Arano

Nafarroa Garaiko udalerria
Ez nahasi Arhane udalerri zaharrarekin, Arano Nafarreraz.


Arano[2] ([aɾano]) Nafarroako iparraldean dagoen udalerria da, Leitzaldekoa. 111 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.

Arano
 Nafarroa Garaia
Arano.JPG
Aranoko etxeak. 2009ko abenduaren 28a.

Aranoko armarria

Administrazioa
Estatua Espainia
Lurraldea Nafarroa Garaia
Merindadea Iruñeko merindadea
Eskualdea Leitzalde
Izen ofiziala Escudo de Arano.svg Arano
Alkatea Ainhoa Ansa Zugarramurdi (Herri Aiherriz)
Posta kodea 31754
INE kodea 31024
Herritarra aranoar
Kokapena
Koordenatuak 43° 11′ 59″ N, 1° 53′ 43″ W / 43.1997°N,1.8953°W / 43.1997; -1.8953Koordenatuak: 43° 11′ 59″ N, 1° 53′ 43″ W / 43.1997°N,1.8953°W / 43.1997; -1.8953
Azalera 13,30 km2
Garaiera 440 metro
Distantzia 81 km Iruñera
Demografia
Biztanleria 116 (2020)
Red Arrow Down.svg0 (2019)
alt_left 53 (%45.7)63 (%54.3) alt_right
Dentsitatea 8,35 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		 Red Arrow Down.svg -% 14,89
Zahartze tasa[1] % 19,17
Ugalkortasun tasa[1] ‰ 47,62
Ekonomia
Jarduera tasa[1] % 0 (2011)
Genero desoreka[1] % 0 (2011)
Langabezia erregistratua[1] % 7,32 (2013)
Kultura
Euskaldunak % 87,41 (2010)
Euskararen erabilera % 70,5 (2011)
Datu gehigarriak

GeografiaAldatu

Inguru naturala eta kokapenaAldatu

 
XIII. Mendeko jauregia Aranon.

Iruñeko merindadearen ipar-mendebaldeko muturrean dago. Herrira heltzeko NA-170 hartu behar da eta Usategietara edo Ezkurrako gainera ailegatzean bertan dagoen errepidea jarraitu.

Aranok Gipuzkoako Errenteriarekin egiten du muga iparraldean, Goizuetarekin hegoaldean eta ekialdean eta Gipuzkoako Hernanirekin mendebaldean. Arano izen bereko herriguneak eta Latse, Suro eta Urumeako auzuneek osatzen dute. Itsasoa herrigunetik ikus daitekeen Nafarroako udalerri bakarra da.

Klima eta landarediaAldatu

Aranok klima atlantiar epela dauka, euri egunak ugariak dira urte osoan zehar eta uda garaian ez da hilabete idorrik izaten. Urteko batez besteko tenperatura 12 eta 13 gradu artekoa da, eta batez besteko prezipitazioak 1.500 eta 1.600mm bitartekoak. Urteko egun euritsuak 170 izaten dira.

Aranoko herrigunearen inguruan hainbat baso daude, bertan haritzak, pagoak, gaztainondoak eta abar ugariak dira. XIX. mendetik aurrera pinu lariziar (Pinus nigra) asko birlandatu zen.

DemografiaAldatu

Aranoko biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, etorkin bakarra bizi zen herrian, biztanleriaren %0,79 (Nafarroako batez besteko kopuruaren azpitik).

PolitikaAldatu

 
Aranoko udaletxea eta ostatua.

UdaletxeaAldatu

Udaletxea plaza txiki batean dago, elizatik gertu. Lau solairuko eraikin zaharra da, antzinako eskolen ondoan dagoena. Eraikinean, udal bulegoez gain, taberna eta etxebizitza bat daude. Aranoko udaleko idazkariak Goizuetako idazkari lanak ere egiten ditu. Udalak alkatea eta lau zinegotzi dauzka.

  • HELBIDEA: Goiko Herri, z/g

Udal hauteskundeakAldatu

2007an ez zen udal hauteskunderik izan Aranon, ez zelako inongo talderik aurkeztu[3].

