Wikipedia

Florence Cestac

Florence Cestac (Pont-Audemer (Eure), 1949ko uztailaren 18a) komikigile, ilustratzaile eta editore frantsesa da.

Florence Cestac

(2008)
Bizitza
JaiotzaPont-Audemer, 1949ko uztailaren 18a (74 urte)
Herrialdea Frantzia
Hezkuntza
HeziketaÉcole nationale supérieure des arts décoratifs (en) Itzuli
École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen (en) Itzuli
(1965 - 1968)
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakkomikigilea, ilustratzailea eta argitaratzailea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaCollectif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme (en) Itzuli
cestac.com
IMDB: nm1621377 Edit the value on Wikidata

Florence Cestac Rouengo Arte Ederretako eta Parisko Dekorazio Arteetako Eskolako ikaslea izan zen. Gaur egun, hainbat aldizkaritan kolaboratzen du. 1970eko hamarkadaren hasieran, Étienne Robial editorearekin batera, Futuropolis sortu zuen, Frantziako komikigintzan eragin handia izan zuen argitaletxea. Cestacek sorturiko album askok arrakasta handia izan dute publikoaren eta kritikarien artean. Harry Mickson, Les Déblok, Le Démon de midi, La Véritable Histoire de Futuropolis eta Un Amour Exemplaire aipa daitezke haien artean. Askotan izan da saritua bere lanagatik. 2000. urtean, Angulema hiriko Sari Nagusia (Grand prix de la ville d'Angoulême), komikigintzaren arloan Frantzian den saririk entzutetsuena, jaso zuen.

Bere estiloaren ezaugarri nagusiak pertsonaien sudur handiak, bere marratze biribildua eta, gazteei zein helduei zuzendutzen zaienean, ohikoa duen ikuspegi umoretsu eta ironikoa. Bere ibilbidean zehar, emakumearen eskubideen defentsan lan egin du eta komikigileen eskubideak defendatzeko hainbat ekimenetan parte hartu du.

Biografia

aldatu

Gaztaroa eta ikasketak

aldatu

Florence Cestac Normandiako landa-ingurunean hazi zen, lehenengo Pont-Audemer-en eta gero Rouen-en. Aita Arte eta Lanbideetako (Arts et Métiers) ingeniaria zuen.[1] Haurtzaro “jostari eta alaia” bizi izan zuen[2]: «Nire familia alaia zen, umore onekoa. Ama, batez ere; aita, hura ez bezala, oso zakarra baitzen».[3] Garai hartan, komikiak mutikoen kontuak ziren, horregatik, Florencek ezkutuan eskuratu behar izaten zituen, edo nebarenak irakurri. Berak, aldi berean, marrazkiez betetzen zituen bere koadernoak.[4] Hauek ziren Florenceren irakurgairik gustukoenak: Pépito, Tartine Mariolle eta Blek le Roc[5] edo Sapeur Camember[1], Tintin, Spirou...[6] Florencek etxetik urrun ikasteko eskatu zien gurasoei, familia-ingurunetik aparte bizi nahi zuelako, eta horregatik, Honfleur-eko barnetegi katoliko batean matrikulatu zuten. Han ikasi zuen seigarren mailatik bigarren hezkuntzara arte. Handik urte askotara, artistak barnetegiko esperientzia kontatu zuen Filles des Oiseaux seriearen lehen liburukian: N 'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde! (Dargaud, 2016). Inoiz adierazi izan du urte haietan bizi izandakoek erabateko ateismoaren jarraitzaile bihurtu zutela.[7]

1965etik 1968ra, Arte Ederretako ikasketak egin zituen Rouen-en (École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen). Horren ostean, Pariseko Dekorazio-Arteetako Goi-mailako Eskolan ikasten hasi zen.[8] 68ko maiatzeko borroketan parte hartu zuen Etienne Robial lankide maketatzaile eta diseinatzailearekin eta beste zenbait lagunekin. Manifestazioetan izan zen eta kolore gorriko banderak egin zituen, Frantziako hiru kolorekoak moztuz, kalean erabiltzeko.[2]

 
Ikasleen manifestazioak Sorbonako Unibertsitatean, 1968ko maiatzaren 3an.

Poliziak Cestac atxilotu zuen ekintza horietan parte hartzeagatik, eta, horren ondorioz, 18 egun eman behar izan zituen Gradinhan-eko prebentziozko espetxean. Epaiketan, isun handi bat ezarri zioten, aitak ordaindu behar izan zuena, eta bost urtez eskubide zibilez gabetu zuten. Cestacen lagunek, berriz, agintarien neurri "eredugarria" jasan behar izan zuten: Alemaniara bidali zituzten diziplina-erregimen peko soldadutza egitera.[9][10] Cestacek uste du 1968ko maiatza inflexio-puntu bat izan zela bere bizitzan: bera «programatuta zegoen probintzietako bizimodu xume eta lasaia izateko, etxekoandre gisa»; baina "olatu kolektibo kartsu" hark tradizio sozialak hautsi eta Pariseko mugimenduan parte hartzera bultzatu zuen.[11]

Hastapen profesionalak

aldatu

Florence Cestac Daniel Filipacchi editoreak zuzendutako aldizkari batzuetan hasi zen lanean, adibidez, Mademoiselle Âge tendre —bertan marraztu zuen, Claude Brulé-k idatziriko gidoiarekin, Pénélope, bere lehen komikia[12]—, Salut les copains, Lui[2] edo 20 ans aldizkarietan. Garai hartan, Cestac eta Robial bikoteak egunkarietarako lan egiten zuen langile autonomo gisa; horrez gain, Parisko 20. barrutiko Porte de Montreuilgo azokan ibiltzen ziren era askotako produktuak erosi eta birsaltzeko.[5] Hantxe ezagutu zuten Jean Claude de Repper, eta hark harremanetan jarri zituen Robert Roquemartine-rekin, Futuropolis-en jabearekin. Futuropolis komikietan espezializatutako Parisko liburu-denda bakanetako bat zen. Roquemartinek komikiekiko grina transmititu zien garai hartan genero artistiko horretako klasiko batzuk baino ezagutzen ez zituzten Robial eta Cestaci.[13]

Futuropolis: liburu-saltzaile, editore, sortzaile

aldatu

1972an, nahiz eta ordura arte halako negozio batean sartzea bururatu ere ez zitzaion egin, Futuropolis liburu-dendaren ardura hartu zuen Étienne Robial eta Denis Ozanne haurtzaroko lagunarekin batera.[13] Liburu-denda, hasieran, Rue du Théâtre kalean zegoen; baina, 1974an, jabeek beren jarduera-eremua zabaldu zuten, Futuropolis argitaletxe bihurtu baitzen, eta Parisko 15. barrutiko Passage des Écoliers kalean ireki zuten egoitza berria.[14] Futuropolisen izen handiko autoreen lanak argitaratu zituzten, haien artean, Edmond François Calvo, Jacques Tardi edo Moebius-enak. Cestacek enpresa zuzentzen zuen Robialekin batera.[15] Berak hainbat ardura hartu zituen bere gain: itzulpena, maketazioa, diseinua, banaketa, kontabilitatea, egileei laguntzea, prentsarekiko harremanak, bilduma-zuzendaritza (irabazi handiak ematen zituen Copyright bilduma barne, non egunkarietako komiki-banda amerikar klasikoak argitaratzen baitziren).[2][16][17] 1974an sortu zenetik, Cestac eta Robial urtero joaten ziren Angulemako Komiki Azokara.[18]

Garai berean, Florence Cestacek komikigile gisa lan egiten zuen zenbait aldizkaritan: Métal hurlant, L'Écho des savanes, Charlie Mensuel, (À suivre), Pilote eta Ah!Nana. Orduantxe sortu zuen Harry Mickson, bere baitan bi pertsonaia ospetsuren ezaugarriak batzen zituen detektibe parodikoa: Disneyren Mickey Mouse-renak eta Jean Ray idazle belgiarraren Harry Dickson ikertzailearenak.[19]

Harry Mickson sudurrandia, txapela beti buruan, Futuropolisen maskota bihurtu zen, eta era guztietako hedabideetan agertzen zen argitaletxea irudikatuz.[20] 1976an, detektibea hainbat aldizkaritako komiki-protagonista ere bilakatu zen, eta, 1979tik 1988ra, Futuropolisek bere istorioak argitaratu zituen albumetan bilduta. 1989an plazaratutako bosgarren liburukiak, Les Vieux Copains pleins de pépins-ek, Thierry Groensteen kritikariaren harrera bereziki ona izan zuen[21], eta Alph-Art humour saria lortu zuen Angulemako Komiki Azokan[22]. Cestac-ek Edmond François Ratier pertsonaia ere sortu zuen. 1982an Charlie Mensuel aldizkarian agertu zen, eta 1986an haren istorioak bi albumetan bilduta argitaratu zituzten: Le Chien coiffé eta Ma vie est un roman policier. 2007an, 6 Pieds sous terre argitaletxeak istorio guztiak jasotzen zituen bilduma argitaratu zuen.[8]

