Wikipedia

Andolin Eguzkitza

euskal idazlea

Andolin Eguzkitza Bilbao (Santurtzi, Bizkaia, 1953ko abenduaren 6a- Bilbo, 2004ko martxoaren 24a) idazle eta Euskal Filologiaren fakultatean irakaslea eta Euskaltzaindiko kidea izan zen, Ezkerraldeko lehenengoa.

Andolin Eguzkitza

Bizitza
JaiotzaSanturtzi, 1953ko abenduaren 6a
Herrialdea Bizkaia, Euskal Herria
HeriotzaBilbo, 2004ko martxoaren 24a (50 urte)
Hezkuntza
HeziketaDeustuko Unibertsitatea
Kaliforniako Unibertsitatea Los Angelesen
Iowako Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakpoeta, unibertsitateko irakaslea, itzultzailea eta idazlea
Enplegatzailea(k)Euskal Herriko Unibertsitatea
KidetzaEuskaltzaindia
Udako Euskal Unibertsitatea
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Aralar
Inguma: andolin-eguzkitza-bilbao-1953-2004 Literaturaren Zubitegia: 28

Euskaltzain oso izendatu zutenean, honako hau esan zuen: “Eta eskerrak emateko ordu honetan zelan ahantz Juan Anjel Etxebarria, gerrosteko lehenengo santurtziar euskaldun eta euskaltzalea, idazlea eta irakaslea, euskararen suak eraginda sufrimenduz hornituriko bizitza eskaini ziona Euskal Herriari. Izan bedi gomuta hau harenganako justizia egiten hasteko lehen pausoa!”

Bestela, Euskal Idazleen Elkartearen presidente izendatu zuten 1997an, eta kargu hartan egon zen 2001 arte.

Langile porrokatua, euskalkiak eta beste hizkuntza batzuk ere ikasi zituen, tartean katalana.

Halaber, Aralar alderdi politikoko kide eta bultzatzailea izan zen.

Bat-bateko heriotzak gazte harrapatu zuen 2004an, 50 urte besterik ez zuela, bizileku zeukan Bilbon, Basurtuko ospitalean bihotzekoak jota.

Bizitza aldatu

 
Andolin Eguzkitza hizkuntzalariaren bustoa Santurtzin

Aita Antolin erandiotarra eta ama Celsa portugaletetarra biak Santurtziko ikastola sortu zuen taldekideen artean egon ziren. [1] Bilboko Eskolapioetan ikasi ondoren Deustuko Unibertsitatean Filologia Erromanikoan lizentziatu zen 1975ean, eta, ondoren, Salamancara joan zen ikasketak jarraitzera, Koldo Mitxelenagandik ikasteko. Ondoren, bi urte eman zituen Koloniako Unibertsitateko Hizkuntzalaritza Institutuan. 1980an Hizkuntzalaritza Orokorreko Irakaslea izatea lortu zuen Iowako Unibertsitatean. Bere hurrengo helburua doktoretza lortzea izan zen, 1986an Kaliforniako Unibertsitatean (UCLA) lortu zuena, Los Angelesen. Bere tesiaren izenburua Topics on the Syntax of Basque and Romance izan zen (Euskara eta Erromantzearen sintaxiaren inguruko zenbait aztergai).[2][3]

12 urte kanpoan eman ondoren, Deustuko Unibertsitatean hasi zen irakasle lanetan lehenik, eta Euskal Herriko Unibertsitatean ondoren. 2003ko irailean Hizkuntzalaritza Orokorra eta Tipologia katedra lortu zuen EHUn.

Euskal Idazleen Elkarteko zuzendaritzako kide izan zen 1995tik 1997ra bitartean eta ondoren elkartearen buru 2002ra arte. Tere Irastorzari pasa zion kargua.

Eusko Jaurlaritzaren Euskararen Aholku Batzordeko kide izan zen 1997tik 2002ra arte.[3][1]

Euskaltzaindia aldatu

1991tik euskaltzain urgazlea zela 2001ean euskaltzain izendatu zuen Euskaltzaindiak, eta sarrera-hitzaldia Santurtzin bertan aurkeztu zuen Euskaltzaindiaren batzar berezian 2002ko otsailaren 23an. Euskaltzainak Bilbotik itsasontziz joan ziren eta han izan zituzten zain hiriko alkate Javier Cruz eta Eguskitza bera. Ondoren, Santurtziko udaletxean, Xalotasunaren laudorioa izenburuko hitzaldia eman zuen Eguskitzak.[4] Xabier Kintanak Bilbotik Santurtzira hitzaldiarekin erantzun zion.[5] Jean Haritxelhar euskaltzainburuak ere hitz egin zuen eta domina eta izendapen-agiria eman zion idazleari.[6][7]

