Urkixo

Urkixo euskal deitura da. Euskal Herriko -Aiaraldean bereziki- zein munduko beste leku batzuetako lagun askok deitura hori dute. Ospea batez ere Urkixoko markeserriagatik hartu izan du; leku-izen bakan batzuei ere izen hori eman zaie.

Aiarako Urkixo jauregia

Grafiak

Euskaltzaindiak, euskara baturako, Urkixo onartu du deitura horren grafiatzat. Aldiz, zenbait herritarrek, euskal herritar batzuek ere, erdararako sortutako Urquijo grafia erabiltzen dute. Euskal Herrian Urkijo tarteko grafia ere erabiltzen dute zenbaitek.

Markeserria

• Urkixoko markeserria: Aiaraldean (Murga-Laudio) sortutakoa.
  • Estanislao Urkixo Landaluze (1816-1889): lehen markesa, Murgan jaioa.
  • Juan Manuel Urkixo Urrutia (1843-1914): bigarrena, lehena osaba zuena.
    • Juan Manuel Urkixo Ussia (1879-?): enpresaburu eta politikaria.
    • Luis Urkixo (1887-1956): bankari eta politikaria.
    • Lucas Mauricio Urkixo (1849-1912): enpresaburua, Juan Manuelen anaia.
  • Estanislao Urkixo Ussia (1872-1948): hirugarrena.
  • Juan Manuel de Urquijo y Landecho (1899-1968): laugarrena.
  • María Lourdes de Urquijo (1935-1980): bosgarrena.
  • Juan Manuel de la Sierra y Urquijo (1958-): seigarrena.

Lotura dutenak

• Urquijismo: markesek bultzatutako eskuineko joera politikoa.
• Banco Urquijo: bankua.
• Urkixoko markesen hilketa: bosgarren markesaren eta bere senarraren hilketa.
  • El Kaso Urkijo: hilketa horregatik hala bataiatutako grindcore estiloko Kataluniako taldea.

Deitura

Euskal herritarrak

• Francisco Policarpo Urkixo (1741-1809): Zuhatzan jaiotako abokatu eta politikaria, besteak beste ministroa izan zena.
• Mariano Luis Urkixo (1768-1817): politikaria. Aurrekoaren semea.
• Francisco Urkixo (1804-1873): Menagaraikoa zen militar eta politikaria.
• Julio Urkixo (1871-1950): euskal idazle, euskalari eta testu-biltzaile eta editorea.
• Ruperto Urkixo: musikagile laudioarra.
• Luciano Urquijo (1895-1984): Argentinan jaio eta txikitan Euskal Herrira etorria, ingeniaria.
• José Urkixo (1916-): aiarar jatorriko musikaria, Bilbon jaioa.
• Javier Urquijo (1939-2003): margolari bilbotarra.
• Ana Urkijo (1953-): abokatua eta Athleticeko presidentea.
• Joanes Urkixo (1955-): euskal idazlea.
• Juanan Urkijo (1959-): idazle laudioarra.
• Txema Urkijo (1961-): abokatu laudioarra; aurrekoaren anaia.
• Carlos Urkijo (1964-): eusko legebiltzarkidea; aurreko bien lehengusua.
• Natxo Urkixo (1960-): Laudioko alkate, irakasle eta filologoa.
• Patxi Urkijo (1961-): zinemagile laudioarra.
• Paul Urkijo (1984-): zinemagile gasteiztarra.

Beste leku batzuetakoak

• Myriam de Urquijo (1918-2011): aktore argentinarra.
• René Urquijo (1955-2011): musikagile eta olerkari kubatarra.
• Enrique Urquijo (1960-1999): musikagile eta kantari (Los Secretos...) espainiarra.
• Álvaro Urquijo (1962-): musikagile eta kantari espainiarra; aurrekoaren anaia.
• Mauro Urquijo (1968-): aktore kolonbiarra.

Toponimian

• Urkixo zumarkalea: Bilboko kalea. Mariano Luis Urkixoren omenez.
• Urkixo: Donibane Lohizuneko auzoa. Julio Urkixo Urkixo-Baita izeneko etxean bizi izan zen.
• Urquijo, asturieraz Barriu Urquijo: La Felguerako (Llangréu) auzoa, Asturiasen. Urkixoko markesek Duro-Felguera lantegiaren jabeetakoak izan ziren.

Kanpo estekak

• Datuak: Q60929053