Trieste (Triest friulieraz) Italiako ipar-ekialdeko hiria da, Friuli-Venezia Julia eskualdeko hiriburua, Esloveniako mugaren ondoan: hegoaldean, Koper udalerri esloveniarra dago, eta ekialdean, Sežana eta Divača herrikideak.

Trieste
Trieste
Italiako udalerria
Trieste (28766391880).jpg
Free Territory Trieste Flag.svg Trieste-Stemma.svg
Administrazioa
Estatu burujabe Italia
Eskualdea Friuli-Venezia-Julia
Q101065901ente di decentramento regionale di Trieste
Izen ofizialaTrieste
Jatorrizko izenaTrieste
Posta kodea34121, 34122, 34123, 34124, 34125, 34126, 34127, 34128, 34129, 34130, 34131, 34132, 34133, 34134, 34135, 34136, 34137, 34138, 34139, 34140, 34141, 34142, 34143, 34144, 34145, 34146, 34147, 34148, 34149, 34150 eta 34151
ISTAT kodea032006
Geografia
Koordenatuak45°39′01″N 13°46′13″E / 45.6503°N 13.7703°E / 45.6503; 13.770345°39′01″N 13°46′13″E / 45.6503°N 13.7703°E / 45.6503; 13.7703
Map
Map of comune of Trieste (province of Trieste, region Friuli-Venezia Giulia, Italy).svg
Azalera85.11 km²
Altuera2 m
MugakideakDuino-Aurisina, Monrupino, Muggia, San Dorligo della Valle, Sgonico, Municipality of Hrpelje-Kozina (en) Itzuli eta Sežana (en) Itzuli
Demografia
Biztanleria204.338 (2018ko urtarrilaren 1a)
Green Arrow Up.svg104 (2017)
Dentsitatea2.400,87 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia040
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakBeirut, Duala, Graz, Santos, Southampton, Le Havre, Venezia, Ljubljana, Milan, Rostock eta Nobile Contrada dell'Oca (en) Itzuli
Katastro kodeaL424
Sailkapen sismikoa3 (Txikia)
MatrikulaTS
Hizkuntza ofizialaitaliera
comune.trieste.it

2004an 207.069 biztanle zituen (2.479 biz./km2), eta 204.234 berriz 2017an. Herrialdeko 15. hiririk populatuena da.

Inguru naturalaAldatu

Hiria Itsaso Adriatikoaren kostaldean dago, izen bereko golkoan. Ospo ibaiak zeharkatzen du, Esloveniatiko bere bidean.

HistoriaAldatu

K.a. II. mendean Tergeste izena hartu zuen Erromatar Inperioaren garaian. Erromatarren kolonia izan zen K.a. 177tik aurrera. K.a. 33. urtean Augusto enperadoreak portua eraikitzeko agindua eman zuen. Erromako Inperioa deuseztatu zenean, Istriako eskualdean geratu zen.

788. urte arte Bizantzioren kontrolpean egon zen. 1202. urtean veneziarrek konkistatu zuten. 1382. urtean Leopoldo III.a Habsburgokoaren mende geratu zen, eta Germaniako Erromatar Inperio Santuaren barnean gero. 1719. urtean merkataritza askerako portu egin zuten, Austria-Hungariako Inperioko portu frankoa. Inperioak Mediterraneorako zuen irteera nagusi bilakatu zen (156.000 biztanle zituen ordurako).

XX. mendearen hasieran, biztanleen bi herenak italiarrak ziren eta esloveniarrak eta kroaziarrak, gainerakoak. 1918an Italiak inbaditu ondoren hasi zen portuko merkataritza jardueraren gainbehera. 1943an alemaniarrek okupatu zuten eta, Bigarren Mundu Gerra amaitu zenean, lurraldea banatzeko hitzarmena izenpetu zuten Jugoslaviak eta Italiak.

KlimaAldatu

      Datu klimatikoak (Trieste Barcola)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 16.6 21.2 23.9 29.3 32.2 36.2 37.2 37.0 34.4 30.8 24.4 18.0 37.2
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 7.6 9.0 12.2 16.5 21.6 25.0 27.9 27.7 23.3 17.8 12.3 8.8 17.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 3.8 4.3 6.6 10.0 14.5 17.8 20.3 20.4 16.8 12.7 8.1 4.0 11.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -9.3 -14.6 -6.4 1.2 3.8 8.1 10.3 11.0 7.0 3.6 -1.5 -7.9 -14.6
Pilatutako prezipitazioa (mm) 58.0 56.9 63.4 82.8 84.2 100.4 62.1 84.5 103.4 111.4 107.4 88.5 1003
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm) 7.8 6.2 7.8 8.5 8.7 9.3 6.5 7.3 7.1 7.9 9.1 8.4 94.6
Eguzki orduak 96.1 118.7 142.6 177 226.3 243 288.3 260.4 210 167.4 99 83.7 2112.5
Hezetasuna (%) 67 64 62 64 64 65 62 62 66 68 67 68 65.5
Iturria: Servizio Meteorologico dell'Aeronautica Militare, data 1951-2011

EkonomiaAldatu

Merkataritza (jarduera handiko portua da; 26.304.000 tona 1983an) eta industria (ontziolak, petrolio findegiak, kimika industria, altzairugintza, metalurgia, janari industria, papergintza, ehungintza) ekonomi jarduera nagusiak dira.

Ondasun nabariakAldatu

Garai askotako monumentuak kontserbatu ditu. Aipagarriak dira erromatarren garaiko anfiteatro eta atearen hondakinak, XI-XIV. mendeetako San Giusto katedrala, 1343ko kanpandorrea, XV-XVI. mendeetako gaztelua eta XVIII-XIX. mendeetako etxe eta jauregi barroko eta neoklasiko ugariak.

BiografiakAldatu

KirolakAldatu

IruditegiaAldatu

ErreferentziakAldatu

Kanpo estekakAldatu