Harry S. Truman

Harry S. Truman (Lamar, Missouri, 1884ko maiatzaren 8a - Kansas City, Missouri, 1972ko abenduaren 26a) estatubatuar politikaria izan zen. Estatu Batuetako 33. lehendakaria izan zen 1945-1953 bitartean.

Harry S. Truman
Irudi gehiago
33. Ameriketako Estatu Batuetako Presidentea 1945eko apirilaren 12a - 1953ko urtarrilaren 20a ← Franklin Delano Roosevelt - Dwight David Eisenhower → 34. Ameriketako Estatu Batuetako Presidenteordea 1945eko urtarrilaren 20a - 1945eko apirilaren 12a ← Henry A. Wallace - Alben W. Barkley → Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1945eko urtarrilaren 3a - 1945eko urtarrilaren 17a - Frank P. Briggs (mul) → Barrutia: Missouri Class 1 senate seat (en) Hautetsia: 1940 United States Senate election in Missouri (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1943ko urtarrilaren 3a - 1945eko urtarrilaren 3a Barrutia: Missouri Class 1 senate seat (en) Hautetsia: 1940 United States Senate election in Missouri (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1941eko urtarrilaren 3a - 1943ko urtarrilaren 3a Barrutia: Missouri Class 1 senate seat (en) Hautetsia: 1940 United States Senate election in Missouri (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1939ko urtarrilaren 3a - 1941eko urtarrilaren 3a Barrutia: Missouri Class 1 senate seat (en) Hautetsia: 1934 United States Senate election in Missouri (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1937ko urtarrilaren 3a - 1939ko urtarrilaren 3a Barrutia: Missouri Class 1 senate seat (en) Hautetsia: 1934 United States Senate election in Missouri (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1935eko urtarrilaren 3a - 1937ko urtarrilaren 3a ← Roscoe C. Patterson (mul) Barrutia: Missouri Class 1 senate seat (en) Hautetsia: 1934 United States Senate election in Missouri (en) Filipinetako gobernadore nagusi
Bizitza
Jaiotza	Lamar, 1884ko maiatzaren 8a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Kansas City, 1972ko abenduaren 26a (88 urte)
Hobiratze lekua	Harry S. Truman Presidential Library and Museum (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: organo anitzeko disfuntzio-sindromea pneumonia
Familia
Aita	John Anderson Truman
Ama	Martha Ellen Young Truman
Ezkontidea(k)	Elizabeth Virginia Wallace Truman  (1919ko ekainaren 28a -  1972ko abenduaren 26a)
Seme-alabak	ikusi Margaret Truman
Hezkuntza
Heziketa	University of Missouri–Kansas City (en) William Chrisman High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, epailea, enpresaburua, ofizierra eta eguneroko-idazlea
Parte-hartzailea Manhattan Proiektua
Lateralitatea	ezkerra
Altuera	175 zentimetro
Lantokia(k)	Washington
Jasotako sariak	ikusi Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuko Urrezko Domina Armed Forces Reserve Medal World War II Victory Medal
Kidetza	American Legion (en) Framazoneria Veterans of Foreign Wars (en)
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Armada
Gradua	kapitain maior koronel
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra Battle of Saint-Mihiel (en) Meuse-Argonne Offensive (en) Mendebaldeko Frontea Lehen Mundu Gerran
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Baptismoa
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata

Bizitza

Lehen Mundu Gerran kapitaina izan zen Estatu Batuek Europara bidalitako gudarostean. 1920ko hamarkada hasieran, Alderdi Demokratan sartu zen. 1934an, eta 1940an berriro, senatari hautatu zuten. 1944an Roosevelten lehendakariorde hautatu zuten eta, lehendakaria hil zenean, 1945eko apirilean, lehendakaritza eskuratu zuen.

Bigarren Mundu Gerra amaitu zuen, bonba atomikoak Japonian jaurtitzeko agindua eman zuenean (Hiroshima, 1945eko abuztuaren 6a; Nagasaki, 1945eko abuztuaren 9a). Barne-politikan, funtsean, Roosvelten New Deal politikari jarraitu nahi izan zion, baina Kongresuan nagusi ziren errepublikazaleak aurka izan zituen horretan. Kanpoaldean Sobietar Batasunarekiko tentsio gero eta handiagoak Gerra Hotza ekarri zuen. 1947an, Europako mendebaldeko herrialdeentzako laguntza ekonomikoa abiarazi zuen (Marshall plana).

1948an, lehendakari hautatu zuten berriro. 1949an, Trumanen ekimenez, Europa komunismoaren erasoetatik babestea helburu zuen NATO erakundea sortu zen. 1950ean, Ipar Korearen eta Hego Korearen arteko gatazka zela eta, gudarostea bidali zuen hara MacArthur jeneralaren agintaritzapean; hark, ordea, Txinan bonba atomikak jaurtitzea proposatu ziolarik, buruzagitzatik kendu zuen. Eisenhower izan zen hurrengo lehendakaria.

1949ko irekiera-hitzaldia

Wikitekan bada UEUren liburu batetik ateratako testu zatia: Harry_S. Truman-en inaugurazio hitzaldia

Liburu osoa: Gaur egungo munduaren historia, 1945-2009

«	Amerikar herriak nahi du, eta horren alde lan egiteko gerturik dago, mundu bat non nazio eta herri guztiak aske izango diren beren burua jaurtzeko berek erabakitako eran, eta mundu guztiak lortuko duen bizimodu dezente eta gogarakoa. Horren guztiaren gainetik, gure herriak nahi du, eta horren alde lan egiteko gerturik dago, mundu guztirako bakea —bake bidezko eta iraunkorra—, berdinen artekoa, askatasunez lortutako benetako hitzarmenetan oinarritutakoa. Asmo horiek guztiak lortzeko bidean, Estatu Batuek eta iritzi bereko beste nazio batzuek aurrez aurre eta aurka dute kontrako asmoak eta bizi-eredu erabat ezberdina dituen eraentza bat. Filosofia faltsu baten aldekoa da eraentza hori, askatasuna, segurtasuna eta aukera handiak eskaintzen dituen filosofia baten aldekoa. Filosofia horrek atzipeturik, herri askok beren askatasuna sakrifikatu dute minaren truke, irabazpide bakarra iruzurra eta atzipea, txirotasuna eta tirania direla ikasteko.	»
—. Testu osoa irakurtzeko Wikisourcen duzu eskuragarri

Kanpo-estekak

• Datuak: Q11613
• Multimedia: Harry S. Truman / Q11613