Glukosa

D-Glukosa
α-D-glucopyranosa
Haworthen proiekzioa

IUPACen izen lehenetsia D-Glucose
Izen sistematikoa (2R,3S,4R,5R)-2,3,4,5,6-Pentahydroxyhexanal
Beste izen batzuk Odolaren azukrea Destrosa Artoaren azukrea D-Glukosa Mahatsaren azukrea
Identifikadoreak
Laburdurak	Glc
CAS zenbakia	50-99-7^Y
PubChem	5793
ChemSpider	5589^Y
UNII	5SL0G7R0OK^Y
EC zenbakia	200-075-1
KEGG	C00031^N
MeSH	Glucose
ChEBI	CHEBI:4167^Y
ChEMBL	CHEMBL1222250^Y
RTECS zbka.	LZ6600000
ATC kodea	B05CX01,V04CA02, V06DC01
Beilstein Erreferentzia	1281604
Gmelin Erreferentzia	83256
3DMet	B04623
SMILES OC[C@H]1OC(O)[C@H](O)[C@@H](O)[C@@H]1O C([C@@H]1[C@H]([C@@H]([C@H]([C@H](O1)O)O)O)O)O
InChI InChI=1S/C6H12O6/c7-1-2-3(8)4(9)5(10)6(11)12-2/h2-11H,1H2/t2-,3-,4+,5-,6?/m1/s1^Y Key: WQZGKKKJIJFFOK-GASJEMHNSA-N^Y
Propietateak
Formula molekularra	C₆H₁₂O₆
Masa molarra	180.16 g mol⁻¹
Masa zehatza	180.063388
Itxura	Hauts zuria
Dentsitatea	1.54 g/cm³
Fusio puntua	α-D-glukosa: 146 °C (295 °F; 419 K) β-D-glukosa: 150 °C (302 °F; 423 K)
Disolbagarritasuna uretan	909 g/1 L (25 °C (77 °F))
Termokimika
Formazio entalpia estandarra Δ_fH^o₂₉₈	−1271 kJ/mol ^[1]
Errekuntza entalpia estandarra Δ_cH^o₂₉₈	−2805 kJ/mol
Entropia molar Estandar S^o₂₉₈	209.2 J K⁻¹ mol⁻¹^[2]
Bero-ahalmen espezifiko, C	218.6 J K⁻¹ mol⁻¹^[2]
Arriskuak
MSDS	ICSC 0865
EU Indizea	Ez dago
NFPA 704	1 0 0
Kontrakoa esaten ez bada, emandako datuak baldintza normaletan (25 °C, 100 kPa) hartuak dira.
Erreferentziak

Glukosa ${\ce {C6H12O6}}$ formula duen gluzidoa da, "mahatsaren azukrea" izenarekin ere ezagutzen dena. Fruta askotan dago, eta eginkizun garrantzitsua betetzen du landare zein animalien metabolismoan. Gizakiaren odolean eta gibelean agertzen da, odoleko kontzentrazio normala 0,8-1,1 gramo litroko izanik.

Formula kimikoaAldatu

Glukosa hexosa bat da, 6 atomo karbono duen gluzidoa, alegia. Fruktosaren formula bera du, baina egitura kimiko desberdina (glukosa aldosa baita, eta fruktosa zetosa bat).

Eskuineko irudian glukosaren formula lineala ikus daiteke. Ur-disoluzioan, berriz, hexosa guztiek egituraz aldatzen dute, molekula bereko aldehido eta alkoholaren arteko erreakzioa dela eta. Horrela, molekula barnean hemiazetal bat sortzen da, eta molekulak egitura ziklikoa hartzen du. Haworthen formularen bitartez marrazten dira egitura zikliko hauek.

Play media

Glukosa-unitateen arteko loturak.

FuntzioakAldatu

Glukosa erreserba energetiko garrantzitsua da, animalietan glukogeno moduan eta landareetan almidoi moduan metatzen dena. Zelularen energia-iturri nagusia da, bere katabolismoan izaki bizidunek behar duten energia askatzen baita.

Bakterioetatik gizakiarengana glukosaren bide katabolikoak oso antzekoak dira, bizidun guztien jatorri bera agerian uzten duena.

MetabolismoaAldatu

Glukosaren oxidazio osoa arnasketa aerobikoaren bitartez gauzatzen da. Arnasketaren ekuazioa honako hau da:

C₆ H₁₂ O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O + energia (ATP)

Arnasketa aerobikoa hiru etapatan osatzen da: glukolisia, Krebs zikloa eta arnas katea.

Landareen fotosintesiak, aldiz, glukosa sortzen du molekula inorganikoak eta argi-energia erabiliz:

6 CO₂ + 12 H₂O + argia → C₆H₁₂O₆ + 6 O₂ + 6 H₂O

GlizemiaAldatu

Glizemiak (edo, gaztelaniaren eraginez, gluzemia) glukosak odolean duen kontzentrazioa adierazten du. Glizemia maila normala 0,8 eta 1,1 gr/litroko artekoa da. Gibelak eta areak kontrolatzen dute maila hori. Glukosa glukogeno moduan metatzen da gibelean, eta glizemia maila asko jaisten denean hormona batek (glukagoiak) glukogenoa glukosa bihurtzen du, odolera pasatuz. Aitzitik, gluzemia handia bada pankreak sortzen duen beste hormona batek (intsulinak) glukosa maila jaisten du. Intsulina-gabeziak diabetesa eragiten du, hipergluzemia agertuz.

Glukosaren polimeroakAldatu

Glukosak garrantzia biologiko handiko polisakaridoak eratzen ditu. Lehenik eta behin bi glukosazko dimero bat sortzen du eta hau polimerizatzen da polisakaridoak eratzeko.

Almidoia: Landareen energia erreserbarako molekula garrantzitsuena da. Maltosa eta isomaltosa disakaridoak elkartuz lortzen da. Animalientzako energia iturri garrantzitsua da.
Glukogenoa: Animalien energia erreserbarako molekula da. Hau ere Maltosa eta isomaltosa disakaridoak elkartuz lortzen da, baina almidoiak baino isomaltosa gehiago dituenez molekula adarkatuagoa da.
Zelulosa: Landareen horma zelularraren osagai nagusia da, egitura funtzioa du beraz. Zelobiosa disakaridoak elkartuz lortzen da. Animaliek ezin dute digeritu.
Kitina: Artropodoen exoeskeletuaren osagai garrantzitsua da. Kitobiosa disakaridoak elkartuz lortzen da, eta kitobiosa bi N-Azetilglukosamina elkartuz lortzen da.

ErreferentziakAldatu

↑ Ponomarev, V. V.; Migarskaya, L. B. (1960) «Heats of combustion of some amino-acids» Russ. J. Phys. Chem. (Engl. Transl.) 34: 1182–83..
↑ ^a ^b Boerio-Goates, Juliana (1991) «Heat-capacity measurements and thermodynamic functions of crystalline α-D-glucose at temperatures from 10K to 340K» J. Chem. Thermodynam. 23 (5): 403–9 doi:10.1016/S0021-9614(05)80128-4..

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Glukosa

[1] Ponomarev, V. V.; Migarskaya, L. B. (1960) «Heats of combustion of some amino-acids» Russ. J. Phys. Chem. (Engl. Transl.) 34: 1182–83..

[Boerio-Goates_1991_403–9-2] Boerio-Goates, Juliana (1991) «Heat-capacity measurements and thermodynamic functions of crystalline α-D-glucose at temperatures from 10K to 340K» J. Chem. Thermodynam. 23 (5): 403–9 doi:10.1016/S0021-9614(05)80128-4..

[1]

[2]