Wexford konderria

Wexford konderria
	County Wexford; Contae Loch Garman
;	;
	Island of Ireland location map Wexford.svg
Geografia
Hiriburua	Wexford; 52°20′3″N 6°27′27″W
Azalera	2.352
Mugakideak	Wicklowko konderria, Carlowko konderria eta Kilkennyko konderria
Administrazioa
Legebiltzarra	legislative body of Wexford County Council (en)
Demografia
Biztanleria	145.273 (2011)
Dentsitatea	61,43 bizt/km²
Bestelako informazioa
Ordu eremua	ikusi UTC±00:00 ;
	wexford.ie

Wexford konderria (gaeleraz Contae Loch Garman) Irlandako hego-ekialdean dago kokatuta eta Leinsterreko probintziako konderririk zabalena da. 2.352 km2-ko azalera dauka eta 145.320 biztanle zituen 2011an. Wexford/Loch Garman da hiriburua eta hiri nagusia.

GeografiaAldatu

NaturaAldatu

Wicklow mendiek mugatzen dute iparraldean eta Barrow ibaiak mendebaldean. Beste bi aldeak Irlandako itsasoak bustitzen ditu.

Konderria muinotsua da. Mendirik altuenak Mount Leinster (795m, Carlowrekin mugan) eta Croghan Mountain (606m, Wicklowrekin mugan) dira.

Wexfordeko hegoaldeko kostaldea hegazti migrarien pausalekua da eta milaka antzar, txenada eta lertxun pilatzen dira. Udan Lady's Island Lake aintzira ere hegaztiz betetzen da.

Hiriak eta herriakAldatu

Wexford/Loch Garman (19.913 biztanle), hiriburua
Enniscorthy/Inis Córthaidh (10.838)
Gorey/Guaire (9.114)

HistoriaAldatu

Antzinatik populatua izan da konderria, hilobi-atariak dira horren lekuko. Irlanda osoan kristautu zen lehenengotako konderria da, V mendeko aztarnak ere badaudelarik.

819 urtetik aurrera vikingoak kristau tokiak erasotzen hasi ziren eta lehenengo asentamentuak eratu zituzten, Wexford hiriburua besteak beste. 1169an normandiarrek Wexford konkistatu zuten eta ondoren Irlanda osoa ere bai.

Irlandarren matxinadetan zeresan handia izan zuen konderriak bai 1641ean eta bereziki 1798ko matxinadan. Vinegar Hill eta New Rosseko gudak oso garrantzitsuak izan ziren Irlandarren porroterako. 1916an ere Enniscorthyn matxinada berri bat izan zen.

EkonomiaAldatu

Abeltzaintza da Wexford konderriko jarduera ekonomiko nagusia. Behiak, ardiak eta zerriak ekoizten dira, baita zaldiak hazi ere. Zekale soroak ere zabalak dira, hala garia, nola garagarra.

Meagintza historikoki garrantzitsua izan zena XIX mendean bukatu zen. Zilarra, beruna eta zinka ateratzen ziren.

EnergiaAldatu

70. hamarkadaren bukaeran zentrale nuklear baten egitasmoa azaldu zen baina proiektuacez zen aurrera eraman. 2002an Ballywater Wind Farm parke eolikoa zabaldu zen. 21 aerosorgailu ditu.