Wikipedia

Lantaron

Lantaron[1][oh 1] Arabako mendebaldeko udalerri bat da, Añanako kuadrillakoa. Gaur egun duen lur eremua 1978an hartu zuen, Bergonda eta Salcedo udalerriek bat egin zutenean. Bi zati bereiziak ditu, Gaubeako lurrak tartean direla. Gasteiztik 34 bat kilometrora dago.

Lantaron
 Araba, Euskal Herria
Kondestablearen dorrea, Lantarongo Fontecha herrian

Lantarongo armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaAraba
EskualdeaAñanako Kuadrilla
Izen ofiziala Lantarón
AlkateaFrancisco Javier Uriarte Jairo (EAJ)
Posta kodea01213 / 01423
INE kodea01902
Herritarralantarondar[1]
Kokapena
Koordenatuak42°44′49″N 2°59′41″W / 42.7469°N 2.9947°W / 42.7469; -2.9947
Map
Azalera67,85 km2
Garaiera520 metro
Distantzia34 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria931 (2022)
16 (2021)
alt_left 381 (%40,9) (%53,1) 494 alt_right
Dentsitatea13,44 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[2]		% 0,86
Zahartze tasa[2]% 14,96
Ugalkortasun tasa[2]‰ 22,22
Ekonomia
Jarduera tasa[2]% 87,5 (2011)
Genero desoreka[2]% -7,33 (2011)
Langabezia erregistratua[2]% 8,83 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]% 14,8 (2010)
Kaleko erabilera [3]%  (2016)
Etxeko erabilera[4]% 4.36 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera data1978
Webguneahttp://www.lantaron.org/

Geografia Aldatu

GR 1 edo Bide Historikoa ibilbide luzeak udalerria zeharkatzen du. Araba barruko zatian, etapa hauek pasatzen dira Lantarondik: 10.a (Armiñón-Salcedo), 11.a (Salcedo-Fontecha) eta 12.a (Fontecha-Gesaltza).[5]

Ingurune naturala Aldatu

Ebro ibaiak markatzen du hegoaldeko muga, Euskal Herrikoa ere badena. Udalerria bi zatitan banatuta dago:

  • Mendebaldekoan Sobrón herrixka eta bainuetxe zaharra daude. Gaubeako Bachicabo herriko lurrek banatzen dituzte beste herriengandik. Árcena mendilerroak zaildu egiten du iparraldearekiko komunikazioa; bertan dago udalerriko mendirik altuena: Mota (1315 m); tontorrean Tobalina, Gaubea eta Lantaron biltzen dira. Sobrongo lurrak Ebroren urek moztu duten arroila batean daude: aipatu Árcenaren eta hegoaldean, dagoeneko Gaztelako lurretan Obarenes mendien artean pasatzen da. Arroilan bertan Sobrongo urtegia dago.
  • Beste herri guztiak ekialdeko zatian daude; altuerak xumeagoak dira. Hala ere muino ugari dago eta iparraldean, Erriberagoitiarekiko mugan Somo mendia (902 m) dago.Udalerriko Ebroren ertzeko lurrik baxuenak 450 bat metrotara daude.

Ebrora doazen ibai eta erreka batzuek zeharkatzen dute udalerria. Handiena Omecillo da. Xumeagoen artean Del Lago erreka,[oh 2] Arreoko aintziratik datorrena; Nuestra Señora del Lago baseliza, aintziratik hurbil Fontechatik Gesaltza Añanara zihoan "gatzaren bidean" dago,[6] eta ingurua kondaira batzuen kokalekua da.

Udalerri mugakideak Aldatu

Historia Aldatu

Egungo udalerria, Bergonda eta Salcedo udalerriak batu zirenean sortu zen, 1978. urtean. Izena, Erdi Aroan existitu zen Lantarongo herri eta konderritik datorkio; gerora desagertu zen (1800 ingururako jada herri hustua zen), eta Sobrón eta Bergonda artean kokaturik zegoen. 911. urtean Lantarongo Tellez delako baten aipamena ageri zen; eta 929. urtean, Alvaro Herrameliz zen Lantarongo kondea.

