Pebetontzi olinpiko

Olinpiar pebetontzia Olinpiar Jokoetako lehiaketa egunetan su olinpikoa piztuta egoten den pebetontzi edo egitura handia izaten da, 1928tik aurrera ohikoa bihurtu den ezaugarri arkitektoniko bat.

Pebetontzi olinpiko
Katilua, Olympic symbols (en) , Pertza eta intsentsu-ontzia
Irudi gehiago
Historia
Olinpiar Jokoak

Sinbolismoa eta historia

Jokoen irekiera eta amaierako ekitaldiak egiten diren estadio olinpikoaren ondoan jarri ohi da pebetontzia, nahiz eta 2024koetan Paris erdialdeko Tullerietan ezarri zen. Araudi zehatzik ez dagoen arren, oso sarritan suak altuak izaten dira, Olinpiar Jokoak antolatzen diren hiriko puntu askotatik ikusteko. Batzuetan izaten da pebetontzi bat propio, hau da, sua piztuta edukitzeko ontzi ireki bat, baina ez beti, izan daiteke suziri multzo baten batura, adibidez, edo Parisen 2024an asmatutakoa, airean altxatutako globo bat.

Pebetontzi olinpikoa 1928ko Olinpiar Joko modernoetan agertu zen lehen aldiz: hain zuzen, Jan Wils arkitekto holandarrak dorre bat sartu zuen estadio olinpikoaren diseinuan, eta bertan sua piztuta mantentzeko ideia izan zuen. 1928ko uztailaren 28an Amsterdameko elektrizitate konpainiako langile batek lehen su olinpikoa piztu zuen Maratoi Dorre delakoan, holandarrek "KLM hautsontzi" izenez deitu zuten egiruran.

Turin 2006 Neguko Jokoetako pebetontzia izan da 2024 bitarte eraikitako garaiena (57 metro).

Udako jokoetakoak

Pebetontzia	Urtea	Olinpiada	Hiria
	1928	1928ko Udako Olinpiar Jokoak	Amsterdam
	1932	1932ko Udako Olinpiar Jokoak	Los Angeles
	1936	1936ko Udako Olinpiar Jokoak	Berlin
	1948	1948ko Udako Olinpiar Jokoak	Londres
	1952	1952ko Udako Olinpiar Jokoak	Helsinki
	1956	1956ko Udako Olinpiar Jokoak	Melbourne
	1960	1960ko Udako Olinpiar Jokoak	Erroma
	1964	1964ko Udako Olinpiar Jokoak	Tokio
	1968	1968ko Udako Olinpiar Jokoak	Mexiko Hiria
	1972	1972ko Udako Olinpiar Jokoak	Munich
	1976	1976ko Udako Olinpiar Jokoak	Montreal
	1980	1980ko Udako Olinpiar Jokoak	Mosku
	1984	1984ko Udako Olinpiar Jokoak	Los Angeles
	1988	1988ko Udako Olinpiar Jokoak	Seul
	1992	1992ko Udako Olinpiar Jokoak	Bartzelona
	1996	1996ko Udako Olinpiar Jokoak	Atlanta
	2000	2000ko Udako Olinpiar Jokoak	Sydney
	2004	2004ko Udako Olinpiar Jokoak	Atenas
	2008	2008ko Udako Olinpiar Jokoak	Pekin
	2012	2012ko Udako Olinpiar Jokoak	Londres
	2016	2016ko Udako Olinpiar Jokoak	Rio de Janeiro
	2020 (2021)	2020ko Udako Olinpiar Jokoak (2021)	Tokio
	2024	2024ko Udako Olinpiar Jokoak	Paris

Beste batzuk

Neguko joko olinpikoetakoak:

• 
  Salt Lake City 2002.
• 
  Vancouver 2010.
• 
  Turin 2006, 2024 bitarte eraikitako garaiena (57 metro).
• 
  Sotxi 2014.
• 
  Albertville 1992.
• 
  Cortina d'Ampezzo 1956.

Kanpo estekak

• Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, Italierazko Wikipediako «Braciere olimpico» artikulutik itzuli da; zehazki, 2023-08-12ko bertsio honetatik. Izan ere, artikulu horretan aritu diren wikilariek GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentziekin argitaratu dute beren lana.

• Datuak: Q3643463
• Multimedia: Olympic cauldrons / Q3643463