Horrez gain, Cestac-ek Louis Pergaud idazlearen La Guerre des boutons eleberriaren ilustrazioak egin zituen (1990).[8] Era berean, 1988an, Jean Marc Thévenet gidoilariak (orduan Futuropolis-eko bilduma-zuzendaria) idatzitako Comment faire de la « Bédé » sans passer pour un pied-nickelé liburua marraztu zuen. Komiki umoristiko bat zen, autore hasi berriei zuzendutakoa.[23] 2001ean, Dargaud argitaletxean bertsio eguneratu eta handitua agertu zen. Cestacen beste lan bat, Gérard Crétin, Mikado egunkarian agertu zen.[16] Garai honetan, Cestac-ek gazteei zuzendutako argitalpenetan egiten zuen bere artea.[11]

Futuropolisek argitaratutako lanek arrasto iraunkorra utzi zuten komiki frantsesaren panoraman, esperimentu grafiko zein narratibo berriei bide emanez kode tradizionalak hautsi zituztelako[24] eta helduendako komikiaren sorrera erraztu zutelako.[25] Baina hamalau pertsonako enpresa baten kudeaketak gainezka egin zien jabeei.[26] 1987an, Futuropolis argitaletxea Gallimard-i saldu zioten, sinbolikoki, franko baten truke.[23] 1994an Robial-Cestac bikotea, krisialdi baten ondoren, bereizi egin zen[2], eta haien lankidetza profesionala ere amaitu egin zen.[27]

Komikigile ibilbidea eta arrakasta

aldatu

Futuropolis utzi ondoren, Cestacek, Nathalie Roques gidoilariarekin batera, Sophie Héroutek 1989an sorturiko Les Déblok komikia berreskuratu eta Le Journal de Mickey aldizkarian marrazten hasi zen; seriea Dargaud-en argitaratutako bederatzi liburukitan jasota dago, eta familia baten eguneroko bizimodua kontatzen du umorez eta samurtasunez.[28] Hala ere, Cestacek, aldizka, seriea uzten zuen beste proiektu batzuei ekiteko. 90eko hamarkadan, adibidez, Nathan eta Syros argitaletxe frantsesekin kolaboratu zuen. Horrez gain, Marie Ange Guillaume eta Dodo gidoilariekin eta Édith Grattery ilustratzailearekin elkartu zen J'attends un chien eta Je veux pas divorcer komikiak sortzeko (Albin Michel argitaletxea); editore berak Cestacek, Dodok, Gratteryk eta Roquesek sorturiko Quatre punaises au Club argitaratu zuen.[8]

Gazteei zuzendutako komikiez gain, Cestacek inspirazio autobiografikoko hainbat lan egin zituen. Komiki horietan askotan agertzen zen Noémie pertsonaia, eta haren egunerokotasuna deskribatzen zen. 1996an, Cestacek, ordurako "komikiaren kulturan" ezinbestekotzat jotzen zen egileak[29], Le Démon de midi ou "Changement d 'herbage réjouit les veaux" (Eguerdi aldeko deabrua edo "Bazkaleku berrian, txahalak alai") lana argitaratu zuen, eta, horrela, hasiera eman zion Cestac pour les grands bildumari. Komikiak «senarrak 25 urteko emakume batekin joateko utzi duen 40 urteko emakume baten istorioa» kontatzen du.[30] Komikigileak bost urte behar izan zituen berarentzat balio terapeutikoa izan zuen proiektu hau burutzeko.[12] Liburua mugarria izan zen bere ibilbidean, bere tonu helduagatik eta kritika eta publikoaren aldetik izan zuen arrakasta nabarmenagatik.[19] Berari esker, Angulemako Alph-Art de l 'humour saria lortu zuen 1997an, eta 2000. urtean, albumaren 30.000 ale saldu ziren. Marie Pascale Osterrieth antzerki-zuzendariak eta Michèle Bernier aktoreak haren egokitzapena egin zuten Le Splendid kafe antzokian.[2] Obrak oso harrera ona izan zuen, eta 2019an ere antzeztua izaten zen.[31] Zinemarako egokitzapena ere egin zen, baina filmak ez zuen hainbesteko arrakastarik izan.[32] Egileak ironiaz adierazi duenez, «emakumezkoen prentsak baztertu egin zuen emakume batek egindako album hau, zeinean emakume batek senarraren adulterioagatik jasan duen mina azaltzen baita; baina, aldi berean, gizonez osaturiko epaimahai batek kultura arloko sari garrantzitsu bat eman zion».[29][32]

Cestacek, aurrekoez gain, ondokoak ere argitaratu zituen: La Vie en rose ou L'Obsessionnelle Poursuite du bonheur (Arrosa koloreko bizitza edo Zorionaren bilaketa obsesiboa - 1998), "emakumeen bizitzari buruzko mitoak" aztertzen dituena[33]; Du sable dans le maillot ou on est bien arrivés, il fait beau et les gens sont sympa (Harea bainujantzian edo Ondo heldu gara, eguraldi ona dugu eta jendea atsegina da - 1999), "frantses familia tipiko baten oporren istorioa"[34]; eta, azkenik, La Vie d'artiste sans s'emmêler les pinceaux sur les chemins détournés (Artistaren bizitza pintzelak bide bihurrietan galdu gabe - 2000), istorio autobiografikoa, neurri batean, umorez kontatzen baititu artista baten hastapen zailak komikiaren munduan.[35]

Angulema hiriko Sari Nagusia, kritikaren arrakasta egiaztatua

aldatu

2000. urtean, komikigile baten ibilbide osoa aitortzen duen Angulema hiriko Sari Nagusia jaso zuen, zortzi epaimahikideetik seik aldeko botoa emanda.[34] 1974an Azoka sortu zenetik, bera eta Claire Bretécher izan ziren sari hori jaso zuten emakume bakarrak.[36] Hurrengo urtean, 2001eko ekitaldiko lehendakari izendatu zuten, eta bi erakusketa eskaini zizkioten: Les pieds de nez de Florence Cestac[8] eta, publiko gazteago bati zuzenduta, Les Déblok komiki-seriari buruzko beste bat.[37] Urte hartan, azokaren antolatzaile gisa, Cestacek sarien banaketaz arduratuko zen epaimahaia osatu behar izan zuen. Aukeratutako mahakide gehienak emakumeak izan ziren, eta erabaki horrek emakume saridun gehiago ekarri zituela egiaztatu ahal izan zuen.[2] Nathalie Roch-ekin batera, azokako haurrentzako espazioa antolatzeaz ere arduratu zen. Bertan, "Choupinette" izeneko jarduera bat sortu zuen komikiak biltzeko eta ospitaleratutako haurren artean banatzeko.[37] Horrez gain, azoketan albumak sinatzen aritzeagatik kobratzen ez zuten marrazkilari eta egileen aldeko estatutu bat egitea proposatu zuen. Sinaketak editoreentzat oso errentagarriak ziren arren, komikigileek ez zuten inolako etekinik lortzen lan horren truke.[23] 2001ean, Charlie Schlingo diseinatzaileak, Futuropolis-eko behialako kolaboratzaileak, zenbait autore famatuk ilustraturiko Cestac Color komikia eskaini zion.[8]

Gazte eta helduentzako sortzailea

aldatu
 
Jean Teulé 2010ean. Florence Cestac-en zenbait komikitako hitzaurre sinatu ditu, eta haren Je voudrais me suicider mais j'ai pas le temps Charlie Schilingo-ri buruzko komiki biografikoaren gidoia idatzi zuen.