Ekonomia Aldatu

Nekazaritza izan da historikoki arlo ekonomiko nagusia baina XX. mendearen azken hamarkadetan gauzak aldatu ziren. Lantaronen hamar bat kimika-enpresa daude. Halaber, 2006tik, udalerriko Zubillaga herritik gertu, ziklo konbinatuko zentral termiko bat eraiki nahi du Gas Natural konpainiak, Euskal Autonomia Erkidegoaren elektrizitate-beharraren %25a asetuko omen duena.[7] Proiektuaren aurrean herri-kontsulta bat burutu zen 2008an eta biztanle gehienek kontrako iritzia plazaratu zuten.[8] Kontuan izan kimika-enpresen ugaritasunak eta Santa Maria de Garoñako zentral nuklearraren hurbiltasunak ingurumena udalerriko arazo larrienetakoa bihurtzen dutela.

Merkataritza-harreman gehienak Mirandarekin garatzen dira.

Banaketa administratiboa Aldatu

Lantaron 12 herrik osatzen dute. Kontzeju bana dute; beraz, herri horietako bakoitzean administrazio batzarrerako hauteskundeak egiten dira.

Demografia Aldatu

Lantarongo biztanleria
Datu-iturria: INE

Politika Aldatu

2019ko maiatzaren 26ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, EAJko Francisco Javier Uriarte hautatu zuten alkate; aurreko bi legegintzaldietan ere, alkate bera izan zuen Lantaronek.

Lantarongo udalbatza

Alderdia

2019ko maiatzaren 26a

Zinegotziak Boto kopurua
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)
4 / 7
262 (% 51,57)
Alderdi Popularra (PP)
2 / 7
116 (% 22,83)
Bildu
1 / 7
86 (% 16,93)
Datuen iturria: https://resultados.elpais.com/elecciones/2019/municipales/14/01/902.html

Alkateak Aldatu

Hauek izan dira Lantarongo azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[9]
Jose Maria Cabezon Perez[9][10] 1979 1983 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Maria Cabezon Perez[10] 1983 1987 Euzko Alderdi Jeltzalea
1987 1991 Euzko Alderdi Jeltzalea
1991 1995 Euzko Alderdi Jeltzalea
1995 1997 a Euzko Alderdi Jeltzalea
1997 1999 Euzko Alderdi Jeltzalea
1999 2003 Euzko Alderdi Jeltzalea
2003 2007 Euzko Alderdi Jeltzalea
2007 2011 Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Uriarte Jairo[11] 2011 2015 Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Uriarte Jairo[9][11] 2015 2019 Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Uriarte Jairo[11] 2019 2023 Euzko Alderdi Jeltzalea[12]
Koldo Salbidea[11] 2023 Jardunean Euzko Alderdi Jeltzalea

a Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.

Ondasun nabarmenak Aldatu

 
Sobrongo urtegia

Lantarondar ezagunak Aldatu

Kartografia Aldatu

  • Eusko Jaurlaritzako 1:25.000 eskalako mapen serieko 4 (Valderejoko Natur Parkea) eta 8 (Arkamo eta Badaia mendikateak) zenbakiak.

Argazki galeria Aldatu

Oharrak Aldatu

  1. ↑ Euskaltzaindiak, euskara baturako, Lantaron izena arautu du, ohar honekin: «Euskal testuetan azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da».[1]
  2. ↑ Izen hori erabiltzen da euskaraz Eusko Jaurlaritzako 1:25.000 eskalako mapen serieko 8 (Arkamo eta Badaia mendikateak) zenbakian

Erreferentziak Aldatu

  1. ↑ a b c Euskaltzaindia. (PDF) 150. arauaː Arabako herri izendegia. .
  2. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  3. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) GR 1 Sendero histórico. Trayecto alavés de Santa Cruz de Campezo a Bóveda, Arabako Foru Aldundia, Gasteiz, 1995; 137-157 or.
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Josean Gil-Garcia: Montañas de Álava, Txertoa argitaletxea, Donostia, 19999; ikus 185-189 or.
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Lantarongo zentrala Gara egunkarian
  8. ↑ Herri-kontsultaren berri[Betiko hautsitako esteka], Joxemi Zumalabe Fundazioaren webgunean.
  9. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-05).
  10. ↑ a b «LANTARÓN - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-15).
  11. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) «Fallece en Egipto el alcalde de la pequeña localidad alavesa de Lantarón Javier Uriarte» El Diario 2023-06-12 (Noiz kontsultatua: 2023-06-28).
  12. ↑ (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-04-05).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) Mikel Ezkerro: El himno argentino y Mardones

Ikus, gainera Aldatu

Kanpo estekak Aldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Araba


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lantaron&oldid=9326520"(e)tik eskuratuta