Okondo
Okondo[1] (gaztelaniaz Oquendo) Arabako ipar-mendebaldeko udalerri bat da, Aiaraldeko kuadrillakoa. Sei herri edo auzo ditu: Irabaien, Villachica, San Roman, Ugalde, Jandiola eta Zudibiarte.[5]
Okondo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | |||||||||||
![]() | |||||||||||
| |||||||||||
Administrazioa | |||||||||||
Estatua | Espainia | ||||||||||
Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
Lurraldea | Araba | ||||||||||
Eskualdea | Aiaraldea | ||||||||||
Izen ofiziala | ![]() | ||||||||||
Alkatea | Jon Escuza Del Campo (EAJ-PNV) | ||||||||||
Posta kodea | 01.409 | ||||||||||
INE kodea | 01042 | ||||||||||
Herritarra | okondar[1] | ||||||||||
Kokapena | |||||||||||
Koordenatuak | 43°09′44″N 3°01′08″W / 43.162222222222°N 3.0188888888889°W43°09′44″N 3°01′08″W / 43.162222222222°N 3.0188888888889°W | ||||||||||
![]() | |||||||||||
Azalera | 29,90 km2 | ||||||||||
Garaiera | 300-929 metro | ||||||||||
Distantzia | 56 km Gasteiza | ||||||||||
Demografia | |||||||||||
Biztanleria | 1.187 (2022)![]() | ||||||||||
| |||||||||||
Dentsitatea | 38,93 biztanle/km² | ||||||||||
Hazkundea (2003-2013)[2] | ![]() | ||||||||||
Zahartze tasa[2] | % 22,51 | ||||||||||
Ugalkortasun tasa[2] | ‰ 42,11 | ||||||||||
Ekonomia | |||||||||||
Jarduera tasa[2] | % 84,71 (2011) | ||||||||||
Genero desoreka[2] | % 9,83 (2011) | ||||||||||
Langabezia erregistratua[2] | % 9,84 (2013) | ||||||||||
Euskara | |||||||||||
Euskaldunak[2] | % 26,4 (2010) | ||||||||||
Kaleko erabilera [3] | % (2016) | ||||||||||
Etxeko erabilera[4] | % 10.91 (2016) | ||||||||||
Datu gehigarriak |
GeografiaAldatu
Ingurune naturalaAldatu
Ganekogorta mendiaren azpian kokatuta dugu.
Udalerri mugakideakAldatu
Iparraldean Gueñes eta mendebaldean Gordexola udalerri bizkaitarrak eta hegoaldean Aiara eta ekialdean Laudio herri arabarrak mugakide ditu.
AuzoakAldatu
- Aretxaga
- Villachica
- Eskauriatza
- Irabien
- Jandiola
- Okondogoiena edo San Roman
- Okondoibarra
- Ugalde
- Zudubiarte (herriburua).
HistoriaAldatu
Historiaurreko aztarnak topatu zituen Jose Miguel Barandiaranek herrian dagoen Mariazuloko koban, giza hezurrak hain zuzen ere.
Erdi Aroan, Okondo Aiarako Jaurerrian sartu zen 1020. urtean, eta 1521ean Bizkaiko jaurerriko foruei atxeki zitzaien, hurrengo ia 70 urteetan udalerri bizkaitarra izan zen. 1590ean, beraz, Aiaraldeko Batzarretara itzuli zen nolabaiteko autonomiaz, eta 1841ean udaletxe propioa lortu zuten, Aiaratik banatuta.
