Erriberabeitia
Erriberabeitia[4] (ofizialki Ribera Baja / Erribera Beitia) Arabako erdi-mendebaldeko udalerri bat da, Añanako kuadrillakoa. Herriburua, Ribabellosa, udalerriaren erdi-hego-mendebaldean dago, Gasteiztik 30 bat kilometro hego-mendebaldera.
| Erriberabeitia | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Araba, Euskal Herria | |||||||||||
 Rivabellosa herria | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Araba | ||||||||||
| Eskualdea | Añanako Kuadrilla | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Ribera Baja / Erribera Beitia | ||||||||||
| Alkatea | Miren Santamaria Martinez (EAJ) | ||||||||||
| Posta kodea | 01213 | ||||||||||
| INE kodea | 01047 | ||||||||||
| Herritarra | erriberabeitiar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°44′23″N 2°53′29″W / 42.7398°N 2.8913°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 27,74 km2 | ||||||||||
| Garaiera | 482 metro | ||||||||||
| Distantzia | 30 km Gasteiza | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.416 (2022) −5 (2021) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 53,79 biztanle/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |  % 55,84 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 21,08 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 47,17 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 75,98 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 7,85 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 9,94 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 25,87 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[3] | % 4.89 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera data | 1095 | ||||||||||
| Webgunea | http://www.riberabaja.eus | ||||||||||
IzenaAldatu
Erriberabeitia izenaren amaierako –a artikulua da eta deklinatzean honela egin behar da: Erriberabeitia, Erriberabeitiarekin, Erriberabeitian...; baina Erriberabeitiko, Erriberabeititik, Erriberabeitira... Era berean, izen honek bere azken –a galtzen du ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramanean; adibidez: Erriberabeiti maitea, Erriberabeiti osoan, Gure Erriberabeiti hau...[4]
GeografiaAldatu
Ingurune naturalaAldatu
Mendi gutxiko erliebea du Erriberabeitiak. Baia ibaiak udalerriaren mendebaldeko muga zeharkatzen du; ekialdeko muga, aldiz, Zadorrak.
Udalerri mugakideakAldatu
- Iparraldean: Erriberagoitia.
- Hegoaldean: Armiñon eta Miranda Ebro (Burgos).
- Ekialdean: Armiñon, Berantevilla eta Trebiñu.
- Mendebaldean: Erriberagoitia eta Lantaron.
EkonomiaAldatu
Nekazaritza izan da udalerriaren ardatz ekonomiko tradizionala, gaur egun indarra galtzen ari bada ere.
Ribabellosan Arasur parke logistiko handia ireki zuten 2006ko urtarrilean. Oraindik ez da guztiz bukatu, baina 2008ko hasieran 70.000 m2 industria-nabe zituen jada. Ribabellosan bertan fabrikatzen dira Talgo trenen bagoiak 1964tik.
Banaketa administratiboaAldatu
Sei herrik osatzen dute udalerria:
- Igai
- Melledes
- Quintanilla de la Ribera
- Ribaguda
- Rivabellosa (udalerriko herriburua)
- Manzanos
DemografiaAldatu
XX. mendearen lehen erdian Erriberabeitiak biztanle gutxi batzuk irabazi zituen, baina nekazaritzari lotutako udalerria izanik, 1950eko hamarkadatik aurrera galera iritsi zen. 1990eko hamarkadan 1950ean zituen biztanleen herena edukitzera iritsi zen. XX. mendearen amaieran eta XXI. mendearen hasieran aldaketa demografiko garrantzitsua gertatu zen, eta biztanle kopurua laukoiztu egin zen, batez ere Miranda Ebro hiriaren hazkundearen ondorioz hango jende asko Erriberabeitira etorri zelako bizitzera.
| Erriberabeitiko biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
PolitikaAldatu
2011ko udal hauteskundeetan PSE-EEk lortu zituen lau zinegotzi eta alkatetza, Pedro Montoyaren eskutik. Hala ere, 2014an Montoyak alderdia utzi zuen, urte hartako aurrekontuak onartzeko unean bere alderdiko bi zinegotzik aurkako botoa eman ondoren.
2015eko udal hauteskundeetan Eusko Alderdi Jeltzaleak eskuratu zituen boto gehien eta lau zinegotzi. Horri esker, alderdi horretako Peio Ruiz izendatu zuten alkate. Aurreko alkate Pedro Montoyak sortutako AERBI independenteen taldeak hiru zinegotzi eskuratu zituen, PSE-EE taldeak bat eta PP taldeak beste bat.
