Kornualles
Kornualles edo Kornubia[1] (kornubieraz: Kernow; ingelesez: Cornwall, ofizialki) Ingalaterrako konderria eta zelta herrialde bat da, Erresuma Batuan. Ingalaterra hego-mendebaldeko eskualdean dago. Kulturalki, Gales eta Bretainiarekin oso lotura estua duen herrialdea da, azken horretan Bro Kernev/Cornouaille izenparekidea duen lurraldea ere badago.
| Kornualles / Kornubia Cornwall Kernow |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Ereserkia: Trelawney ("Mendebaldeko Gizonen Abestia") Bro Goth Agan Tasow ("Gure Arbasoen Lur Maitea") |
||||
 |
||||
| Hiriburua | Truro | |||
| Hizkuntza ofiziala(k) | ingelesa | |||
| Herritarra | kornuallestar, kernuar | |||
| Azalera | ||||
| - | Guztira | 3,563 km2 |
||
| Biztanleria | ||||
| - | Zenbatespena (2007) | 531.600 | ||
3.547 km2-ko azalera dauka, eta 519.400 biztanle zituen 2005ean (146/km²). Truro da hiriburua (20.920 biztanle 2001ean).
Erresuma Batuko eskualderik behartsuenetakoa da, per capita errenta txikiena duena. Turismoak indar berezia du, klima epelari eta kostalde aberatsari esker.
Kernow herria jatorri zeltiarreko herrietako bat da. Bere baitan autonomia eta botere politiko handiagoa eskatzen duten taldeak daude, Mebyon Kernow eta Cornish Nationalist Party besteak beste. Hala ere, alderdirik indartsuena Britainia Handiko Alderdi Liberala da.
Kornuallesko hiri nagusiak hauek dira: St Austell/Sen Ostell Fowydh (22.658 biztanle 2001ean) eta Camborne-Redruth (Kammbronn-Rysrudh, 39.937 bz), halere hiribildu historikoak beste honakoak dira: Penzance (Pennsans), Helston (Hellys), Launceston (Lannstefan), Falmouth (Aberfal), Liskeard (Lyskerrys), Newquay, Penryn (Pennrynn), Saint Ives (Porthia), Fowey (Fowydh), Saltash eta Lostwithiel (Lostwydhyel).
HizkuntzakAldatu
Ingelesa da mintzaira nagusia azken mendeetan. Kornubiera da berezko hizkuntza historikoa. XIX. mendean galdu zen, baina XX. mendean hizkuntza berpizteko mugimendua sortu eta hiztun berri batzuk ditu gaur egun.
Banaketa administratiboaAldatu
Herritar ezagunakAldatu
- Michael An Gof (?-1497), iraultzailea.
- Thomas Flamank (?-1497), iraultzailea.
- John Eliot (1592-1632), politikaria.
- Humphry Davy (1778-1829), kimikaria.
- Dolly Pentreath (1692-1777), kornubierazko azken hiztuna batzuen ustez.
- Samuel Wallis (1728-1795), itsas militar eta esploratzailea.
- John Davey (1812–1891), kornubierazko azken hiztuna beste batzuen ustez.
- William Golding (1911-1993), Nobel Saridun idazlea.
- Anthony Hewish (1924-), Fisikako Nobel Saria duen astronomoa.
- Kristin Scott Thomas (1960-), aktorea.
Udalerri nagusiakAldatu
| # | Udalerria | Populazioa[2] | |
|---|---|---|---|
| 2001 | 2011 | ||
| 1 | Redruth (Camborne barne) | 39,937 | 42,690 |
| 2 | Falmouth (Penryn barne) | 28,801 | 31,988 |
| 3 | St Austell | 22,658 | 25,447 |
| 4 | Truro | 20,920 | 23,041 |
| 5 | Newquay | 19,562 | 20,189 |
| 6 | Penzance | 20,255 | 19,872 |
| 7 | Saltash | 14,124 | 15,566 |
| 8 | Bodmin | 12,778 | 14,614 |
| 9 | Helston | 10,578 | 12,184 |
| 10 | St Ives | 9,866 | 9,966 |
| 11 | St Blazey (Par barne) | 9,256 | 9,958 |
| 12 | Liskeard | 8,478 | 9,237 |
| 13 | Launceston | 7,135 | 8,910 |
| 14 | Hayle | 7,844 | 8,210 |
| 15 | Torpoint | 8,633 | 7,717 |
| 16 | Bude (Stratton barne) | 5,980 | 7,011 |
| 17 | Wadebridge | 6,222 | 6,599 |
| 18 | Callington | 4,048 | 5,786 |
| 19 | Looe | 5,280 | 5,112 |
IruditegiaAldatu
ErreferentziakAldatu
- ↑ 154. araua Euskaltzaindia . Noiz kontsultatua: 2010-10-14.
- ↑ .
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo loturakAldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Kornualles  |
- (Ingelesez) Cornwall County Council