Kornualles

Kornualles / Kornubia
Kornualles / Kornubia; Cornwall; Kernow
	Bandera
	Ereserkia: Trelawney ("Mendebaldeko Gizonen Abestia"); Bro Goth Agan Tasow ("Gure Arbasoen Lur Maitea")
Hiriburua	Truro
Hizkuntza ofiziala(k)	ingelesa
Herritarra	kornuallestar, kernuar
Azalera
Biztanleria

Kornualles edo Kornubia^[1] (kornubieraz: Kernow; ingelesez: Cornwall, ofizialki) Ingalaterrako konderria eta zelta herrialde bat da, Erresuma Batuan. Ingalaterra hego-mendebaldeko eskualdean dago. Kulturalki, Gales eta Bretainiarekin oso lotura estua duen herrialdea da, azken horretan Bro Kernev/Cornouaille izenparekidea duen lurraldea ere badago.

3.547 km2-ko azalera dauka, 519.400 biztanle zituen 2005ean eta 568.210 2019an (160/km²). Truro da hiriburua (20.920 biztanle 2001ean, 18.766 2011an).

Erresuma Batuko eskualderik behartsuenetakoa da, per capita errenta txikiena duena. Turismoak indar berezia du, klima epelari eta kostalde aberatsari esker.

Kernow herria jatorri zeltiarreko herrietako bat da. Bere baitan autonomia eta botere politiko handiagoa eskatzen duten taldeak daude, Mebyon Kernow eta Cornish Nationalist Party besteak beste. Hala ere, alderdirik indartsuena Britainia Handiko Alderdi Liberala da.

Kornuallesko hiri nagusiak hauek dira: St Austell/Sen Ostell Fowydh (22.658 biztanle 2001ean) eta Camborne-Redruth (Kammbronn-Rysrudh, 39.937 bz), halere hiribildu historikoak beste honakoak dira: Penzance (Pennsans), Helston (Hellys), Launceston (Lannstefan), Falmouth (Aberfal), Liskeard (Lyskerrys), Newquay, Penryn (Pennrynn), Saint Ives (Porthia), Fowey (Fowydh), Saltash eta Lostwithiel (Lostwydhyel).

HizkuntzakAldatu

Ingelesa da mintzaira nagusia azken mendeetan. Kornubiera da berezko hizkuntza historikoa. XIX. mendean galdu zen, baina XX. mendean hizkuntza berpizteko mugimendua sortu eta hiztun berri batzuk ditu gaur egun.

Banaketa administratiboaAldatu

Herritar ezagunakAldatu

Artikulu nagusia: «Kornubiar»

Michael An Gof (?-1497), iraultzailea.
Thomas Flamank (?-1497), iraultzailea.
John Eliot (1592-1632), politikaria.
Humphry Davy (1778-1829), kimikaria.
Dolly Pentreath (1692-1777), kornubierazko azken hiztuna batzuen ustez.
Samuel Wallis (1728-1795), itsas militar eta esploratzailea.
John Davey (1812–1891), kornubierazko azken hiztuna beste batzuen ustez.
William Golding (1911-1993), Nobel Saridun idazlea.
Anthony Hewish (1924-), Fisikako Nobel Saria duen astronomoa.
Kristin Scott Thomas (1960-), aktorea.

Udalerri nagusiakAldatu

Kornuallesko udalerri populatuenak.

#	Udalerria	Populazioa^[2]
#	Udalerria	2001	2011
1	Redruth (Camborne barne)	39,937	42,690
2	Falmouth (Penryn barne)	28,801	31,988
3	St Austell	22,658	25,447
4	Truro	20,920	23,041
5	Newquay	19,562	20,189
6	Penzance	20,255	19,872
7	Saltash	14,124	15,566
8	Bodmin	12,778	14,614
9	Helston	10,578	12,184
10	St Ives	9,866	9,966
11	St Blazey (Par barne)	9,256	9,958
12	Liskeard	8,478	9,237
13	Launceston	7,135	8,910
14	Hayle	7,844	8,210
15	Torpoint	8,633	7,717
16	Bude (Stratton barne)	5,980	7,011
17	Wadebridge	6,222	6,599
18	Callington	4,048	5,786
19	Looe	5,280	5,112