Wikipedia

Meme (Internet)

Interneteko kulturan, memea umorezko mezu sinplea da, zabalkuntza handi eta azkarrekoa eta gehienetan jatorrizko irudi, bideo edo testu baten remix satirikoa behin eta berriz eginez transmititzen dena.

Nire aberria mundu osoa da! ...COVID-19 garaian? MEME ADIBIDEA latinez

Memea grezierazko mimema hitzetik dator, "Imitatutako zerbait" esan nahi duena. Horrek esan nahi du garrantzitsuena ez dela hasierako mezua, baizik eta kanala eta biraltasuna eta norbanako bakoitzak esleitzen dion mezua. Interneteko meme terminoa ideia, kontzeptu, egoera, adierazpen edo pentsamendu bat deskribatzeko erabiltzen da, edozein motatako baliabide birtualetan, komikietan, bideoetan, audioetan, testuetan, irudietan eta era guztietako multimedia sareetan adierazia. Memeak hiperesteken, foroen, imageboarden, webguneen eta beste edozein difusore masiboren bidez zabal daitezke, batez ere, gaur egun sare sozialak diren bezala. Meme kontzeptua eboluzio kulturalerako mekanismo posible gisa proposatu da. Marketing biraleko publizitate-estrategiak produktu edo kontzeptu bat sustatzeko memeen hedapenean oinarritzen dira.

2019tik aurrera euskal memegintzak garapen handia izan du, batez ere Instagram eta Twitter sare sozialetan.

Historia aldatu

Meme izenak Richard Dawkins zoologo eta zientzialariak sortutako kontzeptuan du jatorria. Haren Gen berekoia (1976) liburuan, transmisio kulturalaren hipotesi memetikoa azaltzen du. Gizakiengan bi prozesadore informatibo egotea proposatzen du: batak genomatik abiatuta dihardu, geneen erreplikazioari esker, belaunaldien bidez, eta besteak, burmuinetan, gizabanakoaren informazio kulturala erreplikatuz (hori irakaskuntza, imitazio edo asimilazio hutsez jasotzen da). Kasu horretan, transmiti daitekeen oinarrizko informazio unitateari meme esaten dio Dawkinsek. Egilearen arabera, memeek gure kulturaren oinarri mentala osatzen dute, geneak gure bizitzako lehen oinarria diren bezala. Beste egile batzuek, Edward Wilson biologoak adibidez, adierazi du 60ko hamarkadaren amaieran agertu zela unitate kultural erreplikagarrien kontzeptua, Mnemotipo, Idene, Sociogen, Culturgen edo tipo kultural bezalako izenen azpian.[1]

Gai horri buruzko ikerketa berrienetako bat Knobelek eta Lankshearrek egin zuten 2007an. meme gehienak ez direla osorik erreplikatzen iradokitzen dute, baizik eta berrinterpretazio- eta aldaketa-prozesu ezberdinetatik pasatzen direla, eta horrek meme beraren bertsio ezberdinak lortzea ahalbidetzen du, jatorrizko ideia errespetatuz, honek, era berean, hedapen masiboa ahalbidetzen duen bitartean. 1921ean sortu zen duela 97 urte, 'Judge' izeneko aldizkari batek bi kasu konparatzen zituen irudi batzuk argitaratu zituen: lehenengo marrazkiak flasharekin argazki bat egiten direnean nola ateratzen garen irudikatzen du, eta bigarrenak, benetan nola ateratzen garen. Interneten izaerak, informazioa partekatzeko premisan oinarrituak, memeak zabaltzen lagundu du. [2]

Internet bidez transmititu zen bigarren meme dokumentatuetako bat "Ooga-Chaka Baby" izeneko haur baten GIF animatua izan zen, 1996an agertu zena. Gabriel Perez Salazar Mexikoko komunikazio adituaren arabera, Interneteko memea testuarekin batera agertzen den irudi bat bezalakoa da, unitate kultural erreplikatu gisa.[3]