Erriberabeitiako udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24a |
2011ko maiatzaren 22 | |||
| Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 4 / 9 |
3 / 9 |
|||
| AERBI | 3 / 9 |
||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 1 / 9 |
4 / 9 |
|||
| Alderdi Popularra (PP) | 1 / 9 |
2 / 9 |
|||
| Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean | |||||
AlkateakAldatu
Hauek izan dira Erriberabeitiko azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[5] | |
| Felix Camara Molina[5]/Carlos Julian Sainz[6] | 1979 | 1983 | Independenteak[5] / Zentro Demokratikoaren Batasuna[6] | |
| 1983 | 1987 | Euzko Alderdi Jeltzalea | ||
| 1987 | 1991 | Euzko Alderdi Jeltzalea | ||
| Luis Maria Primitivo Angulo Lopez[6] | 1991 | 1995 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| 1995 | 1999 | Alderdi Popularra | ||
| Jose Maria Unamunzaga[7] | 1999 | 2002 a[8] | Alderdi Popularra[9] | |
| Pedro Montoya[8] | 2002 | 2003 | Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra | |
| Pedro Montoya[8] | 2003 | 2007 | Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra | |
| Pedro Montoya[8][10] | 2007 | 2011 | Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra | |
| Pedro Montoya[8] | 2011 | 2014 b | Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra | |
| Pedro Montoya[8][11] | 2014 | 2015 | Independenteak | |
| Peio Ruiz Garcia[5][12] | 2015 | 2018 c | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Miren Santamaria Martinez[5][12][13] | 2018 | 2019 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Miren Santamaria Martinez[13][14][15] | 2019 | Jardunean | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| 2023 | 2027 | |||
a 2001. urtean Jose Maria Unamunzaga 8 urtez gaitasungabetu zuten, Euzko Alderdi Jeltzaleari informazioa ukatzeagatik. 2002an zentsura-mozio bat bere kargutik bota zuen.
b 2014. urtean Pedro Montoyak bere alderdia utzi zuen, ez ordea bere kargua.
c Alkateak bere kargua utzi zuen, udalerri bertan dagoen Arasur parke logistikoa gidatzeko.
KulturaAldatu
JaiakAldatu
- Maiatzaren 15a, landa-herri guztietan bezala, San Isidro eguna.
- Abuztuaren azken astean, Rivabellosako festak.
Ondasun nabarmenakAldatu
- San Juan eta Magdalena baseliza xumea, Rivabellosan. XV. mende inguruko eraikina da, gutxienez.
- Saenz de Santamaria Jauregia, Rivabellosan. Apezetxea albo batera atxikia du.
- Baias ibaia Rivabellosa parean igarotzen duen zubia. Erdi Arokoa izan daiteke, jatorrizkoa erromatarren garaikoa ei zen.
- San Eztebe eliza, XVI. mendekoa.
- Salazar jauregia, XVII. mendekoa.
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ a b Euskaltzaindia: 150. araua: Arabako herri izendegia.
- ↑ a b c d e «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-05).
- ↑ a b c «Ribera Baja / Erribera Beitia - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-17).
- ↑ (Gaztelaniaz) «La política alavesa se enreda en el juzgado» El Correo 2008-09-20 (Noiz kontsultatua: 2021-10-19).
- ↑ a b c d e f (Gaztelaniaz) «El alcalde de Ribera Baja, Pedro Montoya, deja el PSE-EE, por desencuentros con sus ediles» El Mundo 2014-12-12 (Noiz kontsultatua: 2021-10-19).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Treviño entra en una nueva etapa con dos alcaldes independientes» El País 1999-07-03 ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-01-12).
- ↑ (Gaztelaniaz) «El alcalde de Ribera Baja pide al Puerto de Bilbao que rectifique su plan de Pancorbo» Noticias de Alava 2010-11-19 (Noiz kontsultatua: 2021-10-19).
- ↑ (Gaztelaniaz) «PSE: "El alcalde de Ribera Baja no ha representado los valores socialistas"» El Diario 2014-12-12 (Noiz kontsultatua: 2021-10-19).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Álava, Diario de Noticias de. «Peio Ruiz deja la Alcaldía de Ribera Baja para presidir Arasur» www.noticiasdealava.eus (Noiz kontsultatua: 2021-10-19).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-04-05).
- ↑ «Udalerriak - web.araba.eus» web.araba.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-01).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Paso adelante para configurar la supermanzana de Arasur» Noticias de Álava 2022-07-30 (Noiz kontsultatua: 2023-02-11).
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
- (Gaztelaniaz) Erriberabeitiari buruzko informazioa Añanako Kuadrillaren webgunean
- (Gaztelaniaz) «Ribera Baja / Erribera Beitia», Auñamendi Eusko Entziklopedia.
- (Gaztelaniaz) Arasur parke logistikoaren webgunea[Betiko hautsitako esteka]
- (Gaztelaniaz) Rivabellosako webgunea
Datuak: Q1445256
Multimedia: Ribera Baja-Erribera Beitia
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Erriberabeitia
