Graz

Graz; Graz; Grätz; Gratz
	Austriako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Austria
Austriaren banaketa administratiboa	Estiria
Alkatea	Elke Kahr (en)
Izen ofiziala	Graz
Jatorrizko izena	Graz; Grätz; Gratz
Posta kodea	8010, 8020, 8036, 8041, 8042, 8043, 8044, 8045, 8046, 8047, 8051, 8052, 8053, 8054 eta 8055
Geografia
Koordenatuak	47°04′15″N 15°26′19″E / 47.0708°N 15.4386°E
Azalera	127.57 km²
Altuera	353 m
Mugakideak	Graz-Umgebung District (en)
Demografia
Biztanleria	292.630 (2022ko urtarrilaren 1a); 3.190 (2018)
Dentsitatea	2.293,88 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	316
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Trondheim, Timișoara, Dubrovnik, Coventry, Montclair (en) , Groningen, Darmstadt, Pula, Trieste, Maribor, Pécs, Banja Luka, San Petersburgo, Ljubljana, Celje, Aksaray eta Pernik
Matrikula	G
	graz.at

Graz (alemanez ɡʁaːt͡s ahoskatua) Austriako hiria da, Estiria probintziako (alemanez: Steiermark) hiriburua. Nazioko bigarren hiria da, biztanleriari kasu eginez gero: 250.099 lagun ziren 2008an.

Kokapena aldatu

Graz Austriako hego-ekialdean da, Mur ibaiaren ertzetan. Vienatik 200 kilometrora da eta iparraldean Gratkorn, Stattegg eta Weinitzen ditu mugakide; ekialdean Kainbach bei Graz, Hart bei Graz eta Raaba; hegoaldera Gössendorf, Feldkirchen bei Graz, Seiersberg eta Unterpremstätten, eta mendebaldera Attendorf eta Thal.

Geografia aldatu

Barrutiak aldatu

17 barrutik osatzen dute Graz:

Grazeko barrutiak

I. Innere Stadt
II. St. Leonhard
III. Geidorf
IV. Lend
V. Gries
VI. Jakomini
VII. Liebenau
VIII. St. Peter
IX. Waltendorf
X. Ries
XI. Mariatrost
XII. Andritz
XIII. Gösting
XIV. Eggenberg
XV. Wetzelsdorf
XVI. Straßgang
XVII. Puntigam

Klima aldatu

Datu klimatikoak (Graz)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	16.3	20.1	25.1	28.3	31.5	34.3	34.5	35.5	28.9	25.9	20.9	19.2	35.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	2.8	5.8	10.7	15.3	20.5	23.4	25.3	24.7	20.4	14.6	7.7	3.6	14.6
Batez besteko tenperatura (ºC)	-1.0	1.0	5.1	9.6	14.6	17.7	19.5	18.9	14.7	9.4	3.7	0.1	9.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-3.7	-2.4	1.0	4.9	9.5	12.7	14.4	14.3	10.6	5.9	0.9	-2.3	5.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-19.2	-19.3	-17.2	-5.5	-1.3	3.6	6.3	4.9	0.8	-6.4	-12.7	-16.5	-19.3
Pilatutako prezipitazioa (mm)	23.9	30.4	44.1	49.0	86.0	117.8	125.1	113.0	81.1	61.7	51.9	34.9	818.9
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm)	4.8	4.8	6.6	7.9	10.6	11.5	10.7	9.7	7.5	6.3	6.5	5.2	92.1
Elur egunak (≥ 1.0 cm)	15.6	10.0	4.1	0.5	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	2.8	9.1	42.1
Eguzki orduak	90.4	117.8	145.7	166.4	210.0	213.0	234.4	226.9	174.0	139.6	93.0	78.8	1890.0
Iturria: Central Institute for Meteorology and Geodynamics^[1]

Demografia aldatu

Bilakaera historikoa aldatu

1869tik 2007ra bitartekoa:^[2]

Bilakaera demografikoa

Urtea	Populazioa
1869	98.229
1880	116.770
1890	135.660
1900	168.808
1910	193.790
1923	199.578
1934	210.845
1939	208.016

Urtea	Populazioa
1951	226.453
1961	237.080
1971	249.089
1981	243.166
1991	237.810
2001	226.244
2007	247.698

Sexua eta adina aldatu

Andreak % 51,97 dira. % 18,14k hogei urte baino gutxiago ditu eta % 64,58 hogei eta hirurogeita bost urte bitartekoak dira; % 17,27 , berriz, 65 urtetik goragokoa da.