Ikerketa aldatu

Interneteko memeen ezaugarriei buruzko ikerketa batek horien hedapenari buruzko hainbat ondorio atera zituen. Memeak euren artean "lehiatzen" direla jendearen arretagatik, eta horrek gero eta denbora gutxiago irauten duela, baina interneteko erabiltzaileen sormenari esker "kolaboratu" ere egin dezaketela, hedapenean eta iraunkortasunean lagunduz. Shifmanentzat garrantzitsua da memeak azpikultura espezifikoen barruan partekatzea: erabiltzaileek online memeen zirkulazioan eta berrinterpretazioan parte hartzeko motibazioa, hain zuzen ere, praktika hauengatik, zati batean behintzat, definitutako komunitate bateko kide izatearen beharretik sortzen da. Dimentsio horrek, Gimenezen oinarri hartuta, aukera ematen du lotura bat ezartzeko interneteko memearen erabileraren eta interpretazio-komunitate horietan parte hartzen duten erabiltzaileen identitate-eraikuntzako prozesuen artean: kide izatearen zentzua.

Zabalpena aldatu

 

Komunikatzaile, erlazio publiko, publizista eta merkatari profesionalek Interneteko memeak erabili dituzte birus eta gerrilla merkataritzarako estrategia gisa. Sustatu beharreko produktuari lotutako inteligentzia-irudi bat sortzeko balio dute. Erabilera komertzialaren adibide bat filmen publizitatea da, non jarrera positiboa sortu nahi den kritikari eta ikusleengan. Ikuspegi enpiriko batek memeen ezaugarriak eta portaera aztertu zituen, zein saretan zabaldu ziren kontuan hartu gabe, eta memeen hedapen arrakastatsuari buruzko ondorio batzuk atera zituen.  Adibidez, ikerketak adierazi zuen Interneteko memeak ez direla soilik ikuslearen arretarako lehiatzen, eta hori, oro har, bizitza laburrago batean gertatzen dela, baizik eta, erabiltzailearen sormenaren bidez, memeek elkarrekin lan egin dezaketela eta biziraupen handiagoa lor dezaketela. Gainera, paradoxikoki, bere batez besteko ospea baino nabarmen altuagoa den meme indibidual bat ez da espero izaten bizirik irautea, bakarra ez bada; aldiz, ospe tontor hori gabeko meme bat beste meme batzuekin batera erabiltzen da eta, beraz, bizirauteko gaitasun handiagoa du. [4]

Komunikabideen eta komunikabideen psikologiari buruzko hainbat ikerketa kontrajarriren helburua kontzeptua eta irudimena aztertzea izan da, ikerketa akademikorako eskuragarri izan dadin. Beraz, Interneteko memeak Internet bidez erreplikatzen den informazio-unitatetzat har daitezke. Unitate hori erreplikatu edo aldatu egin daiteke. Mutazio hori belaunaldikoa izan beharrean patroi biral bati jarraitzen dio, Interneteko memeei orokorrean bizitza laburra emanez. Interneteko memeekin beste arazo teoriko batzuk ditu; haien portaera, aldaketa-mota eta teleologia. 2013an The Washington Post egunkariarentzat idatzi zuen Dominic Basultok Interneten hazkundearekin eta marketing eta publizitate industrien praktikekin memeek mendeetan zehar bizirik iraun zezaketen giza kulturaren zati gutxiago transmititu dituztela adierazi zuen.

"Dank" memeak aldatu

 

Memeen azpigenero bat dira, normalean memeen formatuak barne hartzen dituztenak, irudien ez bezala. "Dank" terminoa, leku hotz eta hezea esan nahi du, beranduago marihuana erretzaileek kalitate handiko marihuanari erreferentzia egiteko moldatu zuten, eta ondoren meme mota batentzat ironikoa bihurtu zen, eta "bikain" hitzaren sinonimo ere bihurtu zen. Hitz honek, jatorrian, arauarekiko oso ezberdina zen meme bat esan nahi zuen, baina, gaur egun, nagusiki, meme mota moderno hauek, beste mota zaharragoetatik bereizteko erabiltzen da, irudi makroak kasu. "Interneteko txiste" gisa deskribatu dira, "Hain jokatuta daudenez, berriro dibertigarri bihurtzen dira" edo "hain dira zentzugabeak, dibertigarriak baitira". Formatuak telebista, film edo bideo-joko herrikoienak izan ohi dira eta erabiltzaileek horiei buruzko testu umoretsua eta irudiak gehitzen dituzte.[5][6]

