Gimel

Gimel (hizkia)» orritik birbideratua)

Gimel alfabeto semitiko askoren hirugarren hizkia da. Feniziar alfabetoan agertzen da, baita alfabeto aramearrean ere. Alfabeto hebrearrean ג idazten da, alfabeto siriakoan ܓ eta arabiar alfabetoan ج (azken honetan 5. letra da). Feniziar alfabetoan zein eratorritako guztietan, arabiarrean izan ezik, kontsonante ahozkatu belar herskariaren soinua aiderazten du, NAF[g]. Arabiera Estandar Modernoan hiru soinu ezberdin egiteko erabiltzen da: NAF[g], NAF[ʒ] eta NAF[d͡ʒ].

Gimel
Feniziar Hebrearra Aramera Siriakoa Arabiera
Gimel ג Gimel ܓ ج‍,ج
Eratorritako
hizkiak
Greziarra Latin Ziriliko
Γ C G Г
Balizko
jatorria
Hieroglifiko Proto-semitiko
T14
Errepresentazio fonemikoa: NAF[ɡ, ɣ, d͡ʒ, ʒ, ɟ]
Kokapena alfabetoan: 3
Zenbakizko (Gematria/Abjad) balioa: 3

Ez da ezagutzen letra Proto-Kanaanitarra, baina ziurrenik izena arma baten izenetik eratorria zen, edo baliteke jaurtitzen zen arma baten izena izatea. Hau Proto-Sinaitarr glifo batetik eratortzen da, azpian agertzen den hieroglifikoan oinarritua.

T14

Letra honetatik greziar alfabetoko gamma (Γ), alfabeto latinoko C eta G eta alfabeto zirilikoko Г letrak eratortzen dira.

Gimel hebrearra

aldatu
Alfabeto hebrearra
 
א  ב  ג  ד  ה  ו
ז  ח  ט  י  כך
ל  מם  נן  ס  ע  פף
צץ  ק  ר  ש  ת
Aldaera ortografikoak
Inprentako tipografiak Hebreera
Kurtsiboa
Rashi
Idazkera
Serif Sans-serif Monospace
ג ג ג    

Gimel letra hebrearra (גִּימֵל) alfabetoko 3. letra da. Dagesh bat jaso dezakeen 6 letretako bat da. Gaur egun hitz egiten den Hebrearrean ez dago aldaerarik ahoskeran dagesh hori jarrita, baina aspaldi bazen. Gainera Yemendar hebreeran Gimel letrak NAF[g - ʒ - d͡ʒ] soinuak adierazten ditu dagesh bat duenean eta NAF[ɣ] ez duenean.

Gimel letra geresh batekin jarraituta idazten denean (ג׳) atzerriko hizkuntzetatik mailegatutako NAF[d͡ʒ] fonemarako erabiltzen da.

Gamal/Gomal siriakoa

aldatu
Alfabeto siriakoa
 
ܐ  ܒ  ܓ  ܕ  ܗ  ܘ
ܙ  ܚ  ܛ  ܝ  ܟܟ  ܠ
ܡܡ  ܢܢ  ܣ  ܥ  ܦ
ܨ  ܩ  ܪ  ܫ  ܬ
Gamal/Gomal
  Madnḫaya Gamal
  Serṭo Gomal
  Esṭrangela Gamal
 

Alfabeto siriakoan hirugarren letra ܓ da. Ekialdeko ahoskeran Gamal izena du eta mendebaldean Gomal (ܓܵܡܵܠ). Bi soinu ezberdin izan ditzakeen 6 letretako bat da. Ahoskera indartsua denean (qûššāyâ) NAF[g] ordezkatzen du, "gasteiz" hitzan bezala. Gamal/Gomal ahoskera leunean ematen denean (rûkkāḵâ) normaldi NAF[ɣ] soinua du. Gaur egunko Garshuni eta hizkuntza neo-aramearretan arabieratik eta persiarretik datozen hitz mailegatuak idazteko NAF[d͡ʒ] fonema beharrezkoa denean Jamal/Jomal moduko letra erabiltzen da, finean letra bera baina tilde batekin azpian edo barruan delarik (ܓ̰).

Arabiar ǧīm

aldatu
Arabiar alfabetoa
 

ا   ب   ت   ث   ج   ح
خ   د   ذ   ر   ز   س
ش   ص   ض   ط   ظ
ع   غ   ف   ق   ك
ل   م   ن   ه   و   ي

Arabierazko alfabetoko ج letra (ǧīm, arabieraz جيم) Gimel hizkiari asoziatutakoa da. Modu ezberdinetan idazten da hitzan duen kokapenaren arabera:

Posizioa hitzan: Isolatua Bukaeran Erdian Hasieran
Hizkiaren forma: ج‎ ـج‎ ـجـ‎ جـ‎

Arabiera Estandar Modernoak hiru ahoskera ditu letra honentzat: NAF[d͡ʒ - ʒ - ɡ]. Ahoskera aldaerak gertatzen dira arabiera estandar modernoan Arabieraren barietateak garrantzi handia duelako:

Egipziarrek beti erabiltzen dute ج letra NAF[g] soinua egiteko, adibidez 'golf' hitza aipatu behar dutenean. Hala ere ez da desegokia erabiltzea ʒ edo d͡ʒ soinuak adierazteko. Hala ere bi hauek traskribatzeko beharra dagoenean, biak berdintzen dira NAF[ʒ] soinura eta چ letra erabili. Persiar, Urdu, Sindhi eta antzekoek چ letrari NAF[t͡ʃ] soinua esleitzen diote.

Persiar-Arabiar idazkeran jīm deitzen da.

Kanpo estekak

aldatu