Arhantsusi
Arhantsusi Nafarroa Behereko ekialdeko udalerri bat da, Oztibarre eskualdekoa.
Arhantsusi | |||
---|---|---|---|
Nafarroa Beherea, Euskal Herria | |||
Biduze Arhantsusin | |||
| |||
Kokapena | |||
Herrialdea | Euskal Herria | ||
Lurraldea | Nafarroa Beherea | ||
Administrazioa | |||
Estatua | Frantzia | ||
Eskualdea | Akitania Berria | ||
Departamendua | Pirinio Atlantikoak | ||
Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | ||
Barrutia | Baiona | ||
Kantonamendua | Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre | ||
Izen ofiziala | Arhansus | ||
Auzapeza | Marc Arrachou (2008-2014) | ||
Posta kodea | 64120 | ||
INSEE kodea | 64045 | ||
Herritarra | arhantsusiar / arhantsusitar | ||
Kokapena | |||
Koordenatuak | 43°15′27″N 1°02′08″W / 43.2575°N 1.0356°W | ||
Azalera | 5,35 km2 | ||
Garaiera | 60-370 metro | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 74 (2018: −4) | ||
Dentsitatea | 12,9 biztanle/km² | ||
Zahartzea[1] | % 14,58 | ||
Ugalkortasuna[1] | ‰ 109,61 | ||
Ekonomia | |||
Jarduera[1] | % 74,42 (2011) | ||
Desberdintasuna[1] | % -3,39 (2011) | ||
Langabezia[1] | % 0 (2013) | ||
Euskara | |||
Euskaldunak | % 72,84 (2010) | ||
Erabilera | % 44,55 (2011) |
Geografia
aldatuBiduze ibaia udalerritik igarotzen da[2] eta baita RD-933 errepidea ere.
Udalerri mugakideak
aldatu- Uhartehiri iparraldean
- Izura-Azme ipar-mendebaldean
- Pagola eta Jutsi hegoaldean
Etxeak eta Auzoak
aldatu- Eliza
- Pagola
- Oihana
Toponimia
aldatuAntzinako toponimoak
aldatuArhantsusi toponimoa honako formak izan ditu: sanctus stephanus de aranchiis eta aranchus (1160[3]), Arhanssus (1291[4][3]), eransus eta aransus (1305[3]), Eranssus (1350[4]), Arhansus (1365[3] eta 1413[4][3]), Aransus (1513[4][5], Iruñeko eskutitzak[6]) eta Aransusi (1621[4][5][3], Martin Biscay[7]).
Etimologia
aldatuOrpustanen esanetan, toponimoak Arhan- edo Arran- euskal erroa du.[3] Besteek berriz 'elorri beltz asko duen lekua' dela diote.[4]
Egungo toponimoa
aldatuEuskaltzaindiak Arhantsusi hobesten du,[8] bertoko herritarrak arhantsusiar edo arhantsusitar izanda.[8] Hala ere, Pierre Lhandek bere hiztegian Arhantsuse forma erabili zuen.[9].
Demografia
aldatuKarlos III.a Nafarroakoak agindutako 1412-1413ko zerga-erroldaren arabera, herriak 5 su zituen.[10][11] 1551eko erroldan, des hommes et des armes qui sont dans le présent royaume de Navarre d'en deçà les ports izenekoa,[12] berriz 13 su zituen, hau da, bilakaera demografiko handia izan zuen XV. eta XVI. mendeetan.
|
Oharra: 2006ko biztanleria, INSEEk emaniko behin-behineko datua da.
Kultura
aldatuEuskara
aldatuArhantsusin[15] Garaziko hizkeran[16] mintzatzen da, nafar-lapurtarraren aldaera.
Ondasun nabarmenak
aldatu- Gotorleku baten aztarna protohistorikoak Gaztelu Zaharren[17] eta beste batenak Portasanse izeneko lekuan.[18]
- XIV. mendeko Doneztebe eliza.[19]
- Udalerriko XVIII. mendeko zenbait etxek monumentu historiko izendapena dute.[20]
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Sandre datu-basea[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ a b c d e f g Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque. in: Centre d'études linguistiques et littéraires basques. Pessac: Presses Universitaires de Bordeaux, 246 or. ISBN 2867813964..
- ↑ a b c d e f Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Présentation de la commune d'Arhansus. .
- ↑ a b Raymond, Paul. Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque. .
- ↑ José Yanguas Mirandak argitaraturiko eskutitzak
- ↑ Derecho de naturaleza que la merindad de San-Juan-del-pie-del-puerto, una de las seys de Navarra, tiene en Castilla - 1622 -4°
- ↑ a b EODA. Arhantsusi (Oztibarre). Euskaltzaindia.
- ↑ Pierre Lhande, Dictionnaire basque-français, 1926
- ↑ (Frantsesez) Goyhenetche, Manex. (2001). Histoire générale du Pays basque III. 3 Donostia / Baiona: Elkarlanean, 284 or. ISBN 8483317443. OCLC .466971263.: su banak, batez beste, 5,5 laguneko familia ordezkatzen zuen.
- ↑ (Gaztelaniaz) Cierbide, Ricardo. (1993). Censos de población de la Baja Navarra. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
- ↑ Baratchart, Louis. (1995eko urtarrila). Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques, E 575. Les amis de la vieille Navarre, 44-54 or..
- ↑ «Etcheberry, Alexandre - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).
- ↑ «Arhantsusi - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
- ↑ «Garazikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
- ↑ Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Castellu Cahara. .
- ↑ Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Portasanse. .
- ↑ Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. L'église Saint-Étienne. .
- ↑ Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Les maisons du XVIIIe siècle. .
Kanpo estekak
aldatu
Artikulu hau Nafarroa Behereko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |