35°00′N 38°00′E / 35.000°N 38.000°E / 35.000; 38.000
Siriako geografia
Osoa 185.180 km²
Lehorra 183.630 km²
Ura 1.550 km²
Latitudea 35°0' N
Longitudea 38°0' E
Mugak
Irak 605 km
Israel 76 km
Jordania 375 km
Libano 375 km
Turkia 822 km
Itsas erreklamazioak
Ondoko eremua 24 itsas milia
Jurisdikziopeko urak 12 itsas milia
Muturreko garaierak
Puntu beherena -200 m (Galileako itsasotik hurbil)
Puntu gorena 2.814 m (Hermon mendia)

Siria Asiako hego-mendebaldeko estatua da, Mediterraneo itsasoaren ekialdeko ertzean dagoena. Iparraldean Turkiarekin du muga, ekialdean eta hego-ekialdean Irakekin, hegoaldean Jordaniarekin, hego-mendebaldean Israel eta Libanorekin, eta mendebaldean Mediterraneo itsasoarekin. 185.180 kilometro koadroko eremua du, hots, munduko 89.a[1].

Hiri nagusiak Damasko, hiriburua, Alepo, Homs, Latakia eta Hama dira.

Eskualde naturalak aldatu

Sirian hiru eskualde geografiko nagusi bereizten dira[2]:

  • Mendebaldean, Mediterraneoaren ondoan, Turkiako mugatik Libanoraino doan itsasbazterreko ordoki estua dago. Klima mediterraneoa du eta, ureztatzeari esker, tabakoa, kotoia, kakahuetea eta barazkiak hazten dira.
  • Itsasabazterreko ordokiaren ekialdean, eta honen paraleloan hedatua, Ansarija mendilerroa dago, batezbeste 1.200 mko garaiera duena. Kareharrizko mendikate honen periferian iturburu karstiko handiak daude. Hegoaldean, Homseko sakanak Antilibano (Talat Musa, 2.629 m) eta Hermon (2.814) mendiguneetatik bereizten du, itsasbazterraren eta barnealdearen arteko komunikazioa erraztuz. Ansarijaren ekialdean Orontes ibaiak zeharkatzen duen al-Ghab sakongunea dago, eta ekialderago Zawiye mendilerroa (600 mko garaiera batezbeste).
  • Ekialdeko goi-ordokiak herrialdearen %90 hartzen du. Estepa laua da, zenbait mendigune bolkanikok zeharkatua, denbora luzean beduinoen bizilekua izan dena. Klima idor eta latza den arren, erreka, iturri eta putzuetako urari esker, lur zerrenda batzuetan laborantza intensiboa egiten da: olibondoak, laboreak (garia eta garagarra), baratzeak, mahastiak eta fruitu arbolak (abrikotondo, mingranondo, pikondo eta arbendolondoak).
    Goi-ordokiaren hego-ekialdean Siriako basamortua dago, hamada zelaia eta harritsua, zenbait uadik zeharkatzen dutena. Oso eremu lehorra da, oasi bakan batzuk (Palmirakoa, esate baterako) izan ezik. Ipar-ekialdean, berriz, Eufratesen harana dago. 1968-1973 bitartean bertan eraiki zen Tabqako urtegiaren bitartez, Al-Jazira eskualdea ureztatzen da. Bestalde, 1980ko hamarkadaren hasieran Deir ez-Zoren aurkitutako petrolio eremuek, eskualdearen itxura azkarki aldatu dute.

Klima aldatu

Siriako klimaren ezaugarri nagusia kontraste handiak izatea da. Itsasbazterreko ordokian klima mediterraneo tipikoa dago, beroa eta hezea. Urteko prezipitazio metatua 750-1.000 mm artean izaten da, eta gehiena azaro eta maiatza artean jasotzen da. Urtarrileko batezbesteko tenperatura 7 °C ingurukoa izaten da, eta abuztukoa 27 °C-koa.

Ansarija mendilerroan prezipitazioak aski handiak dira, 600-1.000 mm artekoak, eta gailurretan elur egin dezake neguan. Handik ekialdera joan ahala, ordea, klima askoz idorragoa da. Damaskon, esate baterako, itsasotik 100 kmra baino ez egon arren, urteko prezipitazioa 200 mm ingurukoa da, eta batezbesteko tenperatura 16 °C-koa (27 °C udan eta 6 °C neguan). Lurraldearen herenak estepako klima du (urteko prezipitazioa 100-350 mm artekoa)[2]. Lurraldearen %56an, berriz, klima desertikoa da (urteko prezipitazioa 200 mmtik beherakoa). Hego-ekialdean dagoen Siriako basamortuko leku batzuetan, urtean 100 mm euri baino gutxiago egiten du[3], eta uztailean 45 °C-tik gorako tenperaturak jasotzen dira.

Datu orokorrak aldatu

Kokapena: Ekialde Hurbila, Mediterraneoaren ertzean, Turkia eta Libano artean.

Azalera:

  • osoa: 185.180 km² (Israelek okupatutako 1.295 km²ko eremua barne)
  • lehorra: 183.630 km²
  • ura: 1.550 km²

Herrialdearen mugak:

denetara: 2.253 km

Erresuma mugakideak:

Itsasbazterra: 193 km

Lurraldea: gehiena goi-ordoki erdiarido eta basamortua; itsasabazterreko ordoki estua; mendiak mendebaldean.

Muturreko garaierak:

Baliabide naturalak: petrolioa, fosfatoak, kromo eta manganesoa, asfaltoa, burdina, gatzarria, marmola, igeltsua, energia hidroelektrikoa

Lurren erabilera: (2011)

  • lur landuak: %24,9
  • labore iraunkorrak: %5,69
  • beste: %69,41

Lur ureztatua: (2010) 13.410 km²

Ur baliabide berriztagarriak: (2011) 16,8 km³

Ur kontsumoa (etxeko-ura/industria-ura/nekazal-ura): (2005)

  • denetara: 16,76 km³/urte (%9/%4/%88)
  • per capita: 867,4 m³/urte

Arrisku naturalak: Hauts ekaitzak. Sirian historikoki bi sumendi aktibo izan dira (Es Safa eta izenik gabeko beste bat, Turkiako mugatik hurbil dagoena) baina ehundaka urtez ez da erupziorik izan.

Erreferentziak aldatu

  1. CIA-The World Factbook: Syria Cia.gov. 2014ko irailaren 30ean kontsultatua
  2. a b Syrie: géographie physique Larousse.fr. 2014ko urriaren 4an kontsultatua.
  3. W.W. WOOD, A.S. ALSHARHAN: Water Resources Perspectives: Evaluation, Management and Policy Elsevier, Dec 9, 2003. Books.google.ca

Kanpo estekak aldatu