) 238 (2019)
18.053 (%50.5) 17.469 (%48.9)
Dentsitatea	352,91 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC+01:00
Hiri senidetuak	Vierzon
Matrikula	BU
mirandadeebro.es

Arabarekin mugakide izanik, Mirandak lotura estua du Euskal Herriarekin. Arabako ermandadea sortu zuten hiribilduetako bat izan zen; gero Burgosko probintzian sartu zuten, eta Mirandak berriz Araban sartzeko zenbait saiakera egin zituen, baina alferrik. Era berean, Mirandako hainbat toponimo (Bardauri, Ircio, Pontanzuri) eta tradizioz erabiltzen diren hitz batzuk (chacoli, perrochico, eta abar) euskal jatorrikoak dira.

Auzoak

Mirandak guztira hamahiru auzo dauzka:

• Aquende
• Allende
• Anduva
• Barriada de San Juan
• Bardauri
• Bayas
• El Crucero
• La Charca
• Las Matillas
• Miranda Sur
• Los Ángeles
• Los Corrales

Historia

Inguruko aztarna zaharrenak Burdin Arokoak dira. Miranda Ebrotik 3 kilometrora, erromatarren aurreko eta erromatarren aztarnak dituen aztarnategi bat dago, gaur egun Arce-Mirapérez deritzon tokian. Gero, erromatar kokagune bat egon zen hor.

757. urtean, Alfonso I.a Asturiasko erregeak Ebro ibaitik egindako ibilbidearen kronika batean agertzen da, Miranda izenarekin. Gainera, Picota muinoan, VIII. mendeko herria zegoela aurkitu da.

XV. mendean, Miranda izan zen Arabako Anaiartea sortu zuten hiribilduetako bat. XVI. mendean, Burgosko jaurerriaren eskuetara igaro zen; Mirandak Arabara itzultzea eskatu zuen 1646an eta 1742an, baina ez zuen lortu. Javier de Burgosek 1822an egindako probintzia banaketan, ordea, bai, Araban sartu zuten Mirandako eskualdea; haatik, Burgosko agintariak kexatu ziren, eta 1833an Burgosko probintzian sartu zuten atzera.

XVIII. mendera arte hiriak Erdi Aroko itxura zeukan, baina 1775. urteko uholdeak zubia eta harresi zati handi bat suntsitu zituen.

1862. urtean, trenbidea Mirandara heldu zen. 1907. urtean, Miranda hiri izendatu zuten.

Espainiako Gerra Zibilean, frankisten kontzentrazio-esparru bat egon zen, eta 1947. urtera arte irekita egon zen, Espainian itxi zuten azkena izan baitzen. Emiliano Bajo Iglesias alkatea eta beste zinegotzi hautetsi batzuk hil zituzten frankistek.

1950eko hamarkadan paper fabrika bat jarri zuten, eta langileentzat lorategi-hiri estiloko auzo bat egin zuten.

Ebro ibaia, Mirandatik iragaten.

Demografia

Biztanleriaren bilakaera

1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1980	1990	2000	2009
6.199	7.321	8.615	12.268	14.305	17.976	27.716	34.092	37.026	36.525	35.621	39.264

Kirola

• Club Deportivo Mirandés

Garraioa

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 19 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (Gaztelako Atea) • Argantzon • Ribabellosa Miranda Ebro (geltokia)

Besteak

• Miranda Ebroko geltokia
• Miranda Ebroko urbanoa

Ikus, gainera

• Burgosko udalerrien zerrenda
• Miranda Ebroko kontzentrazio-esparrua

Kanpo estekak

• (Gaztelaniaz) Miranda Ebroko Udalaren webgunea

• Datuak: Q11994
• Multimedia: Miranda de Ebro