Jawaharlal Nehru

Jawaharlal Nehru (hindiz: जवाहरलाल नेहरू, dʒəʋaːɦərˈlaːl ˈneːɦruː ahoskatua; Allahabad, India, 1889ko azaroaren 14a - New Delhi, 1964ko maiatzaren 27a) Indiako politikaria izan zen, 1947 eta 1964 artean bertako lehendabiziko lehen ministro bilakatu zena.

Jawaharlal Nehru
Irudi gehiago
Indiako Defentsako ministro 1962ko urriaren 31 - 1962ko azaroaren 14a ← Vengalil Krishnan Krishna Menon (en) - Yashwantrao Chavan (en) → Indiako Finantzetako ministro 1958ko otsailaren 13a - 1958ko martxoaren 13a ← T. T. Krishnamachari (en) - Morarji Desai → Kanpo Arazoetako ministro 1947ko abuztuaren 15a - 1964ko maiatzaren 27a ← baliorik ez - Gulzarilal Nanda (en) → 1. Indiako lehen ministro 1947ko abuztuaren 15a - 1964ko maiatzaren 27a ← baliorik ez - Gulzarilal Nanda (en) → member of the Committee on Subjects Assigned to the Union Centre (en) 1947ko urtarrilaren 25a - member of the Negotiating Committee of the Constituent Assembly of India (en) 1946ko abenduaren 21a - Member of the Constituent Assembly of India (en) 1946ko uztailaren 6a - 1950eko urtarrilaren 24a member of the Lok Sabha (en)
Bizitza
Jaiotza	Prayagraj, 1889ko azaroaren 14a
Herrialdea	Britainiar Raj  1947ko abuztuaren 14a) Indiako Agindupeko Lurra  (1947ko abuztuaren 15a -  1950eko urtarrilaren 26a) India  (1950eko urtarrilaren 26a -
Bizilekua	Prayagraj New Delhi
Talde etnikoa	Kaxmirko pandita
Heriotza	New Delhi, 1964ko maiatzaren 27a (74 urte)
Hobiratze lekua	Raj Ghat and associated memorials (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Motilal Nehru
Ama	Swarup Rani Nehru
Ezkontidea(k)	Kamala Nehru  1936ko otsailaren 28a)
Seme-alabak	ikusi Indira Gandhi
Anai-arrebak	ikusi Krishna Hutheesing Vijaya Lakshmi Pandit
Leinua	Nehru–Gandhi family (en)
Hezkuntza
Heziketa	City Law School (en) Bachelor of Laws (en) : zuzenbide Trinity College 1910) Artean graduatu : natura zientziak Harrow School (en) (1905 -
Hizkuntzak	ingelesa hindia
Jarduerak
Jarduerak	estatu-politikaria, idazlea, politikaria, autobiografialaria, barristerra eta sindikalista
Parte-hartzailea Bandungeko batzarra
Lan nabarmenak	ikusi Glimpses of World History (en) The Discovery of India (en) Letters from a Father to His Daughter (en)
Jasotako sariak	ikusi Bharat Ratna saria  (1955) Bintang Jasa doctor honoris causa of Keiō University
Influentziak	Bertrand Russell
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Fabian Society
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	hinduismoa
Alderdi politikoa	Indiako Kongresu Nazionala

Indiako mugimendu independentistaren buruzagi nagusienetariko bat izanik, Indiako Kongresu Nazionalak 1947an bertako lehendabiziko Lehen Ministro izendatu zuen, 1952ko hauteskundetan irabazi zuenean herriak berretsi zuena. Lerrokatu Gabeko Mugimenduaren sortzailetako bat izanik, Gerra Hotzan nazioarteko politikarik inportanteenetariko bat ere izan zen. Batzuetan Pandit Nehru ere deitua izan zen ("pandit" sanskritoz eta hindiz "maisua" deitzeko ohorezko izena izanik).

Nehru buruzagi karismadun eta erradikala izan zen, Britainiar Inperioarekiko swaraj edo independentzia osoa aldarrikatzen zuena. Indiak bere independentzia lortzeko prozesu luzean, Gandhiren oinordeko politiko bilakatu zen. Politikoki, Nehruk sozialismo fabiano eta garapen ekonomikoa lortzeko sektore publikoa bultzatzearen alde egin zuen.

Biografia

Kasta nagusiko familia batean sortu zen. Aita Motilal Nehru abokatu eta politikari indiar aberatsa zuen. 1905ean Britainia Handira joan eta abokatu karrera egin zuen (1912). Indiara itzulirik, Ghandiren jarraitzaile eta laguntzaile izan zen eta haren ondoan Indiaren burujabetasunaren aldeko borrokan esku hartu zuen; arrazoi horregatik maiz atxilotu zuten britainiarrek. Gazte-gaztetik Indiako Kongresu Nazionalaren ezkerraldeko aldearen buruzagi bilakatu zen, 1929an, Mahatma Gandhiren laguntzari esker.

Inperioaren azken erregeorde Lord Mountbattenekin Indiaren burujabetasuna negoziatu zuen. Independentzia lorturik (1947), Lehen Ministro izendatu zuten eta hil arte kargu hori izan zuen (1962). Nehruren kanpo arazoetarako politikaren ezaugarriak neutraltasuna eta antikolonialismoa izan ziren; gerra hotzean esku hartu ez zuen lehen estatu gizona izan zen, eta Koreako eta Indotxinako gatazketan neutral azaldu zen. Bere garaiko Hirugarren Munduko buruzagi ospetsuenetarikoa izan zen, eta gatazka anitzetan bitartekari eginkizuna bete zuen. Ildo horretatik, Colomboko hitzarmenaren (1950) eta Bandungeko batzarrean (1955) bultzatzaile nagusia izan zen. Barne Arazoetan, berriz, sozialismo demokratikoaren aldeko agertu zen; ekoizpena emendatzeko eta jaiotza tasa urritzeko politikak oposizio erlijiosoa eta analfabetismoa izan zituen oztopo nagusiak. Independentzia lortu zuenetik, eta Nehru gobernu buru zela gerra bi aldiz (1948,1957) piztu zen Pakistanen eta Indiaren artean, Kaxmiren jabetza zela eta. 1959an, Dalai Lama Indian hartu zuen Nehruk, eta aitzakia honez Txinaren aurkako muga gerra hasi zen; 1962an, Txinako tropak indiarrei nagusitu zitzaizkien. 1961ean portugaldarren mende zegoen Goa-z indarrez jabetzerakoan, Indiako lurretan geratzen zen azken kolonia desagerrarazi zuen.

Bizitzaren azken aldian, Pakistanen eta Txinaren kontrako gatazkak zirela eta, Estatu Batuen laguntza militarra onartu behar izan zuenean haren ospea txikitu zen Hirugarren Munduan. Nehru hil eta hiru urte geroago haren alaba Indira Gandhi Lehen Ministro hautatu zuten.

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jawaharlal Nehru

• Datuak: Q1047
• Multimedia: Jawaharlal Nehru