Xhosera[1] Afrikako hegoaldeko hizkuntza bat da, bantu familiakoa (swahilia bezala), Hegoafrikako hizkuntza nagusietako bat, ingelesarekin eta zuluarekin batera. Hiztunak Hegoafrikako biztanle guztien bostena dira, eta nagusiki Lurmutur Ekialdeako eskualdean bizi dira, bai eta Lurmutur Mendebaldean ere.

Xhosera
isiXhosa
Hiztunen geografia.
Datu orokorrak
Lurralde eremuaHegoafrika, Lesotho
Hiztunak7-8 milioi
EskualdeaAfrikako Hegoaldea
AraugileaPan South African Language Board (en) Itzuli
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
Niger-Kongo hizkuntzak
Atlantic–Congo (en) Itzuli
Volta–Congo (en) Itzuli
Benue–Congo (en) Itzuli
Bantoid (en) Itzuli
Southern Bantoid (en) Itzuli
Bantu hizkuntzak
East Bantu (en) Itzuli
Southern Bantu (en) Itzuli
Nguni (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiasubjektu aditza objektua, hizkuntza eranskaria eta hizkuntza tonala
Alfabetoalatindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1xh
ISO 639-2xho
ISO 639-3xho
Ethnologuexho
Glottologxhos1239
Wikipediaxh
Linguasphere99-AUT-fa
ASCL9237
IETFxh

Aldaera nagusiak aldatu

  • Ngqika / Rharhabe (estandar edo batua).
  • Thembu.
  • Bhaca.
  • Hlubi.
  • Mfengu.

Historia aldatu

1859an Bibliaren lehen itzulpena egin zuten; Henry Hare Dugmore misiolari eta hizkuntzaren sustatzaile zuria egileetako bat zen.

1953an haren erabilera legez arautu zuten lehen aldiz, eta apartheidaren ostean hezkuntzan eta hedabideetan sartu, besteak beste South African Broadcasting Corporation kate publikoan.

2017an, xhoseraz egindako lehen doktore tesia defendatu zuen Nompumelelo Kapa ikasleak[2][3].

Esamoldeak aldatu

  • Molo - Kaixo (pertsona bati)
  • Molweni - Kaixo (pertsona bat baino gehiagori)
  • Unjani? - Zer moduz? (pertsona bati)
  • Ninjani? - Zer moduz? (pertsona bati baino gehiagori)
  • Ndiphilile - Ondo nago
  • Siphilile - Ondo gaude
  • Ngubani igama lakho? - Zein da zure izena?
  • Unangaphi? - Zenbat urte dituzu?
  • Malini na? - Zenbat balio du?
  • Yintoni le? - Zer da hau?
  • Ngubani ixesha? - Zer ordu da?
  • Kuyabanda ngaphandle! - Hotza dago kanpoan!
  • Enkosi - Eskerrik asko
  • Uxolo - Barkatu
  • Ngxesi - Sentitzen dut
  • Nceda - Mesedez
  • Andiqondi / Andikuva - Ez dut ulertzen
  • Andiyazi - Ez dakit
  • Ndithetha isiXhosa kancinci nje - Xhoseraz pixka bat bakarrik hitz egiten dut
  • Ndiyagoduka ngoku - Etxera noa orain
  • Intwasahlobo ifikile - Udaberria heldu da
  • Ndihamba ngebhasi - Autobusez noa
  • Ndilahlekile - Galduta nago
  • Ndingakwenzela ntoni? - Laguntza behar duzu?
  • Vula iincwadi zakho - Ireki zeure liburua (pertsona bati)
  • Vulani iincwadi zenu - Ireki zeuen liburuak (pertsona bati baino gehiagori)

Hiztun ezagunak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. 53. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-03-10).
  2. Lehenengo tesiak xhoseraz. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).[Betiko hautsitako esteka]
  3. (Ingelesez) Brown, Stacy M.. (2018-10-23). «South African Student Makes History by Using Official Language in Thesis» Black Press USA (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

Kanpo estekak aldatu