Johannesburg

Hegoafrikako hiria

Johannesburg[1] Hegoafrikako hiririk handiena, eta jendetsuena da. Hegoafrikako eskualderik aberatsena den Gauteng probintziaren hiriburua da. Sahara hegoaldeko Afrikan ekonomiarik handiena duen metropolitar eskualdea da.

Johannesburg
Johannesburg
eGoli
eGoli
Joni
!Huni //hÄb
Johannesburg
hiria
Administrazioa
Herrialdea Hegoafrika
ProbintziaGauteng
AlkateaMpho Phalatse
Izen ofizialaJohannesburg
Jatorrizko izenaJohannesburg
eGoli
eGoli
Joni
!Huni //hÄb
Johannesburg
Posta kodea2001 eta 2000
Geografia
Koordenatuak26°12′16″S 28°02′30″E / 26.20436°S 28.04164°E / -26.20436; 28.04164
Map
Azalera1,644,96 km²
Altuera1.753 m
MugakideakPretoria
Demografia
Biztanleria4.434.827 (2011)
1.108.772 (2001)
Dentsitatea2.364 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1886
Telefono aurrizkia2711
Ordu eremuaUTC+02:00
Hiri senidetuakNew York, Birmingham, Lurmutur Hiria, Durban, Lehrte, Pekin, Pretoria, Erroma, Addis Abeba, Londres, San Petersburgo, Taipei, Akkra, Thann, Ramallah, Verona, Windhoek eta Rio de Janeiro
http://www.joburg.org.za

Nazioarteko bi aireportu ditu, Palmietfontein eta Jan Smuts. Unibertsitatea dauka taapezpiku-egoitza da.

Europar jatorrizko hizkuntzetan Johannesburg da hiriaren izena, baina afrikaanseraz zein ingelesez desberdin ahoskatzen da. Izenaren jatorria ez dago argi, baina badirudi 19. mendearen erdialdean afrikaner boer batzuek, Johannes Rissik-ek and Johannes Joubertek, eskaera egin zutela agintari britainiarren aurrean bertan meatzaritza kontzesio bat lortzeko, eta hortik etorri daiteke izena.

Zulu eta Xhosa hizkuntzetan eGoli esaten diote, urrearen hiria, itzulita[2]. Jozi, Joburg eta Jo'burg forma informalak ere erabiltzen dira hiriari deitzeko[3].

Historia

aldatu

Urrea aurkitu bezain laster eraiki zuten, 1886an, eta errepublikako industria- eta finantza-gune nagusia da. Urreaz gainera, badira bestelako industriak ere: janari-, kimika- eta mekanika-industriak, ehungintza, eta abar, 20. eta 21. mendeetn zehar garatuak.

1983. urtean bereizi zen Sowetoko hiri beltza (South-Western Townships, hego-mendebaleko udalak) Johannesburg udaletik.

Biztanleria

aldatu

Johannesburgeko biztanleria larruazalaren kolorearen arabera dago banatua: hiriaren erdialdea aberatsa da, dotore eta modernoa, eta bertan bizi da jende zuria. Jende beltz gehiena Soweto aldean bizi da, guztiz egoera txarrean. Lemasia izeneko aldean asiar jatorriko jendea bizi da (txinatarra, indiarra eta japoniarra). Sowetoko hirian izan dira azken hamarkada hauetan apartheidaren eta arrazismoaren aurkako borrokarik latzenak.

Johannesburg dago Hego Afrikako Gauteng eskualde txiki baina populazioz betean, ingurune oso urbanoan. Izatez, hiriaren eremu metropolitanoak Gauteng osoa hartzen du salbu eta Pretoria hiria, eta eremu metropolitano horretan 9 milioi biztanle daude. Horrek Afrikako 4. hiri handiena bihurtuko luke.

Johannesburg beti izan da atzerriko populazioen erakarlea ere, ez bakarrik Hego Afrikako barne migrazioarena. 20. mendearen hasieran 60.000 txinatar baino gehiago bizi ziren bertan, meatzaritzarako lanean. Afrikako beste herrialde batzuetako emigrazioak jarraitu du 20. mendearen azken partean bereziki[4].


      Datu klimatikoak (Johannesburg)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 35 34 32 29 26 23 24 26 31 32 33 32 35
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 25.6 25.1 24.0 21.1 18.9 16.0 16.7 19.4 22.8 23.8 24.2 25.2 21.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 14.7 14.1 13.1 10.3 7.2 4.1 4.1 6.2 9.3 11.2 12.7 13.9 10.1
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) 7 6 2 1 -3 -8 -5 -5 -3 0 2 4 -8
Pilatutako prezipitazioa (mm) 125 90 91 54 13 9 4 6 27 72 117 105 713
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 15.9 11.2 11.9 8.6 2.9 2 1 2.1 3.8 9.8 15.2 14.9 99.3
Eguzki orduak 251.1 224 238.7 237 275.9 267 285.2 285.2 282 269.7 249 263.5 3128.3
Iturria (1): Hong Kong Observatory[5]
Iturria (2): South African Weather Service[6]

Herri eta hiri senidetuak

aldatu

Johannesburgo ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

Erreferentziak

aldatu
  1. «Afrikako toponimia - Euskara Batuaren Eskuliburua» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-08)
    Aipua: «Hegoafrikako Errepublikako hiri nagusietako bat Johannesburg da, eta ez da arauetan ageri. Horrek esan nahi du Euskaltzaindiak ez duela arautu hiri horren euskarazko grafia; horren ondorioz, printzipioz, jatorrizkoan bezala idaztekoa da hiriaren izena euskaraz: Johannesburg
    .
  2. (Ingelesez) «New Names of Locales in South Africa» ThoughtCo (Noiz kontsultatua: 2022-04-07).
  3. (Ingelesez) Travel, Uncover. (2015-07-12). «Johannesburg, Jo’Burg, Jozi, Egoli – The many names of the City of Gold» Uncover Travel (Noiz kontsultatua: 2022-04-07).
  4. Beavon, Keith S. O.. «Johannesburg: A city and metropolitan area in transformation» archive.unu.edu (Noiz kontsultatua: 2022-04-07).
  5. Climatological Normals of Johannesburg. Hong Kong Observatory (Noiz kontsultatua: 9 May 2010).
  6. Climate data for Johannesburg. South African Weather Service (Noiz kontsultatua: 6 March 2010).
  7. (Ingelesez) Taipei City Council. (Noiz kontsultatua: 2018-07-21).

Kanpo-estekak

aldatu