Berantevilla

Berantevilla
	Araba, Euskal Herria
	Berantevilla herria.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Araba
Eskualdea	Añanako Kuadrilla
Izen ofiziala	Berantevilla
Alkatea	Juan A Santamaría (Independientes Berantevilla)
Posta kodea	01211
INE kodea	01014
Herritarra	berantevillar
Kokapena
Koordenatuak	42°40′58″N 2°51′32″W / 42.6829°N 2.8589°W
Azalera	35,73 km2
Garaiera	479 metro
Distantzia	29 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria	452 (2022); −13 (2021)
Dentsitatea	13,29 biztanle/km²
Hazkundea; (2003-2013)	% 3,23
Zahartze tasa	% 27,86
Ugalkortasun tasa	‰ 41,67
Ekonomia
Jarduera tasa	% 89,83 (2011)
Genero desoreka	% 4,86 (2011)
Langabezia erregistratua	% 7,01 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 14,63 (2010)
Kaleko erabilera	% (2016)
Etxeko erabilera	% 3.54 (2016)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.berantevilla.es/

Berantevilla^[1] Arabako hego-mendebaldeko udalerri bat da, Añanako kuadrillakoa. Gasteiztik 29 bat kilometrora dago. Udalerriko herriburua izen bereko herria da, hots, Berantevilla.

Izena aldatu

Euskaltzaindiak araututako euskal izena Berantevilla da. Hala ere, Euskaltzaindiak berak 1979an proposatutako Beranturi izen berriak izan duen erabilera dela eta, maila apalagoan erabil daitekeela onartu du.^[1]

Ez dago garbi izenaren etimologia zein den; forma dokumentatu zaharrena Beranti villa da, Donemiliaga Kukulako kartularioan;^[5] zehazki, Muñoz Alvarez Llazarrak 1080. urtean Donemiliagako monasterioari dohaintza bat egin zioneko dokumentu batean ageri da.^[6]

Geografia aldatu

Ihuda ibaiak zeharkatzen du Berantevilla, urak Zadorra ibaira isuri baino lehentxeago. Zadorrak, ehunka metro batzuk aurrerago, Ebro ibaian isurtzen ditu. Hegoaldean beste ur lerro bat igarotzen da, Inglares ibaia, eta horrek urak Ebrora isurtzen ditu zuzenean.^[6]

Berantevilla ipar-mendebaldetik hego-ekialdera luzatzen den haran batean dago kokatuta, itsas mailatik 479 metro gorago, hegoaldean Txulato mendia daukala. Trebiñuko barrendegiaren eta Miranda Ebroren artean dagoenez, harreman handia du azken hiri horrekin.

Udalerriaren baliabide ekonomiko nagusia nekazaritza da. Jarduera industriala ere badauka, gutxi bada ere, Lacorzanillako industrialdean. Hala ere, kontuan izan behar da Mirandatik 5 kilometrora dagoela eta bertan industrien eta hirugarren sektoreko lanpostuen kopurua handiagoa dela.

Garraiobideei dagokienez, errepide eta trenbideen lotune garrantzitsu baten ondo-ondoan dago. Bertatik igarotzen dira A-1 errepidea (Madril eta Irun lotzen dituena) eta N-124 (Gimileo eta Miranda Ebro lotzen dituena), eta Mirandan Bilbo, Irun eta Madril lotzen dituen trenbide-lotunea dago.

Udalerri mugakideak aldatu

Iparraldean: Erriberabeitia, Armiñon eta Trebiñuko Konderria.
Hegoaldean: Zanbrana.
Ekialdean: Erriberabeitia, Armiñon eta Trebiñuko Konderria.
Mendebaldean: Erriberabeitia eta Armiñon.

Historia aldatu

Berantevillako lurraldeen okupazio-aztarna zaharrenak Vetrusa deituriko erromatar aztarnategian ditugu, Lacorzanilla herrian.^[6]

Berantevilla toponimoa 1080. urtean agertzen da lehen aldiz agiri batean idatzia. 1299an hiribildu titulua eman zion Fernando VI.a Espainiakoak. Verantivillako monasterioa izan zen hiribildua sortzeko abiapuntua.

Banaketa administratiboa aldatu

Mijancasko eliza eta frontoia.

Udalerria zortzi herriz osatua dago:

Berantevilla (udalerriko herriburua)
Escanzana
Lacervilla
Lacorzanilla
Mijancas
Santa Cruz del Fierro
Santurde
Tobera

Demografia aldatu

Berantevillako biztanleria

Politika aldatu

Alkateak aldatu

Hauek izan dira Berantevillako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia^[7]
Dionisio Durana Montoya^[7]	1979	1983		Euzko Alderdi Jeltzalea
	1983	1987		Euzko Alderdi Jeltzalea
	1987	1991		Euzko Alderdi Jeltzalea
	1991	1995		Euzko Alderdi Jeltzalea
Milagros Duque Vallejo	1995	1999		Euzko Alderdi Jeltzalea
Amaia Martinez Alfonso	1999	2003		Euzko Alderdi Jeltzalea
Amaia Martinez Alfonso	2003	2007		Euzko Alderdi Jeltzalea
Amaia Martinez Alfonso	2007	2011		Euzko Alderdi Jeltzalea
Juan Antonio Santamaria Fajardo	2011	2015		Berantevillako Alternatiba Independientea
Juan Antonio Santamaria Fajardo^[7]	2015	2019		Berantevillako Alternatiba Independientea
Mario Perea Anuncibay^[8]	2019	2023		Berantevillako Alternatiba Independientea^[9]
	2023	Jardunean		Euzko Alderdi Jeltzalea

Garraioa aldatu

Araba Bus sareko lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
12	Gasteiz (geltokia)	Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (Gaztelako Atea) • Berantevilla • Zanbrana • Gatzaga Buradon • Briñas • Bastida	Haro

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu udalerrian:

Eskualdeko Garraioa

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
17	Armentia T. Trebiñu	Billa Tobera • Tobera • Santurde • Mijancas • Ozana • Araiko • Grandival • Burgeta • Pangua • San Esteban • Morgas • Bustu • Ozilla-Ladrera • Zurbitu • Golernio • Mea • Doroñu • Arrieta • Askartza • Kutxu • Añastro • Uralde • Moskator • Dordoniz • Franku • Armentia	Armentia T. Trebiñu

Berantevillar ezagunak aldatu

Pedro Urbina Montoya (Berantevilla, 1585 - Sevilla, 1663), praile frantziskarra, Valentzia eta Sevillako artzapezpikua izandakoa.

Kultura aldatu

Berantevillakoen giza-dorrea, beste herri bateko ikuskizun batean.

Irailaren 9an Andra Mariren Natibitatearen eguna ospatzen da Berantevillan. Ospakizunak, izatez, iraileko lehen asteburuan burutzen dira. Ospakizun esanguratsuenetako bat giza-gaztelu edo giza-dorreak eraikitzearena da^[10]: bazkari garaian eta oso distantzia txikira batetik hurrengora, herriko gazteak hiru pisuko giza-gazteluak osatuz eta deseginez doaz, behin eta berriro, hiruzpalau orduz, guztira 20 dorre egin arte edo. Dorreen gailurretik gazte batek “Arratsalde on! Gora Lacorzanillako Ama Birjina!” oihukatzen du, eta etxe bakoitzeko bizilagun eta gonbidatuen izenak ere goratzen ditu. Azkenez “Gora ni eusten nautenak eta gora ni neu!” eta “Hurrengo urtera arte!” esanik agurtzen da.