Meme heze baten adibide bat "Who Killed Hannibal" da, The Eric Andre Showren 2013ko atal bateko bi koadrok osatua. Memeak, Andre anfitrioia, bere koanfitrioi Buress tirokatzen aurkezten du lehen koadroan, eta, ondoren, bere koanfitrioiak hurrengoan tiro bat jaso izana deitoratzen du, Andreren irudikapenarekin askotan, beste norbaiti errua botatzen. Hau, beste egoera batzuetara egokitu zen, baby boomerrak kasu, Millennialak erruduntzat jotzen ustez eragin zituzten arazoengatik.[7]

Memoria arriskutsuak bizitza errealeko irudi interesgarrietatik ere etor daitezke, askotan partekatzen edo nahasten direnak. Memes "Moth" deiturikoak Redditen erabiltzaile batek bere leihotik kanpo aurkitu zuten sits baten argazki bat argitaratu ondoren sortu ziren. Irudi hau ezaguna egin zen eta memeetan erabiltzen hasi zen. Moth memeak, normalean, lanpara bat aurkitu nahi zuen. Chris Grinter Kaliforniako Zientzien Akademiako lepidopteroaren arabera, meme hauek aireratu egin ziren jendeak kriseiluen erakarpena nahiko arraroa aurkitzen duelako eta zientziak oraindik ez duelako fenomeno hau erabat azaltzen.[8] Memoria moderno asko zentzurik gabeko edo lotu gabeko esaldietatik datoz, gero errepikatu eta beste formatu batzuetan jartzen direnak.

Pepe igelaren memeak aldatu

 

Matt Furieren marrazki bizidunen pertsonaia, Pepe the Frog, Interneteko meme bihurtu zen bere ospea etengabe Myspace, Gaia Online eta 4chanen hazi zenean 2008an. 2014an, Katy Perry eta Nicki Minaj ospetsuek Peperen irudiak partekatu zituzten sare sozialetan. Horren ondorioz, ospea nabarmen handitu zen. 2015ean, 4chan eta Tumblr-en erabilitako memerik ezagunenetako bat bihurtu zen. Pepe moten artean "SAD Frog", "Smug Frog" eta "Angry Pepe" daude. 2014tik aurrera, "Rare Pepes" meme-merkatuan argitaratu da (satirikoa), gutun bilgarriak balira bezala.[9] [10]

2016ko hauteskundeetan, Pepe arrazakeriarekin, eskuin muturrarekin eta Donald Trumpen babesarekin lotu zen. Honen ondoren, Difamazioaren Aurkako Ligak Pepe gorrotoaren ikur bezala izendatu zuen, Peperen meme guztiak bat bezala sailkatuta ez dauden arren. 2018ko irailera arte, GAB gizarte-hedabideen zerbitzuak igel baten Peperen antzeko ilustrazio bat erabili zuen bere logotipo gisa.[11]

Manifestariek Hong Kongeko estradizio lege proiektuaren aurkako protestetan erabili zuten Peperen irudia, Txina kontinentaleko gobernuari aurre egiteko. Mendebaldean memearen pertzepzio publikoarekin alderatuta, manifestariek karikatura gisa ikusi zuten, "Barregarria ikusten da eta hainbeste gazteren bihotzak harrapatzen ditu. Gazteek mugimendu horretan duten parte-hartzearen sinboloa da ".[12]

Bideo laburrak aldatu

Vine aplikazioaren arrakastaren ondoren, bideo laburren eta gidoidun zirriborroen formatua sortu zen. Vinek, 2017. urtearen hasieran itxi zuten arren, oraindik ere bere garrantzia mantentzen du, Twitterren eta YouTuben konpilazioak eginez. Vine itxi zenetik, TikTok zerbitzua Vineren bertsio hobe bat bezala deskribatu da, eta bi plataformen arteko alderaketa asko egin dira; formatu laburreko bideoen kargan ere oinarritua dago, TikTok, ordea, minutu bateko bideoak eta memeak ahalbidetzen ditu, sei segundokoak izan beharrean. [13][14]

Vine eta TikTok erabiliz, bideo laburrak sare sozialetako beste gune batzuetan erabiltzen dira, Twitterren adibidez, argitalpenei erantzuteko eta erantzuteko modu gisa. Bideo horiek beste testuinguru batzuetan erreplikatzen dira, eta askotan Interneteko kulturaren parte bihurtzen dira.