2011an abenduan osatu zen udal talde berria, Ainhoa Ansa Zugarramurdi buru zelarik.

Aranoko udal hauteskundeak
Alderdi politikoa 2015[4] 2011[5] 2007[6] 2003[7] 1999[8] 1995[9] 1991[10] 1987[11] 1983[12] 1979[13]
Herri Aiherriz (HA) %84,62 5 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Nafar Herriaren Batasuna (UPN) %0,00 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Herri Aukera (HA) - - - - - - - - - - %70,91 5 - - - - - - - -
Independenteak - - - - - - - - - - - - %90,67 5 %80,72 5 - - - -
Herriaren Alde - - - - - - - - - - - - - - - - %60,42 5 - -

AlkateakAldatu

2003-2007 Iñigo Larrea Perurena HA
2007-2011 Iñigo Larrea Perurena HA
2011-2015 Ainhoa Ansa Zugarramurdi "Herri Aiherriz"

Azpiegitura eta garraioakAldatu

Ceferino Apezetxea eta semeak autobus konpainiaren Hernani eta Goizueta bitarteko lineak geltokia dauka herrian. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:

EuskaraAldatu

Aranoko Roke Ansaren[14] testigantza, herriko gerraurreko eskolaren eta doktrina ikasi behar izanaren ingurukoa. Doktrina ikasi orduko aldatu egin omen zuten. Euskal Herriko Ahotsak[15][16] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Aranoko euskara[17] Sortaldeko euskalkian[18] dago kokaturik, zehatzago esanda, Leitzaldeko euskara[19] da herrian hitz egiten dena. Gipuzkoako ipar-ekialdeko herriek, Bidasoa aldekoek (Errenteria, Hondarribia, Irun, Lezo, Oiartzun eta Pasaia), eta Nafarroako Leitzaldekoek, Basaburuakoek, Larraungoek eta Imozkoek osatzen dute Sortaldeko azpieuskalkia. Erdialdeko euskara, sartalderantz bezala, sortalderantz ere zabaltzen joan da, eremu nafarreraino. Sortaldeko azpieuskalkiak erdialdeko euskalkiaren eta euskara nafarraren arteko zubi-lana egiten du, baina batez ere Gipuzkoako Oiartzunek, Hondarribiak eta Irunek egiten dute zubi-lan hori. Euskara giputzaren berrikuntzak eta euskara nafarreko ezaugarriak aurkituko ditugu, beraz, azpieuskalki honetan.

ZerbitzuakAldatu

 
Aranoko pilotalekua.

Herria "Leitza, Goizueta, Areso eta Aranoko zerbitzuen kudeaketarako Mankomunitateko" kidea da.

Ondasun nabarmenakAldatu

  • San Martin parrokia, XIX. mendeko eraikina da, jatorrizko Erdi Aroko elizaren hondakinen gainean eraiki zen. Gaur egungo egitura gurutze latindarreko oinarridun eraikina da, kanoi erdiko ganga estaldurarekin.

Herritar ospetsuakAldatu

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
  3. ↑ Noticias de Navarra egunkariko albistea.
  4. ↑ Aranoko udal hauteskundeak 2015.
  5. ↑ Arano 2011 maiatza: Kandidatura ez.
  6. ↑ Arano 2007 maiatza: Kandidatura ez.
  7. ↑ Arano 2003 maiatza: Kandidatura ez.
  8. ↑ Arano 1999 ekaina: Kandidatura ez.
  9. ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1995.
  10. ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1991.
  11. ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1987.
  12. ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1983.
  13. ↑ Arano 1979 apirila: Kandidatura ez.
  14. ↑ «Ansa Huici, Roke - Ahotsak.eus» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
  15. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
  16. ↑ «Dotrina ikasi zutenean, aldatu - Ahotsak.eus» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
  17. ↑ «Arano - Ahotsak.eus» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
  18. ↑ «Sortaldekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
  19. ↑ «Leitzaldekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-10-01.

Ikus, gaineraAldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Nafarroa

Kanpo estekakAldatu


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Arano&oldid=8324550"(e)tik eskuratuta