Lizartza

Lizartza Gipuzkoako ekialdean, Tolosaldean, dagoen udalerri euskalduna da, UEMAko mankomunitateko kide.

Lizartza
Gipuzkoa, Euskal Herria
Lizartzako kalea eta GI-2135 errepidea.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Tolosaldea
Izen ofiziala	Lizartza
Alkatea	Iñaki Azpiroz Beldarrain (EH Bildu)
Posta kodea	20490
INE kodea	20054
Herritarra	lizartzar
Kokapena
Koordenatuak	43°06′13″N 2°02′03″W
Azalera	12,33 km²
Garaiera	136 m
Distantzia	31 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	667 (2024) 30 (2023)
291 (%43,6)   (%46,8) 312
Dentsitatea	0,54 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	% 6,7
Zahartze tasa	% 21,44
Ugalkortasun tasa	‰ 72
Ekonomia
Jarduera tasa	% 75,58 (2011)
Genero desoreka	% 15,33 (2011)
Langabezia erregistratua	% 10,64 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 81.48 + % 7.89 hartzaile (2021)
Etxeko erabilera	% 69.24 (2021)
Datu gehigarriak
Sorrera	1802 (juliotar egutegia)
Webgunea	www.lizartza.eus

Geografia

Inguru naturala

Araxes ibaiak zeharkatzen du udalerria Leitzaldetik etorrita eta Tolosarako bidean doala.

Auzoak

• Basaizaldea
• Ermitalde
• Elizondo
• Elbarren
• Iturralde
• Larzabal
• Leizialdea

Udalerri mugakideak

• Iparraldean Leaburu eta Gaztelu.
• Ekialdean Gaztelu eta Orexa.
• Hegoaldean Araitz (Nafarroa), Gaztelu eta egun Tolosako auzoa den Bedaio.
• Mendebaldean Altzo.

Historia

1374an Lizartzak Tolosarekin bat egin zuen. Horrela, handikiekiko babesa lortu nahi zuen Lizartzak, garai hartan zegoen guda giroan.

1802an lortu zuen Lizartzak hiribildu izaera.

Azpiegiturak

• Liburutegia
• Haur eskola
• Osasun zentroa
• Eskola

Demografia

2019an 647 biztanle zituen herriak. Horietatik %21,64k 65 urte edo gehiago zituen. Eta atzerrian jaiotakoak %9,65 ziren.

Lizartzako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Politika

2015eko udal hauteskundeetan Euskal Herria Bildu koalizioak gehiengo osoa eskuratu zuen, alde handiz. Emaitzen ondorioz, Leire Gordo Castro hautatu zuten alkate.

Lizartzako udalbatza
Alderdia		2015eko maiatzaren 24a
		Zinegotziak	Boto kopurua
	Bildu	7 / 7	240 (% 95,24)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2019ko udal hauteskundeetan EH Bilduk 296 boto eta zazpi zinegotziak lortu zituen eta Equok 33 boto. Iñaki Azpiroz (EH Bildu) izendatu zuten alkate.

Lizartza 1940an

Alkateen zerrenda

2019	Iñaki Azpiroz (EH Bildu)
2015	Leire Gordo Castro (Euskal Herria Bildu)
2011	Aitor Agirre Alkorta (Bildu)
2007	Regina Otaola Mugerza (PP)
2003	Joseba Egibar Artola (EAJ-EA)
1999	José Antonio Mintegi (EH)
1995	José Antonio Mintegi (HB)
1991	? - (HB)
1987	? - (HB)
1983	Julian Zubeldia (HB)
1979	Julian Zubeldia (indep.)

Ekonomia

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: Lehen sektorea BEGaren %1,8. Bigarren sektorea %61,9. Hirugarren sektorea %34,4. Zerbitzuak %1,8.

Ondarea

Eraikin erlijiosoak

• Santa Katalina eliza, Lizartzako parrokia.
• Uberetako ermita. Aurretik etxe bat zen, eta XVII. mendean kanpandorrea erantsi zitzaion.

Baserriak

• Etxeaundi baserria (XVI. mendekoa)

Bestelakoak

• Mikeleteen etxea (XIX. mendea). Nafarroako mugatik gertu kokatuta, Ilarratzuko kobazuloaren ondoan eta Añiko aisialdi gunearen aurrean.

Historiaurrea

• Urkitako Estazio Megalitikoa
• Otsabio-Zarateko Estazio Megalitikoa

Euskara

Lizartzako hiztunen testigantzekin osatutako bideoa, Euskal Herriko Ahotsak proiekturako egina,ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

2016an herritarren %83,97 euskaldunak ziren.

Lizartzan hitz egiten den euskara gipuzkeraren barne dagoen Tolosaldeko euskarari dagokio. Tolosarekin batera, hogeita zortzi herrik osatzen dute Tolosaldeko hizkerari dagokion hiztun komunitatea. Eskualdeko berezko hizkera horren erabilera maila herrialde osoko handienen artean dago.

Nolanahi ere, euskarari dagokionez, alde handiak daude udalerri jendetsuen eta txikien artean. Ia erabat euskalduntzat har daitezke herririk txikienak. Euskaldun kopururik txikiena zeukan udalerrian ere, Zizurkilen, euskalduntzat zuten beren burua biztanleen % 64k.

Lizartzar ospetsuak

Lizartzako agintariak 1914. urtean. Alkatea, erretoreak, zinegotziak, idazkaria eta mikeletea. Indalecio Ojangurenen argazkia.

• Bartolome Gibelalde (1788-1852), jeneral karlista. Gipuzkoako komande nagusi izan zen.
• Roberto Bertol (1917-1990), Athleticeko futbolaria 1940tik 1949ra bitartean.
• Kaxiano (1932-2002), Lizartzako itsua, trikitilaria.
• Luis Mari Mujika (1939-2017), idazlea, euskaltzalea eta euskaltzain urgazlea.
• Julian Zubeldia (1943), idazle eta politikaria.
• Bizente Olaetxea (1956), esku huskako pilotaria.
• José María Luluaga (1962), futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Mikel Olaetxea (1985), esku huskako pilotaria.
• Erik Jaka (1994), esku huskako pilotaria.
• Garazi Esnaola (1992), musikaria.

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa

• Lizartzako albisteak atarian

• (Gaztelaniaz)Lizartzako udal webgunea
• Lizartzako albisteak "Tolosaldeko Hitza"n

• Datuak: Q1633857
• Multimedia: Lizartza / Q1633857
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Lizartza