Donetsk
Donetsk[1] (ukraineraz: Донецьк Donets’k; errusieraz: Доне́цк Donetsk), lehenago Juzovka, Staline eta Stalino deitua, ekialdeko Ukrainako hiria da, Donetskeko oblastaren hiriburua. Kalmius ibaiaren bazterrean kokatuta dago. Donbass eskualde historiko, ekonomiko eta kulturalaren hiri nagusia da. 2012ko otsailaren 1ean 970.500 biztanle zituen[2].
| Donetsk (Донецьк) Донецьк Донецк | |||
|---|---|---|---|
| Ukrainako hiria | |||
.png) | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Herrialdea |  Ukraina | ||
| Oblasta | Donetsk | ||
| Alkatea | Alexei Kulemzin | ||
| Izen ofiziala | (izen ofiziala) | ||
| Jatorrizko izena | Донецьк Донецк | ||
| Posta kodea | 283000–283497 eta 83000–83497 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 48°00′32″N 37°48′15″E / 48.0089°N 37.8042°E | ||
 | |||
 | |||
| Azalera | 358 km² | ||
| Altuera | 169 | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 901.645 (2022) −3.719 (2021) | ||
| Metropolia | 2.009.700 | ||
| Dentsitatea | 2.518,56 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Sorrera | 1869 | ||
| Telefono aurrizkia | 622, 623 | ||
| Ordu eremua | UTC+02:00 eta UTC+03:00 | ||
| Hiri senidetuak | Trondheim, Vilnius, Tarento, Bochum, Sheffield, Charleroi, Pittsburgh, Mosku, Narva, Katowice, Rostov Don, Kutaisi, Batumi, Homel, Simferopol, Ulan-Ude, Plovdiv, Ostrava eta Kursk | ||
| Matrikula | AH | ||
| Hizkuntza ofiziala | ukrainera | ||
| http://www.donetsk.org.ua | |||
Historia aldatu
Donetsk 1869an fundatua izan zen, John Hughes galestar enpresagizonak Errusiar Inperioaren hegoaldeko Oleksandrivkan (ukraineraz: Олександрівка) altzairutegi bat eraiki zuelarik. Hasieran herriari Hughesovka (Juzovka; errusieraz: Юзовка; ukraineraz: Юзівка) izena eman zitzaion. Altzairutegiak inguruko harrikatza erabiltzen zuen, eta bai meatzaritzak bai industriak Donetskeren hazkunde bizkorra eragin zuten. 1914an lau metalurgia-fabrika, 10 ikatz meatze eta 50.000 biztanle inguru zituen[3]. 1924an, Sobietar garaian, Stalino izena hartu zuen, Iosif Stalinen omenez.
Bigarren Mundu Gerran, alemanen inbasioa zela kausa, ia erabat suntsiturik geratu zen. Gerra ostean industria garatu eta modernizatu zen. 1961ean gaur egungo Donetsk izena ipini zitzaion[3]. Biztanleriaren gehiengoa Errusiaren eta Viktor Janukovitx presidentearen aldekoa da[4][5].
Klima aldatu
 Datu klimatikoak (Donetsk 1981–2010) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 12.2 | 16.0 | 21.3 | 31.0 | 34.6 | 38.0 | 37.8 | 39.1 | 33.9 | 32.7 | 20.5 | 15.0 | 39.1 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | -1.3 | -0.9 | 5.3 | 14.5 | 20.9 | 24.8 | 27.3 | 26.8 | 20.7 | 13.1 | 4.7 | -0.3 | 13.0 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | -4