Fruktosa

konposatu kimiko

Fruktosa bere molekulan 6 karbono atomo dituen gluzidoa da (hexosa bat), fruta askotan eta eztian dagoena. Glukosarekin elkartzen denean sakarosa izeneko disakaridoa sortzen du, azukre arrunta hain zuzen ere.

Fruktosa
Formula kimikoaC6H12O6
SMILES kanonikoa2D eredua
SMILES isomerikoa
C([C@H]([C@H]([C@@H](C(=O)CO)O)O)O)O
MolView3D eredua
Konposizioakarbono, hidrogeno eta oxigeno
AurkitzaileaAugustin-Pierre Dubrunfaut (en) Itzuli
Aurkitze data1847
Motaketohexose (open form) (en) Itzuli
Ezaugarriak
Fusio-puntua103 °C
Masa molekularra180,063 Da
Arriskuak
GHS arriskuabaliorik ez
Arrisku motakbaliorik ez
Prekauzio motakbaliorik ez
Identifikatzaileak
InChlKeyBJHIKXHVCXFQLS-UYFOZJQFSA-N
CAS zenbakia57-48-7
ChemSpider5764
PubChem5984
Reaxys1239004
Gmelin48095
ZVG36320
EC zenbakia200-333-3
ECHA100.000.303
CosIng33960
MeSHD005632
UNII02T79V874P
KEGGD00114
PDB LigandFUD

Ezaugarriak aldatu

Glukosaren formula bera du ( ) baina egitura desberdina. Izan ere, glukosa aldosa bat da (COH taldea du lehenengo karbonoan) eta fruktosa zetosa bat (zetona taldea duelako).

Eskuineko irudian fruktosaren formula lineala ikus daiteke. Ur-disoluzioan, berriz, gluzido guztien antzera egituraz aldatzen du, molekula bereko zetona eta alkoholaren arteko erreakzioa dela eta. Horrela, molekula barnean hemizetal bat sortzen da, eta molekulak egitura ziklikoa hartzen du. Haworthen formularen bidez marrazten dira egitura zikliko hauek (beheko irudietan).

Organismoek dietaren bitartez bereganatzen du fruktosa, eta baita sakarosaren hidrolisi entzimatikoaren bitartez.

Erabilerak aldatu

 
Fruktosa

Sakarosa hidrolisatuz eta ondoren glukosa isomerizatuz lortzen da fruktosa. Metodo honekin artoaren jarabea egiten da pisuaren %42an fruktosa duena eta hau industrialki ekoizten da. Portzentai handiagoa duten jarabeak ere lortu izan dira, adibidez %55-ekoak edari freskagarriak egiteko. Fruktosak sakarosak baino 1'2 eta 1'8 aldiz gozotasun gehiago du baina fruktosaren indize gluzemikoa txikiagoa da[1]. Konparazio batera sakarosaren indizea 68 da eta fruktosarena 24. Horren arrazoia da degradatzeko duen bide metabolikoa sakarosa edo glukosaren baino konplexuagoa dela. Diabetesa duten gaixoentzat egokia da beraz eta gozagarri edo edulkoratzaile gisa erabiltzen da.

Fruktosa askea ere azaltzen da naturan, mahats, sagar eta madarietan gehienbat, baina bereziki aipagarria da piku lehortuetan.

Fruktosaren polimeroak aldatu

  • Fruktooligosakaridoak: 10-20 fruktosa molekulatako kateak dira. Konposatu gozoak dira eta edulkoratzaile gisa erabiltzen dira, jarabetan bereziki. Oso ugariak dira fruita eta barazkietan.
  • Inulina: Fruktosaz osaturiko polisakaridoak dira. Hau 250 fruktosatako katea izatera irits daiteke.

Erreferentziak aldatu

  1. «GI Database» www.glycemicindex.com (Noiz kontsultatua: 2018-11-03).

Ikus, gainera aldatu


Kanpo estekak aldatu