Iruraiz-Gauna

Iruraiz-Gauna
	Araba, Euskal Herria
	Iruraiz-Gaunaren ikuspegia, Erentxun eta Egileta artean.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Araba
Eskualdea	Arabako Lautada
Izen ofiziala	Iruraiz-Gauna
Alkatea	Iratxe Del Barco Murua (Euskal Herria Bildu)
Posta kodea	01193
INE kodea	01027
Herritarra	iruraiztar-gaunar
Kokapena
Koordenatuak	42°49′00″N 2°30′00″W / 42.816666666667°N 2.5°W
Azalera	47,13 km²
Garaiera	638 metro
Distantzia	19 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria	553 (2024); 12 (2023)
Dentsitatea	11,48 bizt/km²
Hazkundea; (2003-2013)	% 12,88
Zahartze tasa	% 38,85
Ugalkortasun tasa	‰ 41,67
Ekonomia
Jarduera tasa	% 81,69 (2011)
Genero desoreka	% 3,37 (2011)
Langabezia erregistratua	% 6,54 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 32.97 + % 16.76 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera	% (2021)
Etxeko erabilera	% 10.09 (2021)
Datu gehigarriak
Sorrera data	1967
Webgunea	http://www.iruraiz-gauna.com

Iruraiz-Gauna^[1] Arabako ekialdeko udalerri bat da, Arabako Lautadako kuadrillakoa. Gasteiztik 19 bat kilometro ekialdera dago.

Aski azalera handia du (47,13 km²), eta, udalerriak izan duen historia dela kausa, oso lurralde-egituratze konplexua eta zatitua dauka; Euskal Herriko udalerririk zatikatuena da.

Geografia

Ingurune naturala

638 metroko garaieran kokatzen da, Entziako mendilerroaren pean.

Udalerri mugakideak

Iparraldean: Barrundia.
Hegoaldean: Arraia-Maeztu.
Ekialdean: Agurain.
Mendebaldean: Dulantzi, Donemiliaga eta Gasteiz.

Historia

XIII. mendearen inguruan sortu zuten Iruraizko Ermandadea, baina gaur egun arte iraun duen agiririk zaharrena 1502ekoa da. Ermandadea hiru udalerrik osatzen zuten, Dulantzik, Burguk eta Iruraizek berak.

Udaletxea Azilun eraiki zuten 1779an, eta 1967ko otsailaren 5ean gaur egungo udalerria osatu zuten, Iruraiz eta Gauna udalerri ohiek bat egin zutenean. Gauna eta Erentxun izan ezik beste herri guztiak Iruraiz udalerri zaharrean zeuden.

Horregatik guztiagatik du izaera oso zatitua Iruraiz-Gaunak. Gaur egun, gainera, barrendegi txiki bat ere badauka Gasteiz udalerriaren barnean, 50 bat hektareakoa, Aberasturiren hego-ekialdean.

Banaketa administratiboa

Hamaika herrik osatzen dute Iruraiz-Gauna udalerria:

Demografia

XX. mendearen bigarren erdialdean biztanlek galdu bazituen ere, XXI. mendearen lehen hamarkadan populazio berria iritsi zen udalerrira.

Iruraiz-Gaunako biztanleria

Datu-iturria: www.ine.es

Politika

Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Iruraiz-Gaunan»

Iruraiz-Gaunako udaletxea, Azilu herrian.

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Iruraiz-Gaunako alkatea EAJko Fernando Perez de Onraita bihurtu zen alkate.

2015eko udal hauteskundeen ondoren, EAJ alderdiko Susana Díaz de Arcaya Cubillok hartu zuen alkatetza.

Iruraiz-Gaunako udalbatza
Alderdia		2015eko maiatzaren 24		2011ko maiatzaren 22
Alderdia		Zinegotziak	Boto kopurua	Zinegotziak	Boto kopurua
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	3 / 7	116 (% 47,74)	3 / 7	108 (% 42,86)
	Euskal Herria Bildu (EH Bildu)*	3 / 7	94 (% 38,68)	3 / 7	85 (% 33,73)
	Alderdi Popularra (PP)	1 / 7	33 (% 13,58)	1 / 7	42 (% 16,67)
*2011ko hauteskundeetan Bildu gisa aurkeztu zen koalizioa.
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

Alkateak

Hauek izan dira Iruraiz-Gaunako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia^[6]
Enrique Ramirez de Ocariz Armentia^[6]^[7]	1979	1983		Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Maria Sagasti Femandez de Matauco^[6]^[7]	1983	1987		Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Maria Sagasti Fernandez de Matauco^[6]	1987	1991		Euzko Alderdi Jeltzalea
Enrique Ramirez de Ocariz Armentia^[6]	1991	1995		Euzko Alderdi Jeltzalea
Enrique Ramirez de Ocariz Armentia^[6]	1995	1999		Euzko Alderdi Jeltzalea
Enrique Ramirez de Ocariz Armentia^[6]	1999	2003		Euzko Alderdi Jeltzalea
Fernando Perez de Onraita Ortiz^[6]	2003	2007		Euzko Alderdi Jeltzalea
Fernando Perez de Onraita Ortiz^[6]	2007	2011		Euzko Alderdi Jeltzalea
Fernando Perez de Onraita Ortiz^[6]	2011	2015		Euzko Alderdi Jeltzalea
Susana Diaz de Arcaya Cubillo^[6]	2015	2019		Euzko Alderdi Jeltzalea
Susana Diaz de Arcaya Cubillo^[6]^[8]	2019	2022 ^a		Euzko Alderdi Jeltzalea^[9]
Amaia Sagasti Jimenez de Vicuña^[6]	2022	2023		Euzko Alderdi Jeltzalea
Iratxe Del Barco Murua^[10]	2023	Jardunean		Euskal Herria Bildu

^a 2022ko Uztailean Susana Diaz de Arcaya Cubillo Alkatea zendu zen.

Garraioa

Araba Bus sareko eta lineek zerbitzua ematen diote udalerri honi:

Araba Bus

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
5	Gasteiz (geltokia)	Gasteiz (Alas/Boulebard) • Gasteiz (Madril/Arantzabela) • Arkauti • Arkauti (Nekazaritza i.) • Arkauti (akademia) • Oreitia • Burgu • Dulantzi • Gauna • Adana • Uribarri Jauregi • Gereñu • Alaitza • Langarika • Gazeo • Agurain • Erdoña • Zalduondo • Araia (Iduia)	Araia⁠
6	Gasteiz (geltokia)	Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza)	Lizarra (geltokia)

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 3 linea ditu udalerrian:

Eskualdeko Garraioa

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
7	Azilu Burgu Dulantzi Ozeta	Elgea • Marieta • Matura • Mendixur • Gebara • Etura • Audikana • Deredia • Dallo • Arrieta • Txintxetru • Etxabarri Urtupiña • Arbulu • Argomaiz • Gazeta • Añua • Trokoniz • Ixona • Egileta • Eretxun	Azilu Burgu Dulantzi Ozeta⁠
8a	Agurain Azilu Erdoña Dulantzi	Alaitza • Langarika • Gazeo • Ezkerekotxa • Txintxetru • Gereñu • Uribarri Jauregi • Adana • Gauna	Agurain Azilu Erdoña Dulantzi⁠
8b	Agurain Erdoña Ozeta	Etxabarri Urtupiña • Audikana • Etura • Gebara • Mendixur • Matura • Marieta-Larrintzar • Elgea • Hermua • Larrea • Axpuru • Narbaxa • Zuhatzola • Deredia • Dallo • Arrieta	Agurain Erdoña Ozeta