Jatorria eta hizkuntzak aldatu

Biztanleen % 85 austriarrak dira; % 5 Europar Batasunekoak dira, eta enparauak Europako beste herrialde batzuetakoak eta mundu zabalekoak dira.

Atzerritik etorritakoen jatorriari begira, hona xehetasunak:^[3]

Herrialdea	Zenbat
Bosnia-Herzegovina	4.604
Kroazia	4.260
Alemania	3.918
Turkia	3.801
Errumania	2.651
Errusia	1.258

Ondarea aldatu

Graz, Georg Matthäus Vischer (1670)

Graz hiriaren erdigunea aldatu

Graz hiriaren erdigunea¹ UNESCOren gizateriaren ondarea
Erlojuaren Dorrea, Grazer Schloßberg
Mota	Kulturala
Irizpideak	ii, iv
Erreferentzia	931
Kokalekua
Eskualdea²	Europa
Koordenatuak	47°04′13″N 15°26′20″E / 47.07028°N 15.43889°E / 47.07028; 15.43889
Izen ematea	1999 (XXIII. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Mariatrosteko Basilika.

Eggenbergeko gaztelua

Elizak aldatu

Gehienak erdigunetik kanpo dira, eta aipatzekoak dira Bihotz Santuarena, San Leonardorena, Marigrünekoa eta Mariatrost basilika.

Gazteluak aldatu

Estiriako gaztelurik nabarmenena da Eggenbergekoa. XVII. mendean eraiki zuten, El Escorial monasterioaren diseinuan oinarrituta. Barruan Hans Adam Weissenkircher margolariaren lanak ikus daitezke. Eraikinak 365 leiho ditu, urteak beste egun. Urtean milioi bat bisitarik jotzen dute leku honetara.

Aipatzekoa ere bada Göstingeko gaztelua, hiriaren iparraldera. 1723an tximista batek bete-betean jo zuen eta haren ondorioz eraikuntza erabat desegin zen. Egun hondakinak baino ez dira geratzen.

Hiriaren erdigunean Schloßberg gotorlekua dago, egun parke bat dena.

Ekonomia aldatu

2003ko datuen arabera 184.135 pertsonak egiten zuen lan Grazen. Horietatik, % 74 zerbitzu-sektorean aritzen zen. 55.000 behargin hiritik kanpo bizi dira.

Enpresak aldatu

Austriako enpresa askok egoitza dute hirian:

Andritz AG: eraikuntza industrialak sortzen dituen enpresa.
Kastner & Öhler: saltoki handiak.
Rail Transport Service: trenbide sare pribatua.
Styria Medien AG: Hedabidea.

Kanpotik etorritako enpresek ere leku hartu dute Grazen, esaterako:

Hezkuntza aldatu

Unibertsitateak aldatu

Lau unibertsitatek 40.000 ikasleri eskaintzen diete zerbitzua. Zazpi biztanletatik bat ikaslea da.

Grazeko Musika eta Antzerki Unibertsitatea

Karl Franzens Unibertsitatea (alemanerazKarl-Franzens Universität): 1585ean sortua. 20.000 ikasle inguru.
Unibertsitate Teknikoa (alemaneraz Technische Universität): 7 fakultate eta 9.000 ikasle.
Medikuntza Unibertsitatea (alemaneraz Medizinischen Universität): 5.000 ikasle inguru.
Musika eta Antzerki Unibertsitatea (alemanerazUniversität für Musik und darstellende Kunst): 2.000 ikasle.