Wikipedia

Lizartza

Gipuzkoako udalerria


Lizartza Gipuzkoako ekialdean eta Tolosaldeako eskualdean dagoen udalerri euskalduna da, UEMAko mankomunitateko kide.[4] 2016. urtean 638 biztanle zituen.

Lizartza
 Gipuzkoa, Euskal Herria
Lizartzako kalea eta GI-2135 errepidea.
Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaGipuzkoa
EskualdeaTolosaldea
Izen ofizialaLizartza
AlkateaIñaki Azpiroz Beldarrain (EH Bildu)
Posta kodea20490
INE kodea20054
Herritarralizartzar
Kokapena
Koordenatuak43°06′13″N 2°02′03″W / 43.103611111111°N 2.0341666666667°W / 43.103611111111; -2.0341666666667
Map
Azalera12,33 km²
Garaiera136 m
Distantzia31 km Donostiara
Demografia
Biztanleria637 (2023)
8 (2022)
alt_left 291 (%45,7) (%49) 312 alt_right
Dentsitatea51,66 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 6,7
Zahartze tasa[1]% 21,44
Ugalkortasun tasa[1]‰ 72
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 75,58 (2011)
Genero desoreka[1]% 15,33 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 10,64 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 82,87 (2010)
Kaleko erabilera [2]% 81,6 (2016)
Etxeko erabilera[3]% 74.5 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera1802 (juliotar egutegia)
Webguneawww.lizartza.eus

Geografia aldatu

Inguru naturala aldatu

Araxes ibaiak zeharkatzen du udalerria Leitzaldetik etorrita eta Tolosarako bidean doala.

Auzoak aldatu

Udalerri mugakideak aldatu

Historia aldatu

1374an Lizartzak Tolosarekin bat egin zuen. Horrela, handikiekiko babesa lortu nahi zuen Lizartzak, garai hartan zegoen guda giroan.

1802an lortu zuen Lizartzak hiribildu izaera.[5]

Azpiegiturak aldatu

Demografia aldatu

2019an 647 biztanle zituen herriak. Horietatik %21,64k 65 urte edo gehiago zituen. Eta atzerrian jaiotakoak %9,65 ziren.[10]

Lizartzako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Politika aldatu

2015eko udal hauteskundeetan Euskal Herria Bildu koalizioak gehiengo osoa eskuratu zuen, alde handiz. Emaitzen ondorioz, Leire Gordo Castro[11] hautatu zuten alkate.

Lizartzako udalbatza

Alderdia

2015eko maiatzaren 24a

Zinegotziak Boto kopurua
Bildu
7 / 7
240 (% 95,24)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2019ko udal hauteskundeetan EH Bilduk 296 boto eta zazpi zinegotziak lortu zituen eta Equok 33 boto.[12][13] Iñaki Azpiroz (EH Bildu) izendatu zuten alkate.[14]

 
Lizartza 1940an

Alkateen zerrenda aldatu

2019 Iñaki Azpiroz (EH Bildu)
2015 Leire Gordo Castro (Euskal Herria Bildu)
2011 Aitor Agirre Alkorta (Bildu)
2007 Regina Otaola Mugerza (PP)
2003 Joseba Egibar Artola (EAJ-EA)
1999 José Antonio Mintegi (EH)
1995 José Antonio Mintegi (HB)
1991 ? - (HB)
1987 ? - (HB)
1983 Julian Zubeldia (HB)
1979 Julian Zubeldia (indep.)

Ekonomia aldatu

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: Lehen sektorea BEGaren %1,8. Bigarren sektorea %61,9. Hirugarren sektorea %34,4. Zerbitzuak %1,8.[10]

Ondarea aldatu

Eraikin erlijiosoak

  • Uberetako ermita. Aurretik etxe bat zen, eta XVII. mendean kanpandorrea erantsi zitzaion.[15]

Baserriak

  • Etxeaundi baserria (XVI. mendekoa)[16]

Bestelakoak

  • Mikeleteen etxea (XIX. mendea). Nafarroako mugatik gertu kokatuta, Ilarratzuko kobazuloaren ondoan eta Añiko aisialdi gunearen aurrean.

Historiaurrea

Euskara aldatu

Lizartzako hiztunen testigantzekin osatutako bideoa, Euskal Herriko Ahotsak[17] proiekturako egina,ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

2016an herritarren %83,97 euskaldunak ziren.[10]

Lizartzan hitz egiten den euskara gipuzkeraren barne dagoen Tolosaldeko euskarari[18][19] dagokio. Tolosarekin batera, hogeita zortzi herrik osatzen dute Tolosaldeko hizkerari dagokion hiztun komunitatea. Eskualdeko berezko hizkera horren erabilera maila herrialde osoko handienen artean dago.

Nolanahi ere, euskarari dagokionez, alde handiak daude udalerri jendetsuen eta txikien artean. Ia erabat euskalduntzat har daitezke herririk txikienak. Euskaldun kopururik txikiena zeukan udalerrian ere, Zizurkilen, euskalduntzat zuten beren burua biztanleen % 64k.

Lizartzar ospetsuak aldatu

 
Lizartzako agintariak 1914. urtean. Alkatea, erretoreak, zinegotziak, idazkaria eta mikeletea. Indalecio Ojangurenen argazkia.

Erreferentzia aldatu

  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ «UDALERRIAK | UEMA - Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea» www.uema.eus (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  5. ↑ http://www.lizartza.eus/documents/1132674/1963306/lizartzako+sorrera+modernoa.pdf/76190a38-f688-1ac6-9c21-87f2c31064db
  6. ↑ «Liburutegia» Lizartza (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  7. ↑ «Haurreskolak - Haurreskolako datuak» www.haurreskolak.eus (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  8. ↑ «Osasun Zentroa» Lizartza (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  9. ↑ «Lizartza» Gipuzkoako Eskola Txikiak eskola, herri eta auzo txikiak bizirik! (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  10. ↑ a b c «Web Eustat. Lizartzako datu estatistikoak» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  11. ↑ «Leire Gordok hartuko du Lizartzako alkatetza - Lizartza» Tolosaldeko ataria (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  12. ↑ www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  13. ↑ «Iñaki Azpiroz izango da alkate Lizartzan - Lizartza» Tolosaldeko ataria (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  14. ↑ «Iñaki Azpiroz, Lizartzako alkateari elkarrizketa - Lizartza» Tolosaldeko ataria (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  15. ↑ http://www.lizartza.eus/documents/1132674/1963306/uberetako+ermita.pdf/52f811b6-c82c-0192-f63d-809fb54f08d0
  16. ↑ «Etxeaundi baserria. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-06-06).
  17. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-06-18).
  18. ↑ «Tolosaldekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-06-06).
  19. ↑ «Lizartza - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-06-18).

Kanpo estekak aldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lizartza&oldid=9629875"(e)tik eskuratuta