Cestacen lan batzuk haur eta gazteei zuzenduta daude, eta beste batzuk, ordea, irakurle helduei.[38]

2000. urtean, Véronique Ozanne-rekin batera, Les Phrases assassines (éd. Verticales) argitaratu zuen, “gurasoek haurrei esaten dizkieten esaldi krudel edo ergelen” bilduma ilustratua.[30]

2003an, Le Point aldizkariak komiki sari bat sortu zuen. Cestac sariaren epaimahaikide izan da lehen ediziotik aurrera.[39] 2004an, René Pétillon gidoilariarekin batera, Dargaudek argitaratutako Super Catho komikia sortu zuen,. Lan autobiografikoa da, Pétillonek 1950eko hamarkadan Bretainian izan zuen haurtzaroan oinarritua. Bertan, idazleak bere familia iruzurti erlijioso baten sareetan erori zela kontatzen du. Artista biek, txikitan, heziketa katolikoaren eragin handia jasan zuten, eta biek ala biek jakin dute beren bizitzako aldi hori umorez deskribatzen.[40] 2004an, Cestacek Le Poulpe polizia-eleberrien bildumako liburuki bat egokitu zuen izen bereko komiki-serierako: La Pieuvre à la Pouy (Olagarroa Pouy-n) 6 Pieds sous terre-k argitaratua.[41] Pif Gadget aldikariarentzat, La Fée Kaca (Kaca maitagarria) haurrentzako seriaren hainbat pasarte marraztu zituen. Les Humanoïdes associés argitaletxeak seriea argitaratu zuen album batean 2007an.[42] Sylvie Lenôtre idazlearen haurrentzako liburu bat ere ilustratu zuen: Le Grand Voyage des gastrognomes (Gastrognomoen Bidaia Handia).[43] 2005ean, berak idatzi, marraztu eta koloreztatutako Le Démon d 'après-midi... (Arratsaldeko deabrua) komikia argitaratu zuen, Dargauden, berriro ere. Hein batean, kontakizun autobiografikoa da. Berrogeita hamar bat urteko hiru lagun, tartean Noémie, asteburu batean elkartu eta beren iraganeko kontuak errepasatzeko aprobetxatzen dute; hirurek aitortzen dute oraindik ere haien bizitzeko grinak bere horretan segitzen duela.[1] Urte berean, Les Ados, Laura et Ludo seriea hasi zuen, Le Monde des ados astekarian aurrez argitaratua eta 2006 eta 2010 artean lau liburukitan zabaldu zena[44]; Laura eta Ludo neba-arrebek, gurasoen erruz, bizimodu jasanezina dute: familia horretan, helduak eta nerabeak ez dira gai elkar ulertzeko, ezta elkarren ohituretara egokitzeko ere.[45] 2007an, Cestacek, Futuropolis argitaletxean izandako hogei urteko esperientzia gogoratuz, La Véritable Histoire de Futuropolis argitaratu zuen.[46] Izenburuak gogora ekartzen du Jacques Tardiren La Véritable Histoire du soldat inconnu komikia,[47] zeinen argitaratzea oztopatu zuten agintariek, gazteei zuzendutako argitalpenei buruzko 1949ko uztailaren 16ko legean oinarriturik.[48] Jean-Pierre Mercier CNBDIko (Cité internationale de la bande dessinée et de l'image) aholkulari zientifikoaren aburuz, Cestacen lana, berez, berrikuntza bat izan zen, komikiei buruzko saiakera bat komiki formatuan idatzi baitzuen.[49] Albumak harrera positiboa izan zuen hainbat egunkaritan, hala nola Le Monde[46], Aujourd'hui en France,[50] Libération[26] edo La Croix-en.[51]

2005ean, Cestac-ek bere webgunea sortu zuen. 2009an, Jean Teulé gidoigilearekin elkartu zen lau urte lehenago zendu zen Charlie Schlingo artistaren omenez komiki biografiko bat egiteko: Je voudrais me suicider mais j'ai pas le temps (Neure buruaz beste egin nahi nuke, baina ez dut astirik. Dargaud).[52] Lan horrek ere oso harrera ona izan zuen kritikarien aldetik.[53][54] Bestalde, 2009an, Cestacek Schlingo saria sortu zuen Yves Poinot Angulemako Komiki Azokaren lehendakari ohiarekin batera. Saria urtero ematen da, Angulemako jaialditik kanpo, desagertutako marrazkilariaren izaera eta pentsamoldearekin hurbiltasuna erakusten duen autore edo lan bat saritzeko.[55] Gainera, Yves Poinoten eskariz, Angulemako Udalak kale itsu baten izena aldatzea onartu zuen Impasse Charlie Schlingo izen berria emateko.[56] 2013ko otsailean inauguratu zuten, eta Cestacek horma-pintura bat egin zuen bertan.[57] 2009an, Hoëbeke argitaletxeak, J'aime pas… bilduman, Cestacen istorio bat argitaratu zuen: J'aime pas les gens qui se prennent pour… (Ez ditut gustuko zera direla uste dutenak...)[58]

2011n, Tonino Benacquista gidoilariarekin elkarlanean, Cestacek abortatzeko eskubidearen aldeko borrokei buruzko komiki bat marraztu zuen, Des salopes et des anges (Putak eta aingeruak). Narrazioan 1973an —Frantziako Mouvement pour la liberté de l’avortement et de la contraception elkartea sortu zen urtean— Londresera abortatzera joan behar duten hiru emakumeren bizipenak gurutzatzen dira.[59] Liburua Simone Veil politikariari eskainia dago. Veil Valéry Giscard d 'Estaing-en lehendakaritzapeko ministroa izan zen eta haurdunaldiaren borondatezko etendura despenalizatzen zuen legea lortzeko borrokatu zuen.[60]

2011n, On va te faire ta fête, maman! marraztu zuen. Gidoia Nadège Beauvois Temple-k idatzi zuen, erditu ondoko depresioa jasaten duten emakumeei laguntzea helburu duen Maman Blues elkartearen sortzaileak.[61] 100 marrazki biltzen dituen komiki horren helburua haurdunaldiaz eta haurdunak bere ingurukoen aldetik jasan behar dituen aldrebeskeriez barre egitea da: «rire autour du thème de la grossesse et des maladresses de l'entourage».[62] 2012an, Marie-Ange Guillaumen-ek idatzitako Qui dit chat, dit chien (Katua dioenak txakurra dio) komikia marraztu zuen.[63] 2013an Le Monde - SNCF argitaletxeko Les Petits Polars bilduman parte hartu zuen Jean Bernard Pouy-k idatzitako Plein le dos (Gogaiturik) albuma marraztuz.[64] Urte berean, Le Démon du soir ou la Ménopause héroïque (Gaueko deabrua edo Menopausia heroikoa) argitaratu zen. Komikia, neurri batean, autobiografikoa da.[65] Bertan, heroinak, Noémie pertsonaia ezagunak, aldi berean bizi ditu ibilbide profesionalaren amaiera eta bizitzako etapa berri baten hasiera.[66] 2014. urtean, Cestac-ek berriz ere kolaboratu zuen Pouy idazlearekin La Capture du tigre par les oreilles ilustratzeko.[15] Urte berean Grand Prix Saint-Michel saria jaso zuen, komikiaren munduko zaharrenetako bat.[67] 2015ean, Daniel Pennacek idatzitako Un amour exemplaire komikia ilustratu zuen. Gidoilariak, lan autobiografiko horretan, maila sozial desberdinetako bi pertsonaia aurkezten ditu. Protagonistak, gizarte-konbentzioei uko eginez eta haien maitasun perfektuaren kontzeptua gauzatu nahian, ezkondu egiten dira, eta ez dute lan egin nahi ez eta seme-alabarik izan.[39][68] Liburua, aurrerago, antzerkira egokitu zen, Clara Bauer-ek zuzenduta, eta Parisko Rond-Point-eko antzokian antzeztu zuten. Ikuskizunetan, aktoreek beren papera jokatzen zuten bitartean, Cestacek zuzenean marrazten zuen eta Pennacek bere testuak irakurtzen zituen.[69] Charlie Hebdo aldizkariak jasan zuen atentatuko biktimak omenduz ematen zioten hasiera antzezlanari. Cestac erabat hunkitu zuten Hebdo aldizkariko kideen hilketek.[39]

2016 eta 2018 bitartean, Filles des Oiseaux (Txorien alabak) seriearen bi liburu argitaratu zituen, hauek ere, neurri batean, autobiografikoak. Haietan, Cestacek bi neskaren bizitza kontatzen du, barnetegi katoliko batean, hasieran, eta handik kanpo geroago. Lehenak —Filles des Oiseaux: N'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde! (Dargaud, 2016)— Honfleur-eko barnetegi katoliko batean bizi diren bi neska aurkezten ditu. Haien gizarte-jatorriak oso desberdinak diren arren, adiskide handiak dira, eta umorez aurre egiten diote askatasuna eta feminitatea murriztea helburu duen barnetegiko hezkuntzari.[70][71] 2018an, argitaletxe berean, autoreak seriearen bigarren liburua argitaratu zuen: Hippie, féministe, yéyé, chanteuse, libre et de gauche, top-model, engagée, amie des arts, executive woman, maman, business woman, start-upeuse, cyber communicante… what else ?[72] 68ko maiatzean girotutako liburu horretan, bi lagunek haien bizitza aztoratua aztertzen dute.[73]

2019an, Siné Madame hilabetekari feminista satirikoaren sorreran parte hartu zuen marrazkilari-taldeko kide gisa.[74] 2021ean, Un papa, une maman, une famille formidable (la mienne!) komiki autobiografikoa argitaratu zuen Dargaud-en. Cestacek, lan horretan, irudikatzen duen aita, berea, familiako buru patriarkalaren adibide bikaina da.[75]

2013an, komikigileak jakinarazi zuen ez zuela erretiroa hartzeko asmorik, eta buruan zuela bere saga autobiografikoaren azken atala, Le Démon de minuit izenburua izan zezakeena.[65]

