Bonn Alemaniako mendebaldeko hiri bat da, Ipar Renania-Westfalia estatuan kokatua. Rhin ibaiaren ertzean, Mendebaldeko Alemaniako hiriburua izan zen 1949tik 1990 arte. Bonnen jaio zen Ludwig van Beethoven, 1770ean.

Bonn
Bonn
hiri handia
Administrazioa
Estatu burujabe Alemania
Alemaniako estatua Ipar Renania-Westfalia
EskualdeaKolonia
AlkateaKatja Dörner
Izen ofizialaBonn
Jatorrizko izenaBonn
Posta kodea53111–53229
Udalerri kodea05314000
Geografia
Koordenatuak50°44′02″N 7°05′59″E / 50.7339°N 7.0997°E / 50.7339; 7.0997
Map
Azalera141.06 km²
Altuera60 m
MugakideakRhein-Sieg District (en) Itzuli, Ahrweiler (en) Itzuli eta Alfter
Demografia
Biztanleria336.465 (2022ko abenduaren 31)
4.580 (2021)
alt_left 175.696 (%52,2) (%47,8) 160.769 alt_right
alt_left 172.389 (%51,2) (%47) 158.190 alt_right
Dentsitatea2.385,26 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia0228
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakOxford, La Paz, Opole, Tel Aviv, Potsdam, Bukhara, Aveiro, Jogjakarta, Minsk, Belfast, Cape Coast, Budafok (en) Itzuli, Ramallah eta Chengdu
MatrikulaBN
bonn.de eta international.bonn.de

Geografia aldatu

Rhin ibaiak zeharkatzen du hiria eta mendebaldean Siebengabirge (Zazpi mendi) mendilerroa du, mendirik altuena Ölberg (461m) eta ezagunena Drachenfels (321m) direlarik. Bonn Koloniaren eskualdean sarturik dago eta hegoaldean Renania-Palatinatua estatuarekin egiten du muga.

Banaketa administratiboa aldatu

Barruti eta auzoak aldatu

  • Bad Godesberg: Alt-Godesberg, Friesdorf, Godesberg-Nord, Godesberg-Villenviertel, Heiderhof, Hochkreuz, Lannesdorf, Mehlem, Muffendorf, Pennenfeld, Plittersdorf, Rüngsdorf, Schweinheim
  • Beuel: Beuel-Mitte, Beuel-Ost, Geislar, Hoholz, Holtorf, Holzlar, Küdinghoven, Limperich, Oberkassel, Pützchen/Bechlinghoven, Ramersdorf, Schwarzrheindorf/Vilich-Rheindorf, Vilich, Vilich-Müldorf
  • Bonn: Auerberg, Bonn-Castell (2003ra arte: Bonn-Nord), Bonn-Zentrum, Buschdorf, Dottendorf, Dransdorf, Endenich, Graurheindorf, Gronau, Ippendorf, Kessenich, Nordstadt, Poppelsdorf, Röttgen, Südstadt, Tannenbusch, Ückesdorf, Venusberg, Weststadt
  • Hardtberg: Brüser Berg, Duisdorf, Hardthöhe, Lengsdorf, Lessenich/Meßdorf

Historia aldatu

Sorrera aldatu

Jakina da k.a. 10 urtean erromatarrek Rhin ibaia gurutzatzeko zubia egin zutena Bonna izeneko lekuan. Badirudi aurretik zeltak egon zirela, izan ere zelteraz "bonna" hitzak "hiria" esan nahi baitu. Teutoburgoko oihaneko gudua galduta, gotorlekua eraiki zuten germaniarrekiko muga zaintzeko. 7000 legionario hartzen zituen. Orduko Castra Bonnensia da oraingo hiriaren jatorria.

Erdi Aroa aldatu

Karolingiar Inperioa hiri erligioso bihurtu zuen. Bonnburg gotorlekuaren hegoaldera hiria zabalduz joan zen eta XI eta XIII mendeen artean Bonn Münster basilika eraiki zen. 1597tik 1794rarte Koloniako Artzapezpiku Hautatzailearen egoitza Bonn-en egon zen. Garai hartan hainbat eraikin barroko sortu ziren, hala nola, unibertsitatea, udaletxe zaharra eta Poppelsdorf jauregia. Napoleonek 1794ean hiria setiatu eta bereganatu zuen. 1815ean Napoleonen porrotaren ondoren Bonn Prusiaren esku gelditu zen. XIX mendean garrantzi gutxiko hiri txiki lasaia izan zen Bonn, Alexander von Humboldtek munduko zortzigarren miraria zela zioen.

Mundu Gerrak aldatu

Lehen Mundu Gerra bukatu eta 1926 arte hiria hainbat tropa atzerritarrek okupatua egon zen, hasieran kanadiarren esku, ondoren britainiarren esku eta azkenik frantsesak ere egon ziren bertan. Bigarren Mundu Gerran naziek 1000 judu akatu eta 8000 deportatu zituzten kontzentrazio-esparrutara. 1945ean Estatu Batuarrek hartu zuten hiria eta ondoren briatiniarren okupazio eremuan gelditu zen.

Hiriburu garaia aldatu

Berlin erabat suntsituta egonik Bonn Mendebaldeko Alemaniako hiriburu bihurtzea erabaki zuen, beste hautagaia zen Frankfurten kaltetan.Honen ondorioz Alemania eta atzerriko hainbat instituzioren egoitza da. Adibide gisa aipatu Nazio Batuen 17 instituzio bertan daudela.

1990ean Alemania bateratzean berriz ere Berlin hiriburu bihurtu bazen ere, 1999arte gobernuak Bonnen egoten jarraitu zuen.

Ondasun nabarmenak aldatu

 
Ludwig van Beethoven jaio zen etxea
  • Bonn Münster basilika: XI eta XIII mendeen artean eraikitako eliza katolikoa da. Estilo erromanikoan eraikita dago.
  • Beethovenen etxea (Beethoven-Haus): Ludwig van Beethovenen jaiotetxea da eta museo bat dago bertan.
  • Udaletxe zaharra (Altes Rathaus): 1737ko eraikin barrokoa.
  • Koloniako Hautatzailearen gaztelua (Kurfürstliches Schloss): 1705ean Koloniako Artzapezpiku Hautatzailearen egoitza izateko eraikitako gaztelua da. Lorategi zabalak ditu. gaur egun Unibertsitatearen parte da.
  • Poppelsdorf jauregia (Poppelsdorf Schloss): Koloniako Apezpikuaren beste eraikin bat. Hau ere unibertsitatearen parte da orain.
  • Godesburg gotorlekuaren aztarnak

Ekonomia aldatu

Deutsche Telekom Alemaniako telekomunikazio enpresa handiaren egoitza Bonnen dago.

Hiri senidetuak aldatu

Bonn ondorengo hiriekin senidetuta dago:[1]

Hiritar ezagunak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. City Twinnings and Project Partnerships. Bonn.de 2008-06-23 (Noiz kontsultatua: 2010-08-13).
  2. Opole Official Website - Twin Towns. (Noiz kontsultatua: 2009-06-18).
  3. Twin towns of Minsk. © 2008 The department of protocol and international relations of Minsk City Executive Committee (Noiz kontsultatua: 2008-12-08).

Kanpo estekak aldatu