Jatsu

Lapurdiko udalerria
Jatsu Lapurdi» orritik birbideratua)
Artikulu hau Lapurdiko udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Jatsu (argipena)».


Jatsu Lapurdiko udalerri bat da, Lapurdi Erdialdean kokatua. Nafarroa Beherean dagoen izen bereko herritik desberdindu behar denean, Jatsu Lapurdi izena erabiltzen da euskara batuan.[3]

Jatsu
 Lapurdi, Euskal Herria
Jatsuko pilotalekua.


Armarria


Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Lapurdi
Administrazioa
Estatua Frantzia
Eskualdea Akitania Berria
Departamendua Pirinio Atlantikoak
ElkargoaEuskal Hirigune Elkargoa
BarrutiaBaiona
KantonamenduaBaigura eta Mondarrain
Izen ofiziala  Jatxou
AuzapezaMarc LabeguerieAlain Castaing (2008-2014)
Posta kodea64480
INSEE kodea64282
Herritarrajatsuar[1]
Kokapena
Koordenatuak43°23′19″N 1°25′49″W / 43.3886°N 1.4303°W / 43.3886; -1.4303
Map
Azalera13,95 km2
Garaiera7-175 metro
Distantzia15 km (Baionatik)
Demografia
Biztanleria1.161 (2018:  71)
alt_left 573 (%46) (%46,6) 581 alt_right
Dentsitatea80 biztanle/km²
Zahartzea[2]% 21,14
Ugalkortasuna[2]‰ 42,24
Ekonomia
Jarduera[2]% 77,8 (2011)
Desberdintasuna[2]% 1,21 (2011)
Langabezia[2]% 4,15 (2013)
Euskara
Euskaldunak% 18,1 (2010)
Erabilera% 1,95 (2011)
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.annuaire-mairie.fr/mairie-jatxou.html

Izena aldatu

Frantsesez forma desberdinak sortu badituzte ere[4], jats edo isats zuhaixkak eman die Jatsu izeneko bi herriei adituen arabera. "Itsasu" ere lotzen dute etimologia berberarekin eta Jeztaze herri zuberotar-biarnesaren izena ere zuhaixka beretik dator baina kasu honetan okzitanierazko formatik (Gestars) euskaraz erabiltzen dena geroago sortuz[5].

Geografia aldatu

Orografia aldatu

Udalerria 7 eta 176 metroko garaieren artean dago; baxuena Errobiko ertzetan kokatzen da eta altuena ipar-ekialdeko basoetako muinoetan, Lurmintoa etxetaldetik hurbil Faldarakon basoan, RD 22 errepidearen alboan. Herri barneak berak 64 m ditu.

Muino horiek banatzen dituzte Errobi eta Ardanabiaren arroak eta horregatik azken honen ertzetan, udalerriko ipar-ekialdean garaierak berriro jaisten dira: 28 m Jatsu-Mugerre-Hazparneren arteko bilgunean.

Hidrografia aldatu

Aturriko bi ibaiadarren arroetan daude udalerri honetako lurrak.

Udalerri mugakideak aldatu

Etxeak eta auzoak aldatu

  • Karrikakiztalia
  • Kapera
  • Hormintoa
  • Larrea
  • Inbidia
  • Basoa
  • Oihana

Historia aldatu

Herriaren lehen aipamenak 1253 eta 1264koak dira, Baionako kartularioan. XVII. mendea arte Uztaritzeko auzoa izan zen[9].

Frantziako Iraultzaren garaietan parrokiako buru Haltsuko Martin Mundutegi zebilen; konstituzioari zin egiteari uko egin eta erbesteratu behar izan zuen; iraultzazaleek zenbait objektu lapurtu zituzten elizatik.

Ekonomia aldatu

Demografia aldatu

Jatxu herri txikia zen XIX. mendean, 400 biztanle ingurukoa. Beheranzko joera izan zuen biztanleak XX. mendearen erdialdera arte, baina BAB eta Lapurdiko kostaldean dagoen presio demografikoak bultzatuta, 1980ko hamarkadatik biztanleen hazkundea handia izan zen eta XXI. mendeko lehen hamarkadan 1.000 biztanleen maila gainditu zen.

Jatsuko biztanleria
Datuen iturburua: INSEE

Politika aldatu

 
Jatsuko herriko etxea.

Alkateak aldatu

Alkatea Agintaldia Alderdia
Alain Castaing 1995-2001
Alain Castaing 2001-2008
Alain Castaing 2008-2014

Herri elkargoak aldatu

Udalerri batzuen artean sortutako zenbait elkargoren kidea da, adibidez:

Azpiegiturak aldatu

Errepide hauek dira udalerria zeharkatzen duten inportanteenak:

Jatsuko geltokia: herriak bere izena ematen dio Baiona-Donibane Garaziko trenbideko geltoki bati baina metro gutxirengatik Uztaritzen dago, ez Jatsun.

Kultura aldatu

Jatsuko Sabina Hontebeyrie[17] (Ahotsak[18] proiekturako)

Euskara aldatu

Jatsun[19] Uztaritze inguruko hizkera[20] mintzatzen da, nafar-lapurtarraren aldaera.

Kirola aldatu

Ondasun nabarmenak aldatu

Jatsuar ezagunak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. Jatsu EODAn.
  2. a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  3. Euskaltzaindiaren izendegia.
  4. Jatxou eta Jaxu hurrenez hurren.
  5. Jean-Baptiste Orpustan, Nouvelle toponymie basque, Presses universitaires de Bordeaux, Talença, 2006. ISBN 2-86781-396-4.
  6. IGNko mapetan ruisseau de Caudia.
  7. Ez konfunditu oso hurbil dagoen Ur Handiarekin, Ardanabiaren beste ibaiadar batekin.
  8. Aipua Piarres Larzabalen hitzetan.
  9. Jean-Baptiste Orpustan, Nouvelle toponymie basque, Presses universitaires de Bordeaux, Talença, 2006. ISBN 2-86781-396-4
  10. Herri-baso honetako zatirik handiena Jatsun dago. Ikus La Forêt au Pays Basque français[Betiko hautsitako esteka] lana, Louis Dassancerena.
  11. Frantsesez Route (impériale) des Cimes.
  12. Aipamena eskolako webgunean.
  13. Eskolako webgunea.
  14. Euskal Dantzarien Biltzarraren webgunea.
  15. Uztaritzeko Mediatekako bloga.[Betiko hautsitako esteka].
  16. Taldearen webgunea.
  17. «Hontebeyrie Larzabal, Sabina - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-03).
  18. «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-03).
  19. «Jatsu - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-15).
  20. «Uztaritze ingurukoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-15).
  21. Frantsesez Saint-Sauveur. Euskarazko izenerako ikus webgune hau.
  22. Kapera Kultura Ministerioaren katalogoan.
  23. Datua Jatsuri buruzko informazioetan.
  24. Errobiko Salbatore parrokiako webgunea.
  25. Frantsesez Saint-Sébastien; euskarazko forma arautu gabe dago.
  26. Eliza Kultura Ministerioaren webgunean.
  27. Bere webgunea.

Kartografia aldatu

  • IGNko 1:25.000 eskalako 1345 OT (Cambo-les-Bains Hasparren) eta 1344 OT (Bayonne. Anglet. Biarritz) mapak.

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Lapurdi