Komikiez gain, Cestacek bere marrazkietan ohikoak izaten diren sudur handiak dituzten erliebedun erretratuak sortzen ditu, mâché paperez eginak.[2] Era berean, Jean Marie Pigeon eskultorearekin batera , Marianne Errepublika frantsesaren irudi sinbolikoaren bustoak diseinatu zituen, betiere bere estilo pertsonalean. Haietan, Mariannek sudur handia eta forma oparoak ditu. Obraren hamabi ale daude. Angulemako Udalak berehala erosi zuen bat, haren ezkontza-aretoa apaintzeko.[76] Beste batzuk bildumagileek erosi zituzten. Komikigilea pintore amateurra ere bada, eta détournement (desbideraketa) teknikaz baliatzen da koadroak sortzeko.[77]

Bizitza pertsonala

aldatu

Florence Cestac-ek seme bat du.[78] 2013ean jakinarazi zuen 6.000 alez osatutako Mickey Mouse-ren irudi bilduma saldu zuela egoitza probintzial baten finantzaketan laguntzeko.[65]

Parisen bizi da, bera baino lehenago Enki Bilal komikigilea ere alokairuan bizi izan zer apartamentu batean.[79]

Estilo grafikoa eta narratiboa

aldatu
 
Florence Cestac bere liburuetako bat eskaintzen ari dela, 2008ko martxoan Liburu Aretoan.

Cestacek gizon-emakumeen hauskortasuna eta sentsibilitatea islatzen dituzten antiheroiak ditu gogoko.[80] Bere lanetan umorea funtsezkoa da.[34][38]

Cestacen lehen pertsonaia ezaguna Harry Mickson detektibe parodikoa izan zen, Mickey Mouse-ren eta Jean Ray idazlearen Harry Dickson detektibearen arteko gurutzatzea.[19] Cestac Disney-ren pertsonaiaren zale amorratua da, bere irudien bilduma handia osatu du bere bizitzan zehar.[2] Elzie Crisler Segar komikigileak sortutako Popeye ere oso maite du, eta haren zenbait abentura itzuli izan ditu.[81] Zaletasun hori oso nabaria da bere pertsonaien zenbait ezaugarritan, hala nola zentraturik izaten ez dituzten ahoetan.[82] Harry Micksonek sudur handia du. Ezaugarri hori Cestacen estilo grafikoaren "fabrika-marka" bihurtu da. Yves Marie Labé Le Mondeko kronistak Cyrano de Bergeracen omenalditzat hartu du ezaugarri hori.[2] Mathieu Lindon-ek Edmond François Calvo-ren arrastoren bat ere aurkitu du.[26] Cestacek berak André Franquin-en eragin handia aitortzen du, bereziki Gaston Lagaffe heroiarena[31], bai eta Franquinen kontakizunarena ere, «nola mutikoei hala neskatilei ere zuzentzen zaiena».[6] Robert Crumb-en influentzia ere aurki daiteke haren lanetan, «errealitatea ulertzeko modu jostalarian» bat etortzen baitira.[83][16] Autoreak, halaber, Pim Pam Poum komiki-banda amerikarrarekiko afinitatea aitortu du.[84]

Sudur handiaz gain, Cestacen estiloan «bere adierazkortasun grafikoa eta dinamika narratiboa» ere nabarmendu daitezke.[44] Pierre Mercier-ek komikigilearen idazkeraren “adierazkortasun kementsua” nabarmentzen du.[19] Haren grafismoaz, "pintzelkada biribilez" marrazten duela esan dute.[83] Yves Marie Labé kritikariak, Le Monde egunkarian, "jarioa, umore zorrotza, bere buruaz trufatzeko gaitasuna eta marratzea" azpimarratzen ditu[38] eta baita "bere marrazketa biribil eta dinamikoa" ere[52]; Frédéric Potet kritikariak "sudur handien eta marratze malguaren erreginatzat" jo izan du, eta «beste inork ez bezala enpatia eta samurtasuna baliatzen dituela» adierazi du.[85] BoDoi aldizkariko kritikarien arabera, Cestacek «marra karikaturizatzaileak eta biribilak» erabiltzen ditu[86], «marrazketa satirikotik hurbil dagoen» estiloaz.[87] Marrazki biribildu horiek gai larriak —abortua[88][89] edota Charlie Schlingoren bizitza tragiko-komikoa[52], adibidez— jorratzen dituenean ere egokiak izaten dira.

Cestacek honela definitzen du bere estilo grafiko eta narratiboa: «Sudur handia eta neure buruaz trufatzea nire fabrika-marka dira. Hau da nire lehen araua: edozein kasutan, hobe da barre egitea. Egoera zailetan, pailazoaren sudurra jartzeko joera dut.»[90]

Komiki-sortzaileen aldeko jarrera

aldatu

1998an, Florence Cestacek Marc Thévenet-ek idatzitako Comment faire de la « Bédé » sans passer pour un pied-nickelé (Nola egin komikiak txoro bat zarela inork pentsatu gabe) komikia marraztu zuen. Lanak egile hasiberriei lagundu eta bideratzeko helburu didaktiko eta ludikoa zuen.[23]

2013. urtean, Angulemako Komiki Azokaren antolamendua kritikatu zuen, komikigileek, azokaren lehen urteetan ez bezala, "klanetan" bilduta egon behar zutelako nor bere editoearen inguruan, gainerako egileekin kontakturik izan gabe.[91] 2016an Angulemako Azokan polemika piztu zen Grand Prix sarirako aurre-aukeraketan bat ere emakumerik ez zegoelako. Horren ondorioz, Cestacek Franck Bondoux azoka antolatzen zuen 9emArt+ enpresa pribatuko zuzendariaren aurkako adierazpenak egin zituen Le Journal du dimanche frantses astekarian.[oh 1][92] Aurre-aukeraketan emakumeek jasandako bereizkeriaz gain, Cestacek uste zuen jaialdiak antza handiagoa zuela, "sinadura merkatu" edo "negozio" batekin kultur ekitaldi batekin baino. Halaber, haurrei eskainitako jarduerak berrasmatzeko beharra adierazi zuen.[93] Cestacen adierazpenek oihartzun handia izan zuten prentsan.[94][95][96] Néanmoins, azokaren antolatzailea, ez zegoen ados kritika horiekin,[97] baina, hala ere, haien ondorioz, sei emakume sartu zituzten aukeraketan: Lynda Barry, Julie Doucet, Moto Hagio, Chantal Montellier, Marjane Satrapi eta Posy Simmonds.[98] Urte horretan bertan, Cestacek eta Grand Prix saria irabazia zuten beste sei pertsona ospetsuk, izen handiko zenbait autorerekin elkartuta, "Angoulême la renaissance" taldea sortu zuten. Haien ustez, ekimena Azokaren “erreskate-operazio” bat izan zen, eta baita Franck Bondouxek egindako kudeaketaren salaketa bat ere.[99] Azoka erabat berritzeko hamalau puntuko plana proposatu zuten.[100]

2017an, Perros-Guirec-eko Komiki Azokaren 24. edizioan ohorezko gonbidatua izan zenean, Cestacek autore hasiberrien egoeragatik zuen kezka adierazi zuen. Haren ustez, komikigile berriek presio handia jasan behar dute, izan ere, beren ibilbidearen hasiera-hasieratik album bat egitera behartuta daude, ezin baitute komiki-fanzinetan lan egiten hasi, gero eta gutxiago daudelako.[101][6]

Konpromiso feminista

aldatu

Kronistek askotan aipatu izan dute Angulema hiriko Sari Nagusia jaso duten lehen bi emakumeen[oh 2] arteko paralelismoa. “Aitzindariak”, Cestac (2000. urteko Grand Prix saria) eta Claire Bretécher (1982ko ekainean Grand Prix spécial bat jaso zuen), lagunak izan ziren.[91][2][102] 1960ko eta 1970eko hamarkadetan gaur egun baino komikigile gutxiago zeuden; gainera, komikigintza ez zen lanbide seriotzat hartzen, eta profesionalek haien ogibideari buruzko galderak saihesten zituzten, "haurrentzako liburuak" egiten zituztela adieraziz.[92][103] Cestac eta Bretécher lanean hasi zirenean, emakumeak oso gutxi ziren eta, batzuetan, baztertuak izaten ziren.[93] Biek ala biek oso estilo pertsonala zuten. Cestaci elkarrizketa askotan galdetu diote emakumeek komikien sorkuntzan duten tokiari buruz eta emakumeak komikietan irudikatzeko moduaz, adibidez, 2000. urteko Revue des Deux Mondes aldizkarian.[80] Artistak dioenez, behin baino gehiagotan entzun du bere estilo grafikoa "ez dela femeninoa", baina zentzugabea iruditzen zaio emakumeen edozein sorkuntza girly[oh 3] estilora mugatu behar dela pentsatzea.[93] Komikien irakurle eta egile gehienak gizonezkoak direnez,[oh 4][92][104] Cestacek honako ondorio hau atera du: «Oraindik ere, komikietako emakumezko pertsonaiak, neurri handi batean, gizonezkoen fantasiazko proiekzioak dira, titi handiekin eta eskuetan pistola banarekin; bestela, agertu ere ez dira egiten.»[95]

 
Simone Veil 1984an.

Florence Cestac, 1970eko hamarkadan, Ah! Nana aldizkariaren kolaboratzailea izan zen. Ah! Nana, gehienbat, emakumeek egindako argitalpena zen, eta emakumearen egoera zuen gai nagusia. Bertan, Cestacek bere aldarrikapen feministak azaltzen zituen.[31] Ekimen abangoardista horrek, Frantzian aurrekaririk gabeak, bi urteko ibilbidea egin zuen.[105] 1985eko urtarrilean, beste hiru marrazkilari frantsesekin batera, komikietako indarkeriaren eta sexismoaren aurkako manifestua sinatu zuen Le Monde-n.[31] Bere lanetan emakumeek gizartean duten egoeraren gaia askotan errepikatzen da;[31] horren adibidea da La Vie en Rose ou l'Obsessionnelle Poursuite du bonheur komiki seriea (1998).[33] Cestacek hainbat kontakizunetan deskribatzen du emakumeen egoera: Le Démon de midi, «hainbat belaunalditan engainatuak izan diren emakumeengatik mendeku hartu duen» komikia; Des salopes et des anges, abortatzeko eskubidearen aldeko borrokak ahaztu dituzten belaunaldientzako irakaspena; Le Démon d'après midi..., eta Le Démon du soir ou la Ménopause héroïque, non Cestacek 60 urteko heroina bat aurkezten duen, familia-erantzukizunek gainezka eginda dagoena eta loturak haustea erabakitzen duena.[65] Komikiaren izenburua bera probokazio bat da menopausiaren gaia delikatua delako, ia tabua,[66] baita emakumeen prentsan ere. Izan ere, emakumeei zuzendutako aldizkariek[101] bizitzaren etapa honi buruz eman ohi duten irudia positiboegia izaten da, ez baitituzte gogoan hartzen sexagenarioen kezkak, ezta itotzen dituzten muga hertsagarriak ere.[66][103] Filles des Oiseaux seriearen bigarren liburukian —68ko maiatzeko mugimenduan murgildutako bi heroinaren gorabeherak kontatzen dituen komikia—, Cestac-ek emakumeek presentzia handia izan zuten eta, haren hitzetan, feministatzat har daitezkeen hamarkada haiek aztertzen ditu («ces décennies féminines, voire franchement féministes»).[106] Tonino Benacquistak idatzitako Des salopes et des anges lana Simone Veil-i eskainia da. Simone Veil, Valéry Giscard d'Estaing-en lehendakaritzapeko ministroa, haurdunaldiaren borondatezko etena despenalizatzeko legea ezartzeko borrokatu zen. Cestacek errespetu handia zion ministro ohiari.[60]

Hainbat elkarrizketatan adierazi duenez, Cestacen ustez, komikiaren mundua, oro har, maskulinoa da eta ez sexista,[80] eta genero-desberdintasun horrek dakartza emakumezko pertsonaien irudikapen arras estereotipatuak. Bestalde, bere belaunaldiko emakume egileak bakanak ziren arren, komikiaren munduan emakumeak gero eta presentzia handiagoa zuen, bai profesionalen bai irakurleen artean, eta Angulemako Azokaren antolatzaileek ezin zioten egoera berriari ez ikusiarena egin.[107] 2001ean, Angulemako Azokaren buru izendatu zutenean, Cestacek albumak aukeratzeko osatu zuen epaimahaiko kide gehienak emakumeak izan ziren. Sariak erabakitakoan, egiaztatu zuen osaketa horrek ohi baino emakumezko saritu gehiago ekarri zituela urte hartan.[2]

2010eko hamarkadan, Cestacek eutsi zion feminismoarekiko engaiamenduari eta bere laguntza eman zion 2015ean sorturiko Colletif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme taldeari. Kolektiboa emakume komikigileek lanbide bereko gizonek dituzten pareko aukerak lortzeko zailtasunen aurka borrokatzen da.[108] Zailtasun horien lekukotasuna ematen dituzten hainbat testigantzaz gain, zenbait ikerketak agerian utzi dute emakume komikigileak bazterkeria eta ikusgarritasun eza pairatzen dituztela eta gizonezkoek baino gutxiago ordaintzen dietela beren lanaren truke.[92] Cestac komikien arloan sexismoaren aurka borrokatzea helburu duen “BD Égalité” kolektiboko kide da. 2016an, Grand Prix sarirako hautatuen zerrendan emakumerik egon ez izanak sortu zuen polemikaren ondorioz, bere elkartasuna adierazi zuen, berriz ere, parekotasunaren alde borrokatzen diren mugimenduekiko.[93]

Horrez gain, Cestacek parte hartu zuen, Des Ronds dans l'O argitaletxeak Amnistia Internazionalarekin lankidetzan argitaraturiko En chemin, elle rencontre... komiki seriearen bi liburutan: Les artistes se mobilisent pour le respect des droits des femmes (2011) eta Les artistes se mobilisent pour l'égalité femme homme (2013).[109]

2018an, komikigileak bere kezka adierazi du emakumeen eskubideetan gertatzen ari den atzerakadagatik: «Une honetan, 1960-1970 urteetako aurrerapen guztiak deuseztatzen ari dira». Berak, bereziki, erlijioek bilakaera horretan duten eragina nabarmentzen du.[3] Horregatik idatzi zuen Filles des Oiseaux seriearen lehen liburua, N'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde!, non erlijioak pertsonaien feminitatea ito egiten duela agerian uzten duen: «Ez dut ezer erlijioen aurka, norberak libre du praktikatzea ala ez; baina itolarri moduko hori, indarkeria bihurtzen denean, jasanezina da. Muturreko jokabideak ugaltzen ditu eta horrek beldurra ematen dit».[110] 2014ko Emakumeen Eskubideen aldeko Borrokaren Nazioarteko Egunean, Des salopes et des anges lana argitaratu eta hiru urtera, Cestacek haurdunaldiaren borondatezko eteteari buruzko eztabaida batean parte hartu zuen, eta honako hau adierazi zuen: «Bizi izan dudanaren testigantza ematera nator, emakumeen eskubideak gelditu edo atzera egiten ari diren garai honetan».[89]

Obra

aldatu

Testu ilustratuak

aldatu

Komikia

aldatu
  1. Mickson Alphabet, Futuropolis, 1979.
  2. Harry Mickson, Futuropolis, 1980.
  3. Harry Mickson nettoie ses pinceaux, Futuropolis, 1982.
  4. Cauchemar matinal, Jean-Luc Cochet-en gidoia, Futuropolis, 1984.
  5. Mickson et les Gaspards, Futuropolis, 1985.
  6. Les Vieux Copains pleins de pépins, Futuropolis, 1988.
  7. Hors seriea: Mickson BD Football club, Futuropolis, 1987.
  • Edmond François Ratier
  1. Ma vie est un roman policier, Futuropolis, 1986.
  2. Le Chien coiffé, Futuropolis, 1986 ISBN 2-7376-5480-7.
  • Comment faire de la bédé sans passer pour un pied-nickelé (Jean-Marc Thévenet-en gidoia), Futuropolis, 1988 ISBN 2-7376-2629-3.
  • Quatre punaises au club, Dodo, Édith et Nathalie Roques-ekin (gidoia), éditions Albin Michel, L'Écho des savanes, 1995 ISBN 2-226-07831-2.
  • Les Déblok :
  1. L'Année des Déblok (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, éditions du Seuil, Seuil Jeunesse bilduma, 1994 ISBN 2-02-020598-X.
  2. Les Déblok rient (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, éditions du Seuil, coll. Seuil Jeunesse, 1995 ISBN 2-02-023932-9.
  3. Les Déblok font le printemps (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, éditions du Seuil, coll. Seuil Jeunesse, 1997 ISBN 2-205-04600-4.
  4. Poilade de Déblok aux éclats de rire (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, Dargaud, 1997 ISBN 2-205-04613-6.
  5. Truffes et Langues de chats à la Déblok (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, Dargaud, 1998 ISBN 2-205-04752-3.
  6. Déblokeries à la crème anglaise (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 1999 ISBN 2-205-04864-3 (BNF 37041515).
  7. Farandole de farces à la Déblok (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 2000 ISBN 2-205-04983-6.
  8. Fines conserves Déblok façon boute-en-train (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 2001 ISBN 2-205-05058-3 (BNF 37678401).
  9. Turlupinades de la maison Déblok (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 2002 ISBN 2-205-05229-2.
  • La Vie en rose ou l'Obsessionnelle Poursuite du bonheur, Dargaud, 1998 ISBN 2-205-04590-3.
  • Du sable dans le maillot ou On est bien arrivés, il fait beau et les gens sont sympas, Dargaud, 1999 ISBN 2-205-04773-6.
  • Florence Cestac, Piquante ! Catalogue d'exposition, Christian Desbois, 2000ko apirila, 72 or. (ISBN 978-2-910150-14-3).
  • La Vie d'artiste sans s'emmêler les pinceaux sur les chemins détournés, Dargaud, 2002 ISBN 2-205-05230-6[112].
  • Super Catho (marrazkia), René Pétillon-en gidoia, Dargaud, 2004 ISBN 2-205-05477-5[113].
  • Le Poulpe, 14. liburukia: Pieuvre à la Pouy (marrazkia), Francis Mizio-ren gidoia, 6 Pieds sous terre, 2004 ISBN 2-910431-46-0.
  • Les Démons de l'existence
  1. Le Démon de midi ou «<span typeof="mw:DisplaySpace" id="mwBGA"> </span>Changement d'herbage réjouit les veaux<span typeof="mw:DisplaySpace" id="mwBGE"> </span>», Dargaud, 1996 ISBN 2-205-04442-7.
  2. Le Démon d'après midi..., Dargaud, 2005 ISBN 2-205-05673-5.
  3. Le Démon du soir ou la Ménopause héroïque, Dargaud, 2013 ISBN 978-2-205-07114-6.
  4. Les Démons de l'existence, tome 0 : Ou ce qui ne nous tue pas, nous rend plus forte… Ben voyons !, lehenengo hiru liburuak biltzen ditu, Dargaud, 2018 ISBN 978-2-205-07866-4.
  • Vive la politique !, zenbaiten artean, Dargaud, 2006 ISBN 2-205-05924-6.
  • Les Ados Laura et Ludo, Dargaud :
  1. Laura et Ludo, 2006 ISBN 2-205-05688-3.
  2. Laura et Ludo 2, 2007 ISBN 978-2-205-06004-1.
  3. Laura et Ludo 3, 2008 ISBN 978-2-205-06162-8.
  4. Laura et Ludo 4, 2010 ISBN 978-2-205-06413-1.
  1. Filles des Oiseaux : N'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde !, tome 1, 2016 ISBN 978-2-205-07559-5.
  2. Filles des Oiseaux : Hippie, féministe, yéyé, chanteuse, libre et de gauche, top-model, engagée, amie des arts, executive woman, maman, business woman, start-upeuse, cyber communicante… what else ?, tome 2, 2018 ISBN 978-2-205-07673-8.

Animazioa

aldatu

Goraipamenak

aldatu

Sariak

aldatu
  • 1989 : Angulemako Komiki Azokako Alph-Art humour saria Harry Mickson, tome 5 : Les Vieux Copains pleins de pépins kokimikagatik (France).
  • 1997 : Angulemako Komiki Azokako Alph-Art humour saria Le Démon de midi komikiagatik.
  • 2000 : Grand Prix de la ville d'Angoulême saria.
  • 2014 : Grand Prix Saint-Michel saria (Belgika).
  • 2022 : Grand Prix Victor Rossel (Belgika)[114].

Donariak

aldatu
  • 2017ko martxoaren 23an Commandeure de l'ordre des Arts et des Lettres gradua eman zioten.[115]

Oharrak eta erreferentziak

aldatu
  • Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, frantsesezko wikipediako «Florence Cestac» artikulutik itzulia izan da, 2024-05-17 data duen 215160880 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2024-05-17 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.

Oharrak

aldatu
  1. ↑ Zenbait egilek, aurre-hautaketarekin ados ez zeudenez, zerrenda horretatik kentzea eskatu zuten: Riad Sattouf, Joann Sfar, Charles Burns, Daniel Clowes, Chris Ware, Pierre Christin, Étienne Davodeau, Christophe Blain eta Milo Manara. Peter, 2017
  2. ↑ Hirugarrenak, Rumiko Takahashi-k, 2019an jaso zuen saria.
  3. ↑ Girly girl terminoa tradiziozko estilo femeninoaz janzten den eta jokatzen duen neskari edo emakumeari aplikatzen zaio. Estilo horren barruan egon ohi dira arrosaz janztea, makillajea erabiltzea, perfumea erabiltzea, gonekin eta jantziekin janztea, eta harremanei buruz hitz egitea edo neska baten genero-funtzio tradizionalarekin lotzen diren beste jarduera batzuetan parte hartzea.
  4. ↑ Cité Internationale de la Bande Dessinée et de l 'Image erakundeak 2011n egindako inkesta baten arabera, komikien irakurleen % 21 emakumeak ziren. 2017an, frantsesezko albumen egile europarren % 12,8 emakumezko gidoilariak edota marrazkilariak ziren, eta koloratzaileeen % 48 emakumeak ziren.Peter, 2017