DemografiaAldatu
Okondoko biztanleria |
---|
![]() |
PolitikaAldatu
2011ko udal hauteskundeakAldatu
Okondoko udalbatza | ||||
Izena | Zinegotziak | Boto kopurua[6] | ||
Bildu | ||||
OB | ||||
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | ||||
Alderdi Popularra (PP) | ||||
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) |
AlkateakAldatu
Hauek izan dira Okondoko azken alkateak:
Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[7] | |
Abel Ibarguchi Arechaga[7][8] | 1979 | 1983 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
Jose Antonio Ulibarri Garrastachu[8] | 1983 | 1987 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
Juan Urruela[9] | 1987 | 1991 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
Angel Alcalde[10] | 1991 | 1992 a | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
Andres Alcalde[10][11][12] | 1992 | 1995 | Eusko Alkartasuna | |
Andres Alcalde[10][11][12] | 1995 | 1999 | Eusko Alkartasuna | |
Andres Alcalde[10][11][12] | 1999 | 2003 | Eusko Alkartasuna | |
Andres Alcalde[10][11][12] | 2003 | 2007 | Okondo Gallarraga | |
Andres Alcalde[10][11][12] | 2007 | 2009 b | Eusko Alkartasuna | |
Sergio Tato Eguren[11][12] | 2009 | 2011 | Eusko Alkartasuna | |
Sergio Tato Eguren[12] | 2011 | 2015 | Bildu | |
Sergio Tato Eguren[7][13] | 2015 | 2019 | Okondo Aurrera | |
Jon Escuza Del Campo[14][15] | 2019 | Jardunean | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
2023 | 2027 |
a Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
b 2009. urtean Andres Alcalde alkateak dimisioa aurkeztu zuen.
GarraioaAldatu
Araba Bus sareko eta lineek zerbitzua ematen diote udalerri honi:
|
EkonomiaAldatu
Tradizioz, abeltzaintza eta nekazaritza izan dira udalerri honetako jarduera nagusiak, bai eta industria ere. Izan ere, XVII. mendearen amaieran irina egiteko bederatzi errota eta burdinola bat zeuden Okondon.
Urtero, martxoan, Baserri azoka egiten dute, Okondoko Udalak antolatua; eta, harekin batera, Enkarterriko billano txakurraren jardunaldia.[16]
KulturaAldatu
JaiakAldatu
- Abuztuaren amaieran, San Bartolome jaiak ospatzen dituzte.
Ondasun nabarmenakAldatu
- Zurikaldai dorretxea eta jauregia
- Zudibiarte dorrea
- Aranbarri oinetxea
- Untzako Andra Mariren eliza
- San Bartolome, San Prudentzio, San Esteban eta Otaolako San Sebastianen baselizak.
Okondar ezagunakAldatu
- Jose Pablo de Ulibarri (1775-1847), hizkuntzalaria.
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b Euskaltzaindia. (PDF) 150. arauaː Arabako herri izendegia. .
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Arabako Foru Aldundia. (2010). Araba herriz herri. Arabako Foru Aldundia, 57 or..
- ↑ 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean[Betiko hautsitako esteka] 2011/08/13an kontsultatua
- ↑ a b c «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
- ↑ a b «OKONDO - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
- ↑ (Ingelesez) «Urruela, Juan - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2023-01-29).
- ↑ a b c d e f (Gaztelaniaz) «El odio quema Okondo» El Diario Vasco 2009-09-06 (Noiz kontsultatua: 2023-01-29).
- ↑ a b c d e f (Gaztelaniaz) «El alcalde de Okondo deja el cargo y su partido aduciendo razones personales» El País 2009-10-27 ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
- ↑ a b c d e f g (Gaztelaniaz) «Bildu mantiene la Alcaldía de Okondo y logra la de Ayala» El Correo 2011-06-11 (Noiz kontsultatua: 2020-04-20).
- ↑ (Gaztelaniaz) » Sergio Tato aspirará a repetir alcaldía con Okondo Aurrera en las próximas municipales. (Noiz kontsultatua: 2020-03-18).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-17).
- ↑ (Gaztelaniaz) «La makila regresa 28 años después a manos jeltzales» El Correo 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-15).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Okondo da la bienvenida a la primavera con su Baserri azoka» www.eitb.eus 2019-03-22 (Noiz kontsultatua: 2020-10-07).
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
- (Gaztelaniaz) Okondo "Auñamendi" entziklopedian
- (Gaztelaniaz) Herriaz "Noticias de Alava" egunkariaren artikulu batean
- Okondoko toponimia Euskaltzaindiaren webgunean
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |