Wikipedia

Saigots

Esteribarko kontzejua, Nafarroa Garaian

Saigots[1][a] (esteribarreraz: Saiots)[b] Esteribar udalerriko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Iruñerria eskualdeko Ibarrak azpieskualdean.

Saigots
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko pilotalekua
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaIbarrak (Iruñerria)
UdalerriaEsteribar
Administrazioa
Motakontzeju
Izen ofiziala Saigots
Burua
(2019-2023)		David Urio Elcano
(kontzejuburua)
Posta kodea31639
Herritarrasaigotsar, saiotsar
Geografia
Koordenatuak42°56′41″N 1°30′12″W / 42.94472°N 1.50333°W / 42.94472; -1.50333
Azalera4,02 km²
Garaiera553 metro
Distantzia21,9 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria65 (2020)

2020 urtean 65 biztanle zituen.

Bertako biztanleak saigotsarrak (esteribarreraz: saiotsarrak) dira.

Izena

aldatu

Saigots edo Saiots toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Saygos (1268)
  • Saigos (1280)
  • Saigues (1280)
  • Saygues (1280)
  • Saigos (1300)
  • Saygos (1366)
  • Saigos (1534)
  • Saigosagorre (1587)
  • Saygoz (1800)
  • Saigos (1802)
  • Sayagoz (1829)
  • Saigots (1911)
  • Saigotze (1936)
  • Saiguos (1966)
  • Saigos (1989)
  • Saigots (1990)

Ezaugarriak

aldatu

Armarria

aldatu

Saigotseko armarria Esteribarko armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:[3]

« Hondo gorri batez eta aurrean bere koloreko zuhaitz batez osatuta dago, otso beltz batek zeharkatua »

Geografia

aldatu

Saigots Esteriberran dago.

Ingurune naturala eta klima

aldatu

Esteribarko udalerriaren azalera handia dela eta, klima alde handiak daude Esteribar iparraldearen eta hegoaldearen artean. Hala, udalerria klima kontinentalaren eta klima atlantikoaren mugan kokatzen da. Ezaugarri kontinental mediterraneoak ekialdean nabarmentzen dira, eta ezaugarri atlantikoak, berriz, mendebaldean. Urteko batez besteko tenperatura 8 °C eta 12 °C bitartekoa da, eta prezipitazioak 1 000 eta 1 600 mm bitartekoak. Urteroko egun euritsuak 120 - 140 inguru izaten dira.

Pagoak eta pinu basatiek udalerriaren basoen %68 hartzen dute. Horrez gain, haritzak eta gaztainondoak daude ibarreko gunerik lauenetan. Birlandatutako basoen azalera 128 hektareakoa da, eta batez ere pinu beltz austriarra erabiliz egin zen XIX. mendetik aurrera. Pagoak ugariagoak dira udalerriaren iparraldeko gune menditsuenetan.

Estazio meteorologikoak

aldatu

Esteribarren dagoen Eugi kontzejuan, itsasoaren mailatik 617 metrora, Nafarroako Gobernuak 1968an jarritako estazio meteorologikoa dago.[4] Gainera, 1975ean, beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen Irotz lekuan, itsasoaren mailatik 479 metrora.[5] Bestalde, 1995ean, beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen Zubiri kontzejuan, itsasoaren mailatik 526 metrora.[6] Zubiriko estazioa da Saigotserako balio egokienak ematen dituena, hurbilen dagoena baita.


      Datu klimatikoak (Zubiri, 1995-2020)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 20.0 22.0 26.4 29.0 32.0 39.0 42.0 43.5 40.0 31.0 25.0 21.0 43.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.8 10.6 13.6 15.4 19.8 23.7 26.6 27.1 23.4 18.5 12.0 9.3 17.4
Batez besteko tenperatura (ºC) 4.2 5.3 7.8 9.5 13.5 17.0 19.5 19.7 16.4 12.7 7.6 4.9 11.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) -0.4 -0.1 2.0 3.6 7.2 10.4 12.3 12.3 9.5 6.9 2.9 0.5 5.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -6.6 -5.9 -3.6 -1.5 1.0 4.7 6.8 6.4 3.8 10.1 -3.8 -6.0 -0.4
Batez besteko prezipitazioa (mm) 116.4 101.8 99.5 129.4 99.9 61.4 47.8 46.5 69.5 112.8 146.6 129.5 1161.0
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 57.0 62.5 73.0 59.0 56.0 58.0 100.0 63.0 81.5 74.5 83.4 82.5 100.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 12.8 11.4 11.2 14.5 12.8 8.2 5.8 6.4 8.2 12.2 14.1 13.4 131.1
Elur egunak (≥ 1 mm) 2.1 2.3 1.6 0.8 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 .8 1.6 9.3
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[7]
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

aldatu

Antzinako jaurerri-leku erreengo batean, 1280an, urtean 40 soseko eta 17 garagar eta olozko bular bat zor zuen, gehi 20 sos "afari" gisa, eta errotaren lansariak, 2 zaldiko eta erdi gari. Orreagako Santa Mariak jauregi bat eta beste lur-sail batzuk izan zituen XIV. mendearen bigarren erdialdetik aurrera.

1835-1845eko udal erreformak arte ibarreko diputatuak eta herriko errejidoreak gobernatzen zuten, txandaka etxeen artean izendatzen zena (zazpi 1802an, sei 1847an). Azken egun horretan umeak Zubiriko eskolara joaten ziren; bide nagusia Aldudetik Iparraldera zihoana zen.

Demografia

aldatu

2020 urteko erroldaren arabera 65 biztanle zituen Saigotsek.[8]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
78 74 74 78 77 70 82 87 91 89 83 80 72 67 69 81 78 68 58 64 65
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Politika

aldatu

Saigotseko kontzejua kontzejuburuak eta lau kontzejukidek osatzen dute. Egungo kontzejuburua David Urio Elcano da.

Kontzejua

aldatu

Saigotseko kontzejua kontzejukidek eta kontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatuak. Kontzejuburua David Urio Elcano da. Kontzejukideak 5 daude:

  • Jokin Arrieta Elcano
  • Alfredo Martin Urio Carneiro
  • Sergio Arana Elia
  • Antonio Arana Valenzuela
  • Ander Esain Alejos

Kontzejuburuak

aldatu

2011tik, Saigotsek kontzejuburu bat izan du:

Kontzejuburu Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera
- 2011 2015
- 2015 2019
David Urio Elcano 2019 jardunean

Garraioa

aldatu

Autobuses Artieda autobus konpainiak Saigots Iruñearekin batzen du. Autobus lineak, honako ibilbidea egiten du:

Kultura

aldatu

Euskara

aldatu

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Esteribarko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinio ibarretik Erroibar eta Artzibar ibarrekin hitz egiten zena.[9]

Koldo Zuazok, 2010ean, Esteriberrak nafarrera euskalkian sailkatu zituen.[10]

Saigotseko azpieuskalkia esteribarrera da, eta, zehazki, Erdiesteribartar aldaera. 2007ko udazkenean, euskaldun behintzat gabeak baziren ibarran.[11]

Euskararen Foru Legea

aldatu
Sakontzeko, irakurri: «Euskararen Foru Legea»

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Esteribar eremu euskalduneko udalerria da. 2001eko erroldan, herritarren % 25ek zekien euskaraz.

1986tik geroztik, Esteribar udalerriaren izen ofiziala Esteribar da.

Jaiak

aldatu
  • San Bartolomeko jaiak: abuztuaren azken asteburuan

Ondasun nabarmenak

aldatu

Oharrak

aldatu
  1. ↑ /saiɣ̞ót͡s̺/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban
  2. ↑ /sai.ót͡s̺/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. ↑ «Saigots - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. ↑ Otazu Ripa, Jesús Lorenzo. (D.L. 1977). Heraldica municipal, merindad de Sangüesa (I) : Abaurrea-Izalzu. Diputación Foral de Navarra, Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular ISBN 84-235-0076-4. PMC 911388951. (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  4. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Eugi» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  5. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Irotz» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  6. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Zubiri» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  7. ↑ Zubiriko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
  8. ↑ «Saigots» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  9. ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
  10. ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
  11. ↑ Euskaltzaindia. Hegoaldeko goi-nafarrera. Esteribarrera.

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Saigots&oldid=9188321"(e)tik eskuratuta