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ a b c (Frantsesez) Vavasseur, Pierre. (2005-09-02). «Florence Cestac et le démon du dessin» leparisien.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  3. ↑ a b (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Mathieu, Laurent. «Le Mai 68 de Florence Cestac (Elkarrizketa)» Paris-Normandie (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  4. ↑ (Frantsesez) Fol, Camille Solveig. (2018-05-26). «Du gribouillis à l'oeuvre d'art de Florence Cestac» La Provence..[Berresteko erreferentzia]
  5. ↑ a b (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Mellot, Philippe. «Interview Florence Cestac» BDZoom.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  6. ↑ a b c Clam, 2017
  7. ↑ (Frantsesez) Timori, Simon. (2016-09-20). «Les années pensionnat» Moustique (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  8. ↑ a b c d e f (Frantsesez) Gaumer, Patrick; Cassiau-Haurie, Christophe; Marmonnier, Christian. (2010). «Cestac, Florence» Dictionnaire mondial de la BD (Larousse): 161-162. ISBN 978-2-03-584331-9. (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  9. ↑ (Frantsesez) Verlant, Gilles (zuz.); Robial, Étienne (elkarrizketatua). (1996). Canal+ de bande dessinée avec Etienne Robial. Canal+, 20-21 or. (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  10. ↑ (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Hielle, Olivier. (2018-06-01). «Florence Cestac : « L’isolement était total » (Elkarrizketa)» www.ash.tm.fr - Actualités sociales hebdomadaires (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  11. ↑ a b (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Beauvallet, Laurent. (2018-03-23). «Bande dessinée. Florence Cestac : « En Mai 68, j’ai tout envoyé péter »» Ouest-France.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  12. ↑ a b (Frantsesez) Lebedel, Pierre. (1997-01-28). «Silhouette: Florence Cestac, de la librairie à la BD» La Croix ISSN 0242-6056. (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  13. ↑ a b Cestac, Rosset eta Mercier, 2008
  14. ↑ Rosset, 2008
  15. ↑ a b (Frantsesez) «« La capture du tigre par les oreilles » de Jean-Bernard Pouy, illustré par Florence Cestac» Le Monde.fr 2014-09-05 (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  16. ↑ a b c (Frantsesez) Champigny, Yves. (2000-01-30). «Florence Cestac académicienne» Sud Ouest.
  17. ↑ (Frantsesez) Verlant, Gilles (zuz.); Robial, Etienne (elkarrizketatua). (1996). Canal+ de bande dessinée. Canal+, 49 or..
  18. ↑ (Frantsesez) «Angoulême rend hommage à "Futuropolis", label pionnier de la BD» Franceinfo 2019-01-26 (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  19. ↑ a b c d Mercier, 2008
  20. ↑ (Frantsesez) Gaumer, Patrick. (2010). «Harry Mickson» Dictionnaire mondial de la BD (Larousse): 405. ISBN 978-2-03-584331-9. (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  21. ↑ (Frantsesez) Groensteen, Thierry. (1988ko martxoaren 25a). «Les Feux de l'humour» Le Monde (Noiz kontsultatua: 24-05-15)..
  22. ↑ (Frantsesez) Quillien, Christophe. (2019ko urtarrilaren 16a). «Florence Cestac : Harry Mickson & Co» Les Inrockuptibles 2 : les 50 meilleures BD franco-belges (85): 60...
  23. ↑ a b c d (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Ka, Olivier. (2001-01-25). «Livres. Bande dessinée. Le 28e Festival international de bande dessinée ouvre ses portes aujourd'hui à Angoulême. - L'Humanité» https://www.humanite.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  24. ↑ Dionnet, 2008
  25. ↑ (Frantsesez) Bataillon, Stéphane. (2019-01-24). «Angoulême 2019. Futuropolis, où le rêve d’une bande dessinée devenue adulte» La Croix ISSN 0242-6056. (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  26. ↑ a b c (Frantsesez) Lindon, Mathieu. «Futuropolis, chez Cestac» Libération (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  27. ↑ (Frantsesez) «Les éditions de bandes dessinées Futuropolis ferment leurs portes» Le Monde.fr 1994-01-22 (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  28. ↑ (Frantsesez) Vavasseur, Pierre. (2000-05-26). «Ces Déblok qu'on aime en bloc» leparisien.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-16).
  29. ↑ a b (Frantsesez) Rietsch, Hélène. (1997ko urtarrilaren 26a). «La chouchoute des garçons. La bd au féminin : l'Alph'art humour du Festival d'Angoulême est allé à Florence Cestac» Sud Ouest.[Berresteko erreferentzia]
  30. ↑ a b Cestac eta Lançon, 2001
  31. ↑ a b c d e (Frantsesez) Peter, Philippe. (2017-01-19). «Florence Cestac, invitée d'honneur du magazine» leparisien.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  32. ↑ a b (Frantsesez) Pralong, Michel. (2005-09-15). «Elle libère ses démons» Le Matin.
  33. ↑ a b (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (1998-11-20). «Images de rédemption» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  34. ↑ a b c (Frantsesez) Delcroix, Olivier; Le Fol, Sébastien. (2000-01-31). «Florence Cestac, première académicienne de la BD» Le Figaro.[Berresteko erreferentzia]
  35. ↑ (Frantsesez) Albray, Patrick. «La Vie d’Artiste sans s’emmêler les pinceaux sur les chemins (...)» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  36. ↑ (Frantsesez) Chardon, Élisabeth. (2000-01-31). BD : Angoulême couronne Florence Cestac. Le Grand Prix de la Ville à une femme. Le Temps (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  37. ↑ a b (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2001-01-26). «Les dames des bulles» Le Monde (Noiz kontsultatua: 2024-05-17)..
  38. ↑ a b c (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-02-01). «Florence Cestac distinguée à Angoulême» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  39. ↑ a b c Cestac eta Brethes, 2015
  40. ↑ (Frantsesez) Delcroix, Olivier. (2004-01-13). «Chronique d'une enfance à l'eau bénite» Le Figaro: [Berresteko erreferentzia]..
  41. ↑ (Frantsesez) Lancelot, Ronan. (2004-10-04). «Le Poulpe - Pieuvre à la Pouy - par Francis Mizio et Florence (...)» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  42. ↑ (Frantsesez) Mayaud, F.. «Fée Kaca (La) 1. La fée Kaca» www.bdgest.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  43. ↑ (Frantsesez) Erredakzioa. (2004ko uztailaren 15a). «La pomme de terre en bande dessinée» Ouest-France. [Berresteko erreferentzia]
  44. ↑ a b (Frantsesez) Laurent, Turpin. (2006ko maiatzaren 23a). Les ados : Laura et Ludo. ..
  45. ↑ (Frantsesez) Saint Cricq, Renaud. (14 mai 2007ko maiatzaren 14a). «Mères indignes et ados infernaux» Aujourd'hui en France..
  46. ↑ a b (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2007ko azaroaren 2a). «Futuropolis, un pan d'histoire. Florence Cestac raconte cette maison d'édition iconoclaste» Le Monde des Livres.[Berresteko erreferentzia]
  47. ↑ (Frantsesez) Pasamonik, Didier. (2007ko abuztuaren 24a). La véritable et très saincte histoire de Futuropolis. .
  48. ↑ (Frantsesez) Ruiz, Bertrand. (2019ko urtarrilaren 23a). «BD à Angoulême : Robial raconte Futuropolis» Sud Ouest.[Berresteko erreferentzia]
  49. ↑ (Frantsesez) Giret, Haude. (2007ko azaroaren 13a). «Il était une fois Cestac» Sud Ouest..
  50. ↑ (Frantsesez) Saint Cricq, Renaud. (26 août 2007ko abuztuaren 26a). «Flash-back pour Florence Cestac» Aujourd'hui en France.[Berresteko erreferentzia]
  51. ↑ (Frantsesez) Eckert, Yaël. (2007ko irailaren 7a). «La bande dessinée a changé sa vie» La Croix..
  52. ↑ a b c (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2009ko urtarrilaren 30a). «La BD vraie de Charlie Schlingo. Florence Cestac et Jean Teulé retracent la vie du “monarque de la lose ”» Le Monde..
  53. ↑ (Frantsesez) Musseau, Céline. (2009ko otsailaren 15a). «Charlie Schlingo, un mec pas gâté par la vie, mais dont la vie a marqué la BD» Sud Ouest.[Berresteko erreferentzia]
  54. ↑ (Frantsesez) Le Ny, Arme. (2009ko urtarrila). «La vie de Schlingo est une bande dessinée» Charente Libre.[Berresteko erreferentzia]
  55. ↑ (Frantsesez) Tamisier, Jean Pierre. (2011ko urtarrilaren 30a). «Le millésime Schlingo à Angoulême» Sud Ouest (Noiz kontsultatua: 2024-05-30)..
  56. ↑ (Frantsesez) Erredakzioa. (2013ko abenduaren 16a). «Charlie Schlingo. Une impasse au nom du dessinateur» Charente libre.[Berresteko erreferentzia]
  57. ↑ (Frantsesez) Erredakzioa. (3 février 2014ko otsailaren 3a). «Schlingo a son impasse» Charente libre.[Berresteko erreferentzia]
  58. ↑ (Frantsesez) DP. (2009ko irailaren 12a). «Florence Cestac n’aime pas les prétentieux» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-30)..
  59. ↑ (Frantsesez) Brethes, Romain. (2011-12-15). «Les tranches de vie de Cestac» Le Point (Noiz kontsultatua: 2024-05-30).
  60. ↑ a b (Frantsesez) Cestac, Florence (Elkarrizketatua); Anspach, Nicolas. (2011ko azaroaren 11). «Florence Cestac (Des Salopes et des anges) : « Mon dessin apporte de la légèreté à des sujets difficiles »» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-30)..
  61. ↑ (Frantsesez) «« Ca va être ta fête, Maman ! » Par Florence Cestac & Nadège (...) - ActuaBD» www.actuabd.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  62. ↑ (Frantsesez) Erredakzioa. (2018ko martxoaren 27). «Chouette, la dessinatrice Florence Cestac déboule chez Aladin» Presse Océan..[Berresteko erreferentzia]
  63. ↑ (Frantsesez) «Un livre au poil!» leparisien.fr 2012-09-30 (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  64. ↑ (Frantsesez) «"Plein le dos", de Jean-Bernard Pouy, illustré par Florence Cestac» Le Monde.fr 2013-08-01 (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  65. ↑ a b c d (Frantsesez) Brethes, Romain. (2013-05-02). «Florence Cestac, la vraie jeune» Le Point (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  66. ↑ a b c (Frantsesez) Pivot, Laurence. (2014ko martxoaren 31). «Vive la ménop' !» L'Express.[Berresteko erreferentzia]
  67. ↑ (Frantsesez) Pasamonik, Didier. «5e Fête de la BD à Bruxelles - Florence Cestac Grand Prix (...)» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  68. ↑ (Frantsesez) Loiseau, Jean Claude. «Un amour exemplaire. Florence Cestac, Daniel Pennac» www.telerama.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  69. ↑ (Frantsesez) Raspiengeas, Jean Claude. (2018ko azaroaren 16a). «Vivre d'amour» La Croix (Noiz kontsultatua: 2024-05-31)..
  70. ↑ (Frantsesez) Potet, Frédéric. (2016ko irailaren 10a). «Pension complète» M, le magazine du Monde..[Berresteko erreferentzia]
  71. ↑ (Frantsesez) Brèthes, Romain. (2016ko irailaren 15a). «Cestac, soeur sourire» Le Point (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  72. ↑ (Frantsesez) Brethes, Romain. (2018ko apirilaren 5a). «Mai 68, façon gros nez» Le Point..[Berresteko erreferentzia]
  73. ↑ (Frantsesez) Burssens, Pierre. «Critique d'album : Filles des oiseaux - Tome 2/2, par Florence Cestac (Dargaud)» www.auracan.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  74. ↑ (Frantsesez) «"Siné Mensuel" lance un "Siné Madame" écrit et dessiné par des femmes» Franceinfo 2019-04-16 (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  75. ↑ (Frantsesez) «"Mon père était un phallocrate XXL" : Florence Cestac présente son nouvel album "Un papa, une maman"» Franceinfo 2021-02-02 (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  76. ↑ (Frantsesez) Rietsch, Hélène. (2016ko maiatzaren 10a). «La Marianne de Cestac» Sud Ouest..[Berresteko erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  77. ↑ (Frantsesez) «Bande dessinée et peinture» Cité internationale de la bande dessinée et de l'image 2011ko azaroa (Noiz kontsultatua: 2024-05-31)..
  78. ↑ (Frantsesez) Vavasseur, Pierre. (2006ko uztailaren 15a). «Florence Cestac s'y connaît en ados» Aujourd'hui en France..[Berrestako erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  79. ↑ (Frantsesez) Cestac, Florence (Elkarrizketatua); Douhaire, Anne. (2022ko urtarrilaren 11). Dans la bulle de Florence Cestac. YouTubeko France Inter kanala (Noiz kontsultatua: 2024-05-31)..
  80. ↑ a b c Cestac eta De Baudry d'Asson, 2000
  81. ↑ (Frantsesez) Laviolette Slanka, Mathieu. (2010eko apirilaren 17a). «Popeye : le Dictapateur» evene.fr..[Berresteko erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  82. ↑ (Frantsesez) Demets, Julien. (2016-09-10). «Popeye dans le domaine public. Jetez l'encre» Evene.fr (Le Figaro SCOPE) (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  83. ↑ a b (Frantsesez) Pasamonik, Didier. (2016ko irailaren 16a). «Florence Cestac : une rentrée en fanfare !» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-31)..
  84. ↑ (Frantsesez) Bourcier, Jean Pierre. (2001eko urtarrilaren 25a). «D'Angoulême, la bande dessinée vous salue bien» La Tribune..[Berresteko erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  85. ↑ (Frantsesez) Potet, Frédéric. (10 mai 2013). «La crise de la soixantaine» Le Monde..[Berresteko erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  86. ↑ (Frantsesez) Lamonzie, Marc. (2016-10-11). «Filles des oiseaux #1» BoDoï, explorateur de bandes dessinées (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  87. ↑ (Frantsesez) Monroy, Mélanie. «Un amour exemplaire» BoDoï, explorateur de bandes dessinées (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  88. ↑ (Frantsesez) e Saux, Laurence. «Des salopes et des anges ***» BoDoï, explorateur de bandes dessinées (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  89. ↑ a b (Frantsesez) A. H.. (2014ko martxoaren 8a). «Florence Cestac : de l'humour avec des sujets graves» La Dépêche du Midi..[Berresteko erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  90. ↑ (Frantsesez) Cestac, Florence (Elkarrizketatua). (2004-08-07). «La place de la BD, c'est dans la presse. Rencontre avec la dessinatrice Florence Cestac, grand prix d'Angoulême.» L'Humanité [Berresteko erreferentzia].
  91. ↑ a b (Frantsesez) Methon, Catherine. (2013ko otsailaren 2a). «Florence Cestac et Claire Bretécher, les deux précurseuses» Sud Ouest (Noiz kontsultatua: 2024-05-31)..
  92. ↑ a b c d Peter, 2017
  93. ↑ a b c d (Frantsesez) Cestac, Florence (Elkarrizketatua); Benjebria, Laurine. (2016-01-06). «Florence Cestac sur Angoulême : "Il faut monter au créneau contre le sexisme en BD"» Le Journal du dimanche - lejdd.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  94. ↑ (Frantsesez) Gausserand, Hugo Pierre. (2016-01-07). «Pour Florence Cestac, le directeur du festival d'Angoulême est un «crétin total»» Le Figaro (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  95. ↑ a b (Frantsesez) Cestac, Florence (Elkarrizketatua); Ernens, Catherine. (2024-05-29). «« La BD reste un univers trop masculin »» L'Avenir - lavenir.net (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  96. ↑ (Frantsesez) Brethes, Romain. (2016-01-07). «BD - Florence Cestac : "Beaucoup de femmes méritent d'être récompensées"» Le Point (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  97. ↑ (Frantsesez) Bondoux, Franck (Elkarrizketatua); Benjebria, Laurine. (2016ko urtarrilaren 9a). «Franck Bondoux : “Le festival d'Angoulême n'est ni sexiste ni misogyne !”» Le Journal du dimanche (Noiz kontsultatua: 2024-05-31)..
  98. ↑ (Frantsesez) Charrier, Mathieu; Marois, Noémi. (2016-01-07). «Festival d'Angoulême : les 6 femmes ajoutées à la sélection sont…» Europe 1 (Noiz kontsultatua: 2024-05-23).
  99. ↑ (Frantsesez) Urbajtel, Stephane. (2016-06-07). «Festival de la BD: Le groupe des ténors affiche son envie de prendre le pouvoir» Charente libre - CharenteLibre.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  100. ↑ (Frantsesez) Urbajtel, Stéphane. (2016-06-01). «Festival de la BD: réactions contrastées concernant le projet des ténors» Charente libre - CharenteLibre.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  101. ↑ a b (Frantsesez) Erredakzioa. (2017ko apirilaren 8a). «Portrait» Le Télégramme..[Berresteko erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  102. ↑ (Frantsesez) Albert, Nicolas. «Case Départ raconte Angoulême : 1982, premières visites ministérielles» Case Départ - www.nrblog.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  103. ↑ a b Cestac, Florence (Elkarrizketatua); Veyron, Martin (Elkarrizketatua); Peras, Delphine. (2013ko ekainaren 12a). «Traits de caractère» L'Express..[Berresteko erreferentzia] Catégorie:Article à référence à confirmer
  104. ↑ (Frantsesez) «Maintenant, la BD plaît aux femmes» leparisien.fr 2015-10-25 (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  105. ↑ (Frantsesez) Delaborde, Blanche. (). «Ah ! Nana : les femmes humanoïdes» Cité internationale de la bande dessinée et de l'image ISSN 2108-6893. (Noiz kontsultatua: 2024-05-31)..
  106. ↑ (Frantsesez) Ganousse, Lysiane. (2018-03-20). «Drôles d’oiseaux, ces nanas-là !» www.estrepublicain.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  107. ↑ (Frantsesez) Cestac, Florence (Elkarrizketatua); Mimran, Olivier. (2016-01-06). «Le milieu de la BD n'est pas machiste» www.20minutes.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  108. ↑ (Frantsesez) Cordier, Solène. (2016-01-06). «Florence Cestac : « Quand j’ai commencé la BD, j’étais perdue dans un monde de garçons »» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  109. ↑ (Frantsesez) «En chemin, elle rencontre… Les artistes se mobilisent contre la violence faite aux femmes» Festival International de la bande dessinée (Archives) - www.bdangouleme.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  110. ↑ (Frantsesez) «Florence Cestac : “On dessinait des conneries pour ennuyer les bonnes sœurs”» www.telerama.fr 2016-09-20 (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  111. ↑ (Frantsesez) François, Virginie. (2001). «Les Maux pour le dire» BoDoï (38)..
  112. ↑ (Frantsesez) Paillardet, Pascal. (2002). «L'Avis de l'artiste» BoDoï (57): 16. or....
  113. ↑ (Frantsesez) Fabien Tillon, Fabien. (2004-2). «Les dieux font la paire» Bodoï (71): 18. or....
  114. ↑ (Frantsesez) Crousse, Nicolas. (2022-10-26). «Les prix Rossel 2022 attribués à Stéphane Lambert, Florence Cestac et Joris Mertens» Le Soir (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).
  115. ↑ (Frantsesez) «Nomination dans l'ordre des Arts et des Lettres hiver 2017» www.culture.gouv.fr 2017-03-23 (Noiz kontsultatua: 2024-05-31).

