Wikipedia

Toloño mendilerroa

Euskal Herriko mendilerroa
(«Toloñoko mendilerroa» orritik birbideratua)

Toloño mendilerroa[1][2] (Kantabria mendilerroa izenez ere ezaguna) Arabako hegoaldean dagoen mendilerro baten izena da. Arabar Errioxa eta Arabako Mendialdea bereizten ditu. Mendialdea Kuadrillako mendiguneak daude mendilerro honetan. Punturik altuena Palomares da, 1.446 metrorekin. Mendilerroan dagoen Toloño mendiak ematen dio izena mendilerroari.

Toloño mendilerroa
Sierra de Cantabria desde Cruz del Castillo-La Rioja-Spain.jpg
Datu orokorrak
Mendirik altuenaLarrasa
Garaiera1.454 m
Geografia
Toloño mendilerroa.png Map
Koordenatuak42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335
MendikateaEuskal Herriko arkua
Kantabriako mendikatea
Herrialdea Euskal Herria
Probintzia Araba
Leku geografikoaEbroko harana

Mugak ditu Errioxako eta Nafarroako Foru Erkidegoarekin eta mendi punta batzuk bi lurralderen artean kokatzen dira. Ekialderantz, Kodesko mendilerroarekin jarraitzen du.

IzenaAldatu

 
Toloño mendia.

Mendilerroaren izenak eztabaida handia sortu izan du. Euskaltzaindiak 1990ean argitaratu zuen txostenean Toloño izena idazkietan zein herrietan José Antonio González Salazarrek jasotako testigantzetan agertzen zela ondorioztatu zuen. Aldiz, zenbait ikertzailek, batez ere Salvador Velillak, Sierra de Cantabria izenaren alde jo zuten, mendilerroaren ekialdeko zatiari dagokionez. Egoera nahasiaren aurrean Akademiak txosten zehatzagoa argitaratu zuen 2010ean.[3] Bere ondorio nagusiak hauexek dira:

  • Toloño izenaren erabilera oso zaharra da, Erdi Arotik dokumentatuta baitago. Mendilerro osoa izendatzeko ere testigantza ugari dago.
  • XIX. mendea arte hain mendilerro luzeentzat ez ohi zen izenik erabiltzen eta biztanleek zati bakoitza izendatzen zuen.
  • Erabili den baina gaur egun hilik dagoen beste izen bat Sonsierra edo Nafarroako Sonsierra da, egun Arabako Errioxa, Briñas, San Vicente de la Sonsierra eta Ábalos dauden lurraldeak (hau da mendilerrotik Ebrorakoak) ere zuena.
  • Sierra de Cantabria izena 1790tik baino ezin da dokumentatu eta bide kultistaren bitartez sortua da, Logroño eta Oion artean dagoen Cantabria delako mendian oinarrituta.[4]
  • Mendilerroa bi zatitan banatzeari (mendebaldeari Toloño eta ekialdeari Cantabria deituta) ere ez deritzo ondo Euskaltzaindiak, biztanleriaren pertzepzioaren eta geografiaren arabera batasuna baitu.

2017an, Jose Angel Chasco Oyón etnologoaren ikerlan sakona argitaratu zuen Euskaltzaindiak: Sierra de Toloño, nexo de la Montaña y la Rioja Alavesa.[5] Agerian utzi du oraintsu arte inguruko herrietan Toloño izena erabili izan dela mendilerro osoari deitzeko. Gainera, erabilera hori ez da zeharo galdu, oraindik adineko hainbat pertsonak izen hori erabiltzen baitu. Argitalpen horren laburpentzat har daitekeen liburuxka argitaratu zuen Eusko Jaurlaritzak.[6]

 
Toloño mendilerroaren ikuspegi orokorra, Guardiatik (hau da, hegoaldetik).
 
Toloñoko mendilerroko mapa.

MendiakAldatu

Hauek dira mendilerroaren 3 tontor altuenak:

