Anna Akhmatova
Anna Andreievna Akhmatova[1] (errusieraz: Анна Андреевна Ахматова; Bolxoi Fontan, Errusiar Inperioa, 1889ko ekainaren 23agreg./ekainaren 11jul. - Mosku, Sobietar Batasuna, 1966ko martxoaren 5a), jaiotze-izenez Anna Andreievna Gorenko, errusiar poeta izan zen, XX. mendeko Errusiako poetarik gailenetako bat. 1965ean eta 1966an Literaturako Nobel Sarirako proposatu zuten.[2]
Biografia
aldatuItsaso Beltzetik oso hurbil jaio zen, Bolxoi Fontanen. Ama, Inna Erazmovna Stogova eta bere aita, Andrei Antonovitx Gorenko, familia dirudun eta ospetsuetatik zetozten eta ondorioz, San Petesburgoko aristokraten auzo batean hazi zen, Tsarskoe Selo-n (hitzez hitz, Tsarraren Herria). Bertan ezagutu zuen bere lehenengo senarra izango zena, Nikolai Stepanovich Gumilev.[3]
Gorenko gimnasia ikaslea zen eta 1907an, Kieveko Fundukleievskaia gymnasium-ean graduatu zen. Ondoren, Kieveko Emakumeentzako Unibertsitatean izena eman zuen, Zuzenbide Sailean, baina geroago utzi zuen. Lehen Mundu Gerraren testuinguruan idatzi zuen, eta nazioaren aldeko ikuspegia ageri da. Errusiako Gerra Zibilean Xeremetiev Palacen bizi izan zen Boltxebikeen gobernuaren oneritziarekin. Idazleak maitale ugari izan zituen, haien artean, Vladimir Kazimirovitx Xileiko bere bigarren senarra izango zena. Nikolai Nikolaievitx Punin bere hirugarren senarra izan zen, hau ere poeta baina ezkontzak ez zuen asko iraun. 1953an, Stalin hil eta gero, bere poemetako asko zentsuratuak izan ziren eta orduan, nazioartean sari ugari jaso zituen. 1966an hil zen, bihotzeko batek jota.[3]
Idazlea
aldatu1907an bere lehenengo poesia argitalpena egin zuen Sirius aldizkarian, bere izenarekin sinatuz, nahiz eta gero Akmatova ezizena hartu zuen, Khan Akhmat izeneko senide baten omenez, ustez Genghis Khan-en leinukoa baitzen bere familia. Bere lehen bilduma, Vetxer (1912), argitaratu eta fama hartu zuen jarraian. Urte berean bere seme bakarra jaio zen, Lev Gumiliov. Bere bigarren liburua, Txiotki (1914) famatuena izan zen. Hirugarren argitalpena, Belaia staia (1917) [3]
Akmeismo izeneko mugimendu literarioan sailkatu izan dute; ordura arteko sinbolismoaren kontrakarrean, poesia lurtarragoa egin nahi zuten akmeistek. Akhmatovak ere hizkera poetiko konkretua eta gardena hautatu zuen eta modio-desamodioez eta intimotzat jo ohi diren beste gai batzuez idatzi zuen. San Petersburgoko aristokrata-auzo batean pasatutako gaztaroa eta hasierako arrakastaren ondoren, errotik aldatu zitzaion bizimodua Urriko Iraultzaren ostean, eta bere poesian beste gai batzuk landu zituan: heriotza, sufrimendua, memoria eta dolua gehitu zitzaizkion argatz zen maitasunaren gai. Bere bi poema nabarmenenak dira Requiema, espetxe baten aurrean semearen berri jakiteko ilaran zain zegoela inspiratua; eta Heroirik gabeko poema, formaren nola edukiaren aldetik konplexuenetako eta sailkagaitzenetako bat”.[4]
Argitalpenak
aldatuEuskarara itzulitako antologiak
aldatu- Poesia kaiera. Itzultzailea: Josu Landa (Susa, 2022)[5]
Euskarara itzulitako olerkiak
aldatu- Poemak. Itzultzailea: Laura Mintegi (Ttu-ttuá, 1985)
- Ez, ez nengoen zeru arrotzapean, Ezbehar honen aurrean mendiak konkortu egiten dira, Garai hartan bakarrik hildakoek egiten zuten, Ez, ez nai ni, inor da sufritu egiten duena, Niregana etorri eta begira eta Uregorria hedoiltzen da, altzairua usteltzen da[6].