Kanpo estekak

aldatu

Bibliografia

aldatu

Ikerlanak

aldatu
  • (Frantsesez) Gaumer, Patrick. (2010). «Cestac, Florence» Dictionnaire mondial de la BD (Paris: Larousse): 161-162. ISBN 9782035843319..
  • (Frantsesez) Mercier, Jean Pierre. (2001). Les Pieds de nez de Florence Cestac. Angulema: Cité internationale de la bande dessinée et de l'image.
  • (Frantsesez) Mercier, Jean Pierre. (2008). «Harry Mickson : Les Vieux Copains pleins de pépins» neuvième art (Cité internationale de la bande dessinée et de l'image) (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  • (Frantsesez) «Cestacopolis» Neuvième Art (Cité internationale de la bande dessinée et de l'image) 14: 64-109. 2008ko urtarrila ISBN 9782907848343..
    • (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Rosset, Christian; Mercier, Jean Pierre. (2008). «Mettre l'auteur en avant» Neuvième Art 14: 64-75..
    • (Frantsesez) Rosset, Christian. (2008). «Histoire(s) de Futuropolis» Neuvième Art 14: 76-83..
    • (Frantsesez) Dionnet, Jean Pierre. (2008). «Je me souviens de Futuropolis» Neuvième Art 14: 90-92..
    • (Frantsesez) Druillet, Philippe. (2008). «Les combattants de la nouvelle culture» Neuvième Art 14: 104-105..

Prentsa-artikuluak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Florence_Cestac&oldid=9820151"(e)tik eskuratuta