Berantevilla
Berantevilla[1] Arabako hego-mendebaldeko udalerri bat da, Añanako kuadrillakoa. Gasteiztik 29 bat kilometrora dago. Udalerriko herriburua izen bereko herria da, hots, Berantevilla.
| Berantevilla | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Araba, Euskal Herria | |||||||||
 Berantevilla herria. | |||||||||
| Administrazioa | |||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||
| Lurraldea | Araba | ||||||||
| Eskualdea | Añanako Kuadrilla | ||||||||
| Izen ofiziala | Berantevilla | ||||||||
| Alkatea | Juan A Santamaría (Independientes Berantevilla) | ||||||||
| Posta kodea |
01211 | ||||||||
| INE kodea |
01014 | ||||||||
| Herritarra | berantevillar[1] | ||||||||
| Kokapena | |||||||||
| Koordenatuak | 42° 40′ 58″ N, 2° 51′ 32″ W / 42.6829°N,2.8589°WKoordenatuak: 42° 40′ 58″ N, 2° 51′ 32″ W / 42.6829°N,2.8589°W | ||||||||
 | |||||||||
| Azalera | 35,73 km2 | ||||||||
| Garaiera | 479 metro | ||||||||
| Distantzia | 29 km Gasteiza | ||||||||
| Demografia | |||||||||
| Biztanleria |
463 (2020) 10 (2019) | ||||||||
| |||||||||
| Dentsitatea | 13,29 biztanle/km² | ||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[2] |
% 3,23 | ||||||||
| Zahartze tasa[2] | % 27,86 | ||||||||
| Ugalkortasun tasa[2] | ‰ 41,67 | ||||||||
| Ekonomia | |||||||||
| Jarduera tasa[2] | % 89,83 (2011) | ||||||||
| Genero desoreka[2] | % 4,86 (2011) | ||||||||
| Langabezia erregistratua[2] | % 7,01 (2013) | ||||||||
| Euskara | |||||||||
| Euskaldunak[2] | % 14,63 (2010) | ||||||||
| Erabilera estimatua[3] | % 1,3 (2011) | ||||||||
| Kaleko erabilera [4] | % (2016) | ||||||||
| Etxeko erabilera | % | ||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||
| Webgunea | http://www.berantevilla.es/ | ||||||||
IzenaAldatu
Euskaltzaindiak araututako euskal izena Berantevilla da. Hala ere, Euskaltzaindiak berak 1979an proposatutako Beranturi izen berriak izan duen erabilera dela eta, maila apalagoan erabil daitekeela onartu du.[1]
Ez dago garbi izenaren etimologia zein den; forma dokumentatu zaharrena Beranti villa da, Donemiliaga Kukulako kartularioan;[5] zehazki, Muñoz Alvarez Llazarrak 1080. urtean Donemiliagako monasterioari dohaintza bat egin zioneko dokumentu batean ageri da.[6]
GeografiaAldatu
Ihuda ibaiak zeharkatzen du Berantevilla, urak Zadorra ibaira isuri baino lehentxeago. Zadorrak, ehunka metro batzuk aurrerago, Ebro ibaian isurtzen ditu. Hegoaldean beste ur lerro bat igarotzen da, Inglares ibaia, eta horrek urak Ebrora isurtzen ditu zuzenean.[6]
Berantevilla ipar-mendebaldetik hego-ekialdera luzatzen den haran batean dago kokatuta, itsas mailatik 479 metro gorago, hegoaldean Txulato mendia daukala. Trebiñuko barrendegiaren eta Miranda Ebroren artean dagoenez, harreman handia du azken hiri horrekin.
Udalerriaren baliabide ekonomiko nagusia nekazaritza da. Jarduera industriala ere badauka, gutxi bada ere, Lacorzanillako industrialdean. Hala ere, kontuan izan behar da Mirandatik 5 kilometrora dagoela eta bertan industrien eta hirugarren sektoreko lanpostuen kopurua handiagoa dela.
Garraiobideei dagokienez, errepide eta trenbideen lotune garrantzitsu baten ondo-ondoan dago. Bertatik igarotzen dira A-1 errepidea (Madril eta Irun lotzen dituena) eta N-124 (Gimileo eta Miranda Ebro lotzen dituena), eta Mirandan Bilbo, Irun eta Madril lotzen dituen trenbide-lotunea dago.
Udalerri mugakideakAldatu
- Iparraldean: Erriberabeitia, Armiñon eta Trebiñuko Konderria.
- Hegoaldean: Zanbrana.
- Ekialdean: Erriberabeitia, Armiñon eta Trebiñuko Konderria.
- Mendebaldean: Erriberabeitia eta Armiñon.
HistoriaAldatu
Berantevillako lurraldeen okupazio-aztarna zaharrenak Vetrusa deituriko erromatar aztarnategian ditugu, Lacorzanilla herrian.[6]
Berantevilla toponimoa 1080. urtean agertzen da lehen aldiz agiri batean idatzia. 1299an hiribildu titulua eman zion Fernando VI.a Espainiakoak. Verantivillako monasterioa izan zen hiribildua sortzeko abiapuntua.
Banaketa administratiboaAldatu
Udalerria zortzi herriz osatua dago:
- Berantevilla (udalerriko herriburua)
- Escanzana
- Lacervilla
- Lacorzanilla
- Mijancas
- Santa Cruz del Fierro
- Santurde
- Tobera
DemografiaAldatu
| Berantevillako biztanleria |
|---|
 |
PolitikaAldatu
AlkateakAldatu
Hauek izan dira Berantevillako azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[7] |
| 1979 | 1983 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| 1983 | 1987 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| 1987 | 1991 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| 1991 | 1995 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Milagros Duque Vallejo | 1995 | 1999 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Amaia Martinez Alfonso | 1999 | 2003 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Amaia Martinez Alfonso | 2003 | 2007 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Amaia Martinez Alfonso | 2007 | 2011 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| 2011 | 2015 | Independenteak | |
| Juan Antonio Santamaria Fajardo[7] | 2015 | 2019 | Independenteak |
| Mario Perea[8] | 2019 | Jardunean | Alternativa Independiente Berantevilla[9] |
Berantevillar ezagunakAldatu
- Pedro Urbina Montoya (Berantevilla, 1585 - Sevilla, 1663), praile frantziskarra, Valentzia eta Sevillako artzapezpikua izandakoa.
KulturaAldatu
Irailaren 9an Andra Mariren Natibitatearen eguna ospatzen da Berantevillan. Ospakizunak, izatez, iraileko lehen asteburuan burutzen dira. Ospakizun esanguratsuenetako bat giza-gaztelu edo giza-dorreak eraikitzearena da[10]: bazkari garaian eta oso distantzia txikira batetik hurrengora, herriko gazteak hiru pisuko giza-gazteluak osatuz eta deseginez doaz, behin eta berriro, hiruzpalau orduz, guztira 20 dorre egin arte edo. Dorreen gailurretik gazte batek “Arratsalde on! Gora Lacorzanillako Ama Birjina!” oihukatzen du, eta etxe bakoitzeko bizilagun eta gonbidatuen izenak ere goratzen ditu. Azkenez “Gora ni eusten nautenak eta gora ni neu!” eta “Hurrengo urtera arte!” esanik agurtzen da.
Ondasun nabarmenakAldatu
- Jasokundearen parrokia-eliza, ganga barrokoak dituena.
IruditegiaAldatu
Berantevilla, herrigunea, airetik.
Jasokundearen eliza.
Lacervilla herria.
Tobera herria.
Santurde herria.
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b c Euskaltzaindia. (PDF) 150. arauaː Arabako herri izendegia. .
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «UEMA-Atlasa» Euskararen erabilera (UEMA).
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Henrike, Knörr. (2006). «Berantevilla eta Soportilla izenen inguruan» Euskera (Euskaltzaindia): 843-846..
- ↑ a b c Arabako Foru Aldundia. (2010). Araba herriz herri. Arabako Foru Aldundia, 64 or..
- ↑ a b «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es Noiz kontsultatua: 2020-04-05.
- ↑ «Udalerriak - web.araba.eus» web.araba.eus Noiz kontsultatua: 2020-04-02.
- ↑ (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 Noiz kontsultatua: 2020-04-05.
- ↑ ezpalak. «Berantevillako herritarrak ― Berantevilla, Araba» dantzan.eus Noiz kontsultatua: 2020-05-12.
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
- (Gaztelaniaz) Berantevillako Udalaren webgunea
- (Gaztelaniaz) Berantevilla Auñamendi entziklopedian
Datuak: Q1368868
Multimedia: Berantevilla
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Berantevilla