- Eskuak gogortzen nituen. Itzultzailea: Itxaro Borda (Maiatz-12, 1986)
- Azken aldiko kantua. Itzultzailea: Itxaro Borda (Maiatz-12, 1986)
- Lehen abisua (Maiatz-45, 2007)
- Requiem. Itzultzailea: Josu Landa (Armiarma.eus, 2016)[5]
Gaztelaniara itzulitako liburuak
aldatu- He leído que no mueren las almas (Literatura Random, 2018)[7]
- Mandelstam (Nórdica Libros, 2020)[8]
- Réquiem; Poema sin héroe (Catedra, 2021)[9]
Gaztelaniara itzulitako antologiak
aldatu- El canto y la ceniza (Galaxia Gutemberg, 2019) [10]
Sariak eta Aitortzak
aldatu- 1964an, Etna Taormina Nazioarteko Poesia Saria jaso zuen.[3]
- 1965an, Ohorezko doktoretza Oxfordeko Unibertsitatearen eskutk.[3]
- 1965ean Literaturako Nobel Sarirako proposatua.[11]
- 1966an Literaturako Nobel Sarirako proposatua. [12]
- 1989an Semion Aranovitx zuzendariak fim bat eskaini zion, Litxnoie delo Anny Akhmatovoi (Личное дело Анны Ахматовой) izenekoa.[13]
Irudi galeria
aldatuErreferentziak
aldatu- ↑ 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).
- ↑ «Anna Akhmatova, 2022» www.susa-literatura.eus (Susa literatura - Poesia kaiera) (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).
- ↑ a b c d e (Ingelesez) Foundation, Poetry. (2022-07-23). «Anna Akhmatova» Poetry Foundation (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).
- ↑ «Federico Garcia Lorca eta Anna Akhmatova poeten antologia berriak dakartza Munduko Poesia Kaierak bildumak» KULTUR SHAREA 2022-10-25 (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).
- ↑ a b «Anna Akhmatova» Armiarma.eus (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).
- ↑ Ajmátova, Anna. «Poemak» Ttu-ttuá (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).
- ↑ (Gaztelaniaz) «HE LEÍDO QUE NO MUEREN LAS ALMAS» www.margenlibros.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-23).
- ↑ (Gaztelaniaz) MANDELSTAM |. 2022-06-08 (Noiz kontsultatua: 2022-07-06).
- ↑ (Gaztelaniaz) RÉQUIEM; POEMA SIN HÉROE |. 2022-07-05 (Noiz kontsultatua: 2022-07-06).
- ↑ (Gaztelaniaz) EL CANTO Y LA CENIZA | ANTOLOGÍA POÉTICA. 2022-07-05 (Noiz kontsultatua: 2022-07-06).
- ↑ (Ingelesez) Times, The Moscow. (2019-06-23). «On This Day: Anna Akhmatova» The Moscow Times (Noiz kontsultatua: 2024-05-02).
- ↑ Rakocevic, Branko. Akhmatova was among the candidates for the Nobel Prize in 1966. 2017ko urattilaren 1a. Vijesty. 2024ko maiatzaren 2an ikusia.
- ↑ (Gaztelaniaz) «Личное дело Анны Ахматовой (película 1989) - Tráiler. resumen, reparto y dónde ver. Dirigida por Semyon Aranovich» La Vanguardia 2022-07-06 (Noiz kontsultatua: 2022-07-06).