Zelulosa

Zelulosa^[1]


Identifikadoreak
CAS zenbakia	9004-34-6^Y
ChemSpider	NA^Y
UNII	SMD1X3XO9M^Y
EC-zbka.	232-674-9
ChEMBL	CHEMBL1201676^Y
Propietateak
Formula molekularra	(C₆H₁₀O₅)_n
Itxura	white powder
Dentsitatea	1.5 g/cm³
Fusio puntua	bereiz.
Disolbagarritasuna uretan	Disolbaezina
Arriskuak
EU Indizea	zerrendatu gabe
NFPA 704	1 1 0
Harremana duten konposatuak
Harremana duten konposatuak	Almidoi
Kontrakoa esaten ez bada, emandako datuak baldintza normaletan (25 °C, 100 kPa) hartuak dira.
Erreferentziak

Zelulosa glukosa molekulez osatutako polisakaridoa da, naturan oso ugaria dena. Zurruna da, eta uretan eta disolbatzaile organikoetan disolbaezina. Landareetan dago batez ere.

Egitura kimikoaAldatu

Play media

Glukosa-unitateen arteko lotura jakin batekin zelulosa lortzen da.

Almidoi eta glukogenoaren antzera, zelulosa glukosaz osatutako polisakaridoa da. Baina substantzia horien aldean, zelulosa beta-glukosaz osatua da, almidoiak eta glukogenoak alfa-glukosa duten bitartean.

Zelulosaren formula (C₆H₁₀O₅)_n da, n aldakorra izanik, baina beti 200 baino handiagoa.

Zelulosaren katea lineala da, eta ez du alboko adarrik (glukogenoak bai).

Ulergarria denez, zelulosaren erabateko hidrolisiak glukosa ematen du.

Biodegradagarria da.

Zelulosaren egitura; ezkerrean, β-glukosa; eskuinean, β-glukosa batzuk lotuta

FuntzioaAldatu

Zelulosa landareen polisakarido nagusia da, eta landareen zelula horma osatzen du. Landare baten zelula hormaren %40a zelulosa da; zurarena, %50 eta kotoiak zelulosa du %90ean.

Almidoi eta glukogenoaren aldean zelulosak funtzio desberdina du; haien zeregina energia pilatzea da, zelulak erabiltzeko. Zelulosaren funtzioa, berriz, zelularen egitura mantentzean datza, euskarri gisa aritzen baita landare eta algen zelula horman.

Zelulosa naturan dagoen polisakaridorik ugariena da, biosferak duen karbonoaren erdia baino gehiago zelulosa eran baitago.

Animalia gehienek (gizakiak barne) ezin dute zelulosa digeritu, ez baitute β-1,4 lotura glukosidikoa apurtzeko behar den entzima (zelulasa). Animalia belarjaleek, berriz, zelulasa duten bakterioak dituzte haien hesteetan, eta bakterio horiei esker zelulosa digeritzen dute.

Ekintza biologikoaAldatu

Gizakiak zelulosa digeritu ezin badu ere, eragin biologikoa du kontsumitzen denean.

Eragin hau heste igarotzean du zelulosak, libragarri edo laxante mekanikoa baita. Zuntz hau uretan disolbagaitza denez, ur hau xurgatu eta hondakinen bolumena handitzen du. Honela, heste igarotzearen denbora normalizatzen da.

Zuntz gutxiko elikadura duten herrialdeetan idorreria maiztasuna handiagoa da eta ondeste-koloneko minbizia ere erlazionatu izan da zuntz gutxiko elikadura honekin.

Erabilera industrialaAldatu

Zelulosak erabilera industrial anitzak ditu: plastikoak, zeta, zeluloideak, zelofana, papera eta kartoia, besteak beste, zelulosarekin ekoizten dira.

Era berean, zura, kotoia eta lastoa dira zelulosaren iturri nagusiak.

Ikus gaineraAldatu

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Zelulosa

Hemizelulosa

ErreferentziakAldatu

↑ Nishiyama, Yoshiharu; Langan, Paul; Chanzy, Henri (2002) «Crystal Structure and Hydrogen-Bonding System in Cellulose Iβ from Synchrotron X-ray and Neutron Fiber Diffraction» J. Am. Chem. Soc 124 (31): 9074–82 doi:10.1021/ja0257319 PMID 12149011.

[1] Nishiyama, Yoshiharu; Langan, Paul; Chanzy, Henri (2002) «Crystal Structure and Hydrogen-Bonding System in Cellulose Iβ from Synchrotron X-ray and Neutron Fiber Diffraction» J. Am. Chem. Soc 124 (31): 9074–82 doi:10.1021/ja0257319 PMID 12149011.

[1]