Memeen merkatua aldatu

Wall Streeten normalean aurkitzen diren elkarrizketa eta ekintza motei buruzko azpikultura satiriko bat, 2016ko irailean memes izeneko txanpon mota bat sortu zen. Hasiera batean Redditen MemeEconomy bezala hasi zen, jendeak bakarrik meme batean "txantxetan" edo "saltzen" zuen leku bat bezala hasi zen, herritar orokorrek meme baten ospeari buruz zuten pentsamendua zein zen adierazteko. Beranduago, Brandon Wink eta Ron Vaismanek proiektua zabaldu zuten, nork bere webgunea sortu zuen, NASDANQ, merkatu birtual honetan sakontzeko. NASDANQeko erabiltzaileei txanpon birtuala esleitzean, pertsonei meme-akzioak erosteko eta saltzeko aukera ematen diete. Gaur egun ez du irabazi-asmorik, eta, aldiz, pertsonek gauza arruntei eta baliorik gabeko gauzei balioa nola ematen dieten ikusteko esperimentu sozialtzat hartzen da.

Bongodun katua aldatu

 

Bongoak jotzen ematen duen katu baten animazio bati erreferentzia egiten dio, katua abesti ezberdinak jotzen ari dela irudi dezan. Jatorrizko bideoa ezaguna egin ondoren, jendeak katua beste instrumentu batzuk jotzen erakusten zuen bideoaren bertsio ezberdinak egin zituen. Maiatzaren 14an, klipa YouTuben argitaratu zuen erabiltzaile batek. Maiatzaren 20an, GarinBadger erabiltzaileak bideoaren bertsio bat igo zuen, 61,000 bista baino gehiago lortuz. Hurrengo hilabeteetan, katua beste tresna batzuk jotzen erakusten zuten remixak agertzen hasi ziren Youtuben. Ekainaren 7an, Kirk Keely YouTubeko erabiltzaileak katuak Daft Punken "Robot Rock" jotzen du gitarra elektrikoarekin. Irailaren 8an, YouTuber BananaManPlaysek Running In the 90s animazioaren parodia bat egin zuen, 41,000 bista baino gehiago lortuz. Ia aldi berean, DitzyFlama memearen bertsio gehiago argitaratzen hasi zen, "Through the Fire and the Flames"-en edizio eta "Take On Me"-ren beste edizio bat.[15]

Marketing aldatu

Harreman publikoetako, publizitateko eta marketing-eko profesionalek Interneteko memeak hartu dituzte marketing biral gisa, beren produktu edo zerbitzurako marketing-eko "zurrumurruak" sortzeko. Produktuak edo zerbitzuak merkaturatzeko memeak erabiltzeko praktika marketing memetiko gisa ezagutzen da. Interneteko memeak errentagarri gisa ikusten dira, eta moda bat direnez (batzuetan bere buruaz jabetzen da), kontzientzia edo joera irudi bat sortzeko modu gisa erabiltzen dira. Helburu horrekin, enpresak memeak erabiltzeko bi metodo erabiltzen saiatu dira enpresetako publizitatea eta salmentak handitzeko.[16][17]

Marketing-ean aditu direnak, adibidez, Interneteko memeak erabiltzen dituzte kritikarien artean publizitate positiborik ez luketen filmetan interesa sortzeko. 2006ko Serpientes en un avión filmak publizitate handia sortu zuen metodo honen bidez. Harreman publikoen testuinguruan erabilita, terminoa gehiago litzateke publizitate-modako hitz bat Interneteko meme egoki bat baino, nahiz eta oraindik inplikatuta dagoen edukiarekiko interesa hutsa eta iragankorra.[18]

Marketin memetikoaren adibide dira kantuaren publizitate-kanpaina, Chuck Testa taxidermistaren iragarki baten "Nope, Chuck Testa" memea, Wilford Brimley Liberty Medicalen "Diabeetus" esanez eta Dumb Ways to Die Metro Trains Melbourneren publizitate-kanpainaren publizitate-iragarkia.