  1. Larrasa, 1.454 m[7][8][9] 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  2. Palomares, 1.443 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  3. Peña del Castillo, 1.431 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
Tontorren zerrenda osoa
  1. Larrasa, 1.454 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  2. Palomares, 1.443 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  3. Peña del Castillo, 1.431 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  4. Palomares Central, 1.417 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  5. Peña del Leon, 1.392 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  6. Cervera, 1.385 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  7. Payo de la Espadilla, 1.384 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  8. Recilla edo Redecilla, 1.376 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  9. Peña Artesilla, 1.341 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  10. San Tirso, 1.333 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  11. Eskamelo, 1.292 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  12. Eskamelo Oriental, 1.287 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  13. Peña Roja, 1.284 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  14. Toloño, 1.277 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba eta Errioxa arteko mugan)
  15. Bonete De San Tirso, 1.276 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  16. Dehesarroque, 1.269 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  17. Peña del Castillo, 1.265 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  18. Castillo de Vallehermosa, 1.256 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  19. Peñalasdoce, 1.255 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  20. Castillo de Lapoblación, 1.244 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Nafarroa Garaia)
  21. Peña Alta edo Peñalta, 1.243 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba eta Nafarroa Garaia arteko mugan)
  22. Peña Bonbalatxi, 1.224 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  23. San Leon, 1.223 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  24. Payo Redondo, 1.215 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  25. Peña del León, 1.215 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page(Errioxa)
  26. Peña del Cuervo, 1.208 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  27. El Tajo, 1.201 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Nafarroa Garaia)
  28. Payos, 1.191 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page(Errioxa)
  29. Matikal, 1.188 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  30. Zerraluntxa, 1.188 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  31. Cocinas, 1.181 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  32. Artxabal, 1.168 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba eta Errioxa arteko mugan)
  33. Alto del Avellanal, 1.158 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  34. Peña Usatxi, 1.141 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  35. Ikatxi, 1.129 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  36. El Seron, 1.112 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  37. Riparasa, 1.071 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  38. Mendigurena, 1.045 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  39. Semendia, 1.041 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  40. Peñacolorada, 1.023 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page(Errioxa)
  41. Kezparro, 1.014 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  42. Kukumendi, 992 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  43. Castillo de Villamonte, 989 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  44. Arbina, 954 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  45. Peña de la Rosa, 931 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page(Errioxa)
  46. Treshermanas, 888 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  47. San Cristóbal, 885 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  48. San Mamés, 767 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  49. La Deresa, 744 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  50. Peñaparda, 674 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  51. Cabrera, 706 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  52. San Cristóbal, 667 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page(Errioxa)
  53. Zancobe, 657 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  54. Lanos, 644 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  55. Buradón, 622 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  56. Alto de San Martín, 621 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  57. Vallovera, 589 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  58. Las Mugas, 589 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  59. Alto de las Águilas, 559 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  60. Cerragudo , 545 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  61. Rivacavera, 519 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba)
  62. Sabarraselda, 523 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba) (San Quiles)
  63. La Ventosa, 521 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba) (San Quiles)
  64. San Quiles, 516 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page(Araba) (San Quiles)
  65. Alto el Ramo, 508 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba) (San Quiles)
  66. Rincón del Barco , 505 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba) (San Quiles)
  67. El Rocinal, 486 m 42°34′09″N 2°36′48″W / 42.56913°N 2.61335°W / 42.56913; -2.61335{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page (Araba) (San Quiles)
 
Toloño mendilerroaren iparraldeko magala. Argazkian Bernedo herria agertzen da.

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ Euskaltzaindiaren Onomastika batzordea: «Onomastika batzordeak Toloño izenaren egokitasuna berretsi du», Euskaltzaindia.eus, 2010-10-21.
  2. ↑ Euskaltzaindia: «Aurrerantzean: 'Toloño mendilerroa', eta ez 'Cantabria mendilerroa'», Euskaltzaindia.eus.
  3. ↑ Euskaltzaindiaren 2010eko irizpena: [1] Euskera aldizkaria 2010, 55, 1. zk., 446-485. or.
  4. ↑ Mikel Gorrotxategi: «Toloño mendia Cantabriaren iparraldean dago», Deia.
  5. ↑ Chasco Oyon, José Ángel. (2017). Sierra de Toloño, nexo de la Montaña y la Rioja Alavesa. in: Izenak. Euskaltzaindia ISBN 978-84-946477-4-1..
  6. ↑ Chasco Oyon, J.A. «Gure leku-izenen historia: Toloño mendilerroa»: [2] | Eusko Jaurlaritza, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, 2017
  7. ↑ Euskal Herriko Mendien Katalogoa 2007ko otsaila, 2009ko apirila, Euskal Mendizale Federazioa. Berrikusketen arduraduna: Patxi Galé. Katalogo horretako toponimoek Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordearen oniritzia dute. (EODA)
    Mendien koordenatuak, garaiera eta prominentzia jakiteko, ikus Peakvisor.com webgunea.
  8. ↑ Mendikat, Euskal Herriko Katalogo osoa.
  9. ↑ Arabako mapa

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Toloño_mendilerroa&oldid=8700243"(e)tik eskuratuta