Irlandako itsasoa

Irlandako itsasoa (ingelesez: Irish Sea; Eskoziako gaeleraz: Mhuir Éireann; galesez: Môr Iwerddon; latinez: Oceanus Hibernicus) Irlandako uhartea eta Britainia Handia banatzen dituen itsasoa da. Irlandako itsasoa hegoaldetik Itsaso Zeltikoa eta San Jurgi kanala bitartez Ozeano Atlantikora lotzen da, eta ipar-mendebaldetik Iparraldeko kanalaren bitartez. Man uhartea itsaso honen erdi-erdian kokatzen da.

Irlandako itsasoa
Datu orokorrak
Sakonera	262 m
Eponimoa	Irlanda
Geografia
Koordenatuak	53° 43′ 18″ N, 5° 10′ 38″ W
Herrialdea	Erresuma Batua eta Irlandako Errepublika
Hidrografia
Ur-emaileak	ikusi River Ribble River Neb Liffey ibaia River Dhoo River Derwent River Cleddau River Dovey Conwy ibaia Boyne ibaia Slaney ibaia River Lune River Dargle Lagan ibaia River Esk River Mawddach River Aeron River Duddon River Avoca River Vartry River Aughrim River Dwyryd Crogga River River Alt Castletown River River Fane River Clwyd River Rheidol Afon Alaw Silver Burn River Calder River Ehen Afon Aber Afon Cefni River Annas River Artro River Blackwater, Cavan and Meath River Bladnoch River Cocker River Dysynni River Eea River Owenroe Shimna River Nanny The Birket Morell River Painestown River Yellow River Mersey

Itsaso honek eskualdearentzat garrantzi handia du, batez ere ekonomia, garraioa, merkataritza, arrantza, itsas trafikoa eta energia eolikoaren sorkuntzaren ikuspuntutik. Aldi batez, bi uharteak lotuko zituen 80 kilometroko tunel naten eraikuntzaren inguruko eztabaida bat ere izan zen. Bi uharteen arteko urteko bidaiari kopurua 12 milioi pertsona eta 17 megatona merkantzietakoa da.

Hortaz, itsaso hau maiz erabiltzen den komunikabide jendeztatua da, Britainia Handia eta Irlandaren arteko itsas lotura kopuru handiak dituelarik: Swanseatik Corkera, Fishguard eta Pembroketik Rosslarera, Caergybitik Dún Laoghairera, Stranraertik Belfast eta Larnera, eta Cairnryantik Larnera. Man uhartean geldiunea egiten duen Liverpool-Belfast itsas-linea ere badago.

Jatorria

Orain dela 20.000 urte, Izotz Aroaren amaieraldera, baldintza klimatiko epelago batzuk iritsi zirenean sortu zen. Izotz Aroaren hasieran gaur egungo itsaso honen erdigunea ziurrenik ur gezako laku bat izango zen, ondoren desglaziazioa gertatu eta inguruko itsasoaren urak gainezka egin eta laku hau bete zuten; honenbestez, lakua inguruko itsasoekin lotu eta ur gaziko itsaso bilakatu zen.

Ingurugiroa

Irlandako itsasoak kutsadura erradioaktibo latza jasaten du, batez ere sortu ziren lehendabiziko arma erradioaktibo britainiarrengatik, planta nuklearrengatik eta Sellafieldko energia estazioarengatik ere. Ustez denez lehendabiziko hamarkadetan itsaso honen ondoan 250 kg plutonio ezarri omen ziren. Gainera Beaufort's Dyke gunea arma kimiko nahiz hondakin erradioaktiboen zabortegi gisara erabili zen. Halere eta nahiz eta kutsadura hau egon, landaretza eta itsas-abereei dagokionez itsaso honek itzelezko interesa du.

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Irlandako itsasoa