Euskal Memegintza aldatu

Hasiera batean euskaraz eginiko memeek ez zuten hedapen handiegirik izan. Honi buelta eman nahian talde eta erakunde ezberdinek euskarazko memeen lehiaketak antolatu zituzten. Honen adibide da Bagera euskaltzaleen elkarteak “Ez izan memelo, eta izan memelari” izenpean eginiko txapelketa.[19]

2019an euskarazko memeek garapen handia izan zuten Kaliborroka eta Komandoalboka moduko instagrameko meme kontuek izaniko arrakastari esker. Ordutik aurrera, beste hainbat meme kontu ireki ziren hainbat sare sozialetan, batik bat, instagramen. Mc.eto, Trapnaldo, Tronpahereje, Eskalopetaragirre, Bilbadotarra edo Marrano_beltza dira adibidez garai honetan sorturiko euskarazko meme kontuak. Denborarekin meme kontu gehiago agertzen joan ziren, adibidez Xolomogangsta, egun jarraitzaile gehien dituen euskarazko meme kontua. Euskarazko meme mugimendu honek “Euskal memegintza” izena jaso zuen.

Euskal memegintzak gai ezberdin ugari lantzen ditu; politika, drogen kontsumoa, euskara, herri ezberdinen estereotipoak, pertsonaia ospetsuak eta abar, beti umore eta satira tonuan.[20]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Salazar, Gabriel Pérez; Edwards, Andrea Aguilar; Archilla, María Ernestina Guillermo. (2014). «El meme en internet. Usos sociales, reinterpretación y significados, a partir de Harlem Shake» Argumentos 27 (75): 79–100. ISSN 0187-5795. (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Este fue el primer meme de la historia, según Twitter» AS.com 2018-04-16 (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  3. ↑ (Ingelesez) Dawkins, Charles Simonyi Professor of the Public Understanding of Science Richard; Dawkins, Richard; Dawkins, David; DAWKINS, RICHARD AUTOR. (1989). The Selfish Gene. Oxford University Press ISBN 978-0-19-286092-7. (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  4. ↑ «Memes on the Internet» web.archive.org 2013-05-11 (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  5. ↑ «Why Is Millennial Humor So Weird?» Know Your Meme (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  6. ↑ (Ingelesez) Griffin, Annaliese. «“Dank” is the new umami» Quartz (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  7. ↑ (Ingelesez) Aue, Mary von. «Meme About 'Who Killed Hannibal' Is Reddit's Current Obsession» Inverse (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  8. ↑ (Ingelesez) Bryan, Chloe. «Surreal memes deserve their own internet dimension» Mashable (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  9. ↑ (Ingelesez) Kiberd, Roisin. (2015-04-09). «4chan's Frog Meme Went Mainstream, So They Tried to Kill It» Vice (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  10. ↑ (Ingelesez) Collins, Sean T.. (2015-07-28). «The Creator of Pepe the Frog Talks About Making Comics in the Post-Meme World» Vice (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  11. ↑ «Tumblr’s Biggest Meme of 2015 Was Pepe the Frog» web.archive.org 2017-07-25 (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  12. ↑ «Pepe the Frog» Know Your Meme (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) Ramírez, Iván. (2017-02-01). «Cinco aplicaciones para crear vídeos graciosos que compartir con tus amigos» Xataka Android (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  14. ↑ (Ingelesez) «Tik Tok Is Winning Because It Finally Gives Us What We Want» Pedestrian TV 2019-05-22 (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  15. ↑ «Bongo Cat» Know Your Meme (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  16. ↑ Flor, Nick V.. (2000-12-11). Web Business Engineering: Memetic Marketing. (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  17. ↑ (Ingelesez) Council, Forbes Communications. «Council Post: Meme Marketing: How Brands Are Speaking A New Consumer Language» Forbes (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
  18. ↑ (Ingelesez) Lara, Zeus. «Memejacking: Como las marcas aprovechan los memes» www.macguffin.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).[Betiko hautsitako esteka]
  19. ↑ Berria. «'#Memelariak', ekoizpen betean» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-05-13).
  20. ↑ Satrustegi, Iñigo. «Umorearen molde berriak, euskarara ekarriak» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-05-13).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Meme_(Internet)&oldid=9605343"(e)tik eskuratuta