1986tik Euskaltzaindiaren Gramatika batzordeko kide izandakoa zen eta 1995etik aurrera Exonomastika eta Azkue Biblioteka batzordeetakoa ere bai. Gero Exonomastika (2002-2003) eta Dialektologia (2003-2004) batzordeetako buru izendatuko zuten.[1]

 
Euskatzaindia Santurtzira itsasontziz Andolin Eguzkitza euskaltzain izendatzera (Bizkaie, 2002-02-23)

Udako Euskal Unibertsitateko kidea aldatu

UEUko kide historikoa zen eta parte hartu zuen sorreratik. 1974-75 urteetan zuzendaritzako kidea izan zen Manex Goienetxe eta Joseba Agirreazkuenagarekin.

Esaterako, 1976an bertan bi hitzaldi eman zituen:[8]

  • Euskal Fonologia eta transkribaketa fonetikoa
  • Teatrogintzako teknikaz. Teatrogilearen zeregina. Joseba Irazuren lana

Eta 1979an beste bi hauek:[9]

Lanak aldatu

Eleberriak aldatu

Olerkiak aldatu

  • "Orhiko mendirantz urratsez urrats" 1986, Pamiela
  • "Mila urte igaro eta, ura bere bidean" 1993, Susa
  • "Arimaren ondoko ezkien artetik ibilki". 2004, Susa

Antologia aldatu

  • "Quan plou en les entranyes / Erraietan barrena euria egiten digunean" 2001, Brosquil.

Hizkuntzalaritza aldatu

  • Euskal gramatika lehen urratsak. VI, (Mendeko perpausak-2, baldintzazkoak, denborazkoak, helburuzkoak, kausazkoak, kontseziozkoak eta moduzkoak, 2005[10]
  • Hizkuntzalaritza orokorra: arazoak eta ikuspegiak. Maitena Etxebarria Arostegi-rekin. UPV/EHU 2004.[11]
  • Euskalkien lekua literaturan Mendebalde Kultur Alkartea 1999 ISBN 84-605-9000-3[12]
  • Euskal gramatika : Lehen Urratsak. Euskaltzaindia 1991 Institución Príncipe de Viana ISBN 84-235-0687-8[13]
  • Euskal sintaxiaz Instituto Labayru Ikastegia 1991 ISBN 84-86833-41-8[14]
  • Geografidatutegia. Geografi-izen arrotzen ortografia eta ortoepia finkatzeko ... UPV/EHU 1991. ISBN 978-84-7585-352-9 .[15]
  • Euskal gramatika : lehen urratsak-III. (Lokailuak). Euskaltzaindia, Gramatika Batzordea 1990[16][17]

Saiakera eta ikerketa-lanak aldizkarietan aldatu

Inguma datu-basean Eguskitzaren 106 dokumentu jaso dira, horien artean 35 artikulu, 13 liburu, eta 32 hitzaldi.[19]

Errekonozimenduak aldatu

  • Santurtziko udalak 2006an Andolin Eguzkitza izena jarri zion parke bati, Eguskitza irudikatzen duen brontzezko busto batekin dago bertan.[3]
  • 2005. urteko 14. Korrikan (Orreaga-Bilbo) Andolin Eguzkitza izan zen pertsona omendua eta berea izan zen lekukoaren mezua.
     
    Andolin Eguzkitza hizkuntzalariaren omenezko parkea Santurtzin

Gazte hil zela, laster zenbait liburu argitaratu ziren bere omenez. Horien artean hauek daude:

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b c «Bilbaopedia - Eguzkitza Bilbao» www.bilbaopedia.info (Noiz kontsultatua: 2020-02-02).
  2. ↑ (Ingelesez) Eguzkitza, Andolin. (1987). «Topics on the syntax of Basque and Romance. Bilaketaren emaitzak Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea-tzat» ehu.on.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2020-02-02).
  3. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Fernández García de Iturrospe, Jon. (2006). «SANTURTZIARRAS EN EL NOMENCLÁTOR DE SANTURTZI» Santurtzi historian zehar (Noiz kontsultatua: 2020-02-02).
  4. ↑ Eguskitza, Andolin. (PDF) Xalotasunaren laudorioa : sarrera-hiltzaldia, 2002-II-23. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  5. ↑ Xabier, Kintana. (2002-02-23). Bilbotik Santurtzira. Andolin Eguzkitza, euskaltzain osoa euskaltzaindian sartzea : Santurtzi 2002-II-23. Euskera. -- 47. libk. (2002, 1) ; 35-45 or --. Euskaltzaindia, 35-45 or. ISSN 0210-1564..
  6. ↑ Egunkaria. (2002-02-22). «Bihar egingo du Eguskitza euskaltzainak Euskaltzaindiko sarrera hitzaldia.» Bizkaie. Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka. 1990-2003. (Berria.eus) (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  7. ↑ Simal, Xouse. (2002-02-24). «Bilbotik Santurtzira» Bizkaie. Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka. 1990-2003. (Berria.eus) (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  8. ↑ «Andolin Eguzkitza Bilbao (1953-2004) :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  9. ↑ «Andolin Eguzkitza Bilbao (1953-2004) :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  10. ↑ Altuna Bengoetxea (1927-2006), Patxi; Arana, Iñaki Amundarain; Villar, Miren Azkarate; Txertudi, Luis Baraiazarra; Bilbao (1953-2004), Andolin Eguzkitza; Garmendia, Juan Garzia; Mendizabal, Patxi Goenaga; Oses, Nora Iriarte et al.. (2005). Euskal gramatika lehen urratsak. VI, (Mendeko perpausak-2, baldintzazkoak, denborazkoak, helburuzkoak, kausazkoak, kontseziozkoak eta moduzkoak). EUSKALTZAINDIA arg ISBN 978-84-95438-20-1. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  11. ↑ Eguzkitza Bilbao (1953-2004), Andolin; Arostegi, Maitena Etxebarria. (2004). Hizkuntzalaritza orokorra: arazoak eta ikuspegiak. UPV/EHU arg (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  12. ↑ Euskalkien lekua literaturan. Mendebalde Kultur Alkartea 1999 ISBN 84-605-9000-3. PMC 432858909. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  13. ↑ Real Academia de la lengua vasca.. (1985). Euskal gramatika : Lehen Urratsak. Institución Príncipe de Viana ISBN 84-235-0687-8. PMC 625671776. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  14. ↑ Euskal sintaxiaz. Instituto Labayru Ikastegia 1991 ISBN 84-86833-41-8. PMC 434594645. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  15. ↑ Eguzkitza Bilbao (1953-2004), Andolin; Arko, Gorka Jakobe Palazio. (1991). Geografidatutegia. Geografi-izen arrotzen ortografia eta ortoepia finkatzeko .... UPV/EHU arg ISBN 978-84-7585-352-9. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  16. ↑ Euskal gramatika : lehen urratsak-III. (Lokailuak).. Euskaltzaindia, Gramatika Batzordea 1990 ISBN 84-85479-60-2. PMC 434310471. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  17. ↑ Akesolo Olibares (1911-1991), Lino; Bengoetxea (1927-2006), Patxi Altuna; Villar, Miren Azkarate; Bilbao (1953-2004), Andolin Eguzkitza; Mendizabal, Patxi Goenaga; Haritschelhar (1923-2013), Jean; King (1954-2019), Alan Roy; Garmendia (1926-2004), Jose Mari Larrarte et al.. (1990). Euskal gramatika: lehen urratsak III. EUSKALTZAINDIA arg ISBN 978-84-85479-60-3. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  18. ↑ Eguzkitza, Andolin. «Anaitasuna aldizkarian idatzitako 35 artikuluak. Bilaketa orokorra» Anaitasuna (Noiz kontsultatua: 2020-02-02).
  19. ↑ «Andolin Eguzkitza Bilbao (1953-2004) :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  20. ↑ Sarriugarte Irigoien, Iñaki. (2015). «Andolin Eguzkitza Bilbao: esperantzatik zoriontasunera, olerkiz olerki» KARMEL (289): 3–23. ISSN 1132-2357. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  21. ↑ Fernandez Fernandez, Beatriz. (2006). (H) Andolin gogoan. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  22. ↑ Kintana, Xabier, 1946-. (2004). Andolin Eguzkitza (1953-2004). (1. [argit.]. argitaraldia) Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia ISBN 84-457-2191-7. PMC 796367637. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  23. ↑ Kintana Urtiaga, Xabier. (2004). «Andolin Eguzkitzaz (1953-2004)» EUSKERA (49): 579–585. ISSN 0210-1564. (Noiz kontsultatua: 2020-02-01).
  24. ↑ Katea ez da eten : Andolini : euskaraz eta plazerez.. Santurtziko Udala D.L. 2008 ISBN 978-84-922910-1-4. PMC 863179658. (Noiz kontsultatua: 2020-03-07).

Ikus, gainera aldatu

Kanpo loturak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Andolin_Eguzkitza&oldid=9062383"(e)tik eskuratuta