Basaburua
- Artikulu hau Nafarroako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Basaburua (argipena)».
Basaburua[4] ([bas̺aβuɾua]) Nafarroa Garaiko udalerria da, Iruñeko merindadekoa, herrialdearen iparraldean dagoena. 82,87 km²ko eremua du eta 871 biztanle zituen
2014. urtean. Jauntsarats da kontzeju nagusia.
| Basaburua | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Iruñea | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Basaburua | ||||||||||
| Alkatea | Ricardo Arangoa Legarra (Bildu) | ||||||||||
| Posta kodea | 31866 | ||||||||||
| INE kodea | 31049 | ||||||||||
| Herritarra | basaburuar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°00′05″N 1°48′06″W / 43.001388888889°N 1.8016666666667°W | ||||||||||
| Azalera | 82,3 km² | ||||||||||
| Garaiera | 545 metro | ||||||||||
| Distantzia | 34 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 845 (2023:  3) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 1,03 bizt/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 41,64 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 29,24 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 79,65 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 7,27 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2][3] | % 67,20 (2018:  %-5,63) | ||||||||||
Basaburua Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko (UEMA) kide egin zen 2008an.
Geografia
aldatuInguru naturala eta kokapena
aldatuBasaburua Iruñeko merindadearen iparraldean dago, Nafarroako hiriburutik 34 kilometrora. Iparraldean, Ezkurra, Eratsun, Saldias eta Beintza-Labaien udalerriekin egiten du muga; ekialdean, berriz, Ultzamarekin; mendebaldean, Leitza eta Larraunekin; eta hegoaldean Imotzekin.
Hamahiru herri eta etxaldek osatzen dute Basaburua: Aizarotz, Arrarats, Beramendi, Beruete, Erbiti, Gartzarun, Igoa, Ihaben, Itsaso (1857ko errolda baino lehen berezko udalerria zuena), Jauntsarats (herriburua), Ola, Orokieta eta Udabe.
Klima eta landaredia
aldatuBasaburuko klima ozeaniar-atlantikoa da, prezipitazioak ugariak dira urte osoan zehar, gehienak neguan eta udazkenean; egun euritsuak, berriz, 180 inguru dira urtean. Urteko batez besteko tenperatura 8º eta 12 °C bitartekoa da, eta prezipitazioak 1.400 eta 2.000mm ingurukoak.
Klima atlantiarreko landaredia nagusi da. Bertan, pagoak dira zuhaitzik ugarienak (4.000 hektarea baino gehiagoko azalera). Pagoak, iparralde eta hegoaldeko mendietan hazten dira batez ere, baina herrigunetik gertu ere badaude. Haritzak, udalerri osoan hazten dira (765 hektarea), eta birlandatutako pinu lariziarrek 180 hektarea hartzen dituzte.
Ekonomia
aldatuBasaburuko Beruete kontzejuaren mugetan, Leitza eta Basaburu bitartean, Nafarroako gobernuak eraikitako "Aritz" izeneko parke eolikoa dago. Parkeak duen instalaturiko potentzia 19,20 megawattekoa da. Parkearen jabea Acciona da gaur egun.
Demografia
aldatu| Basaburuko biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko bost etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %0,60 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
Politika
aldatuUdal hauteskundeak
aldatuBasaburuko alkatea Eusko Abertzale Ekintza alderdi politikoko Juan Benito Alberro Goñi atera zen 2007ko udal hauteskundeetan. Udaleko zazpi zinegotziak lortu zituen, gehiengo osoa. Baliogabeko botoak 22 izan ziren (emandako guztien %4,20) eta boto zuriak 121 (%24,10). Abstentzioa %29,28koa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Eusko Abertzale Ekintza | 381 | 7 |
2011n ere zerrenda bakarra aurkeztu zen, kasu honetan Bildurena. Alkate Ricardo Arangoa Legarra izendatu zuten. Hauteskunde kanpainan Yolanda Barcinak Aizarotzen eman zuen mitinak polemika piztu zuen; Barcinak Nafarroako iparraldeko zenbait herritan alderdi espainolistek zerrendak osa ez ditzaten pairatzen omen dituzten presioak salatzeko asmoa zuen baina bisitaldiak kritikak jaso zituen[5].
Alkateak
aldatu| 2007-2011 | Juan Benito Alberro Goñi | EAE |
| 2011- | Ricardo Arangoa Legarra | Bildu |
Udaletxea
aldatuBasaburuko udaleko idazkaria, Imozko idazkari ere bada.
- HELBIDEA: Jasokunde kalea, z/g (Jauntsarats kontzejua)
Kultura
aldatuEuskara
aldatuBasaburuko euskara tarteko hizkeratzat hartzen du Koldo Zuazo dialektologoak, hau da, haren iritziz, erdialdeko euskara edo gipuzkera eta nafarreraren artekoa da. Basaburua "Euskararen Kudeaketarako Ipar Nafarroako Mankomunitateko" kidea da.
Udalerriko euskal hiztunen kopurua gaur egun oso handia da, %70etik gorakoa.
Hedabideak
aldatu"Esan Erran Irratiak Basaburuan du egoitza.
Zerbitzuak
aldatuUltzamako Zerbitzu Sozialen Mankomunitateko kide da Basaburua.
Basaburuar ospetsuak
aldatu- Luzia Goñi (1928-), bertsolari eta plazandrea.
- Patxi Telletxea (1964-), politikari abertzalea.
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ Barcina obtiene el peor resultado para UPN en el valle de Basaburua en los últimos treinta años, Diario de Noticias, 2011ko maiatzaren 26a.
Bibliografia
aldatu- Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XLIV, Iruñea, 1997. ISBN 84-235-1614-8
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen webgunea
- (Gaztelaniaz) Basaburuari buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Herriaren ikuspegia Google Street View-n.
- "Nafar Away" saioan (11TB).
Datuak: Q1773013
Multimedia: Basaburua / Q1773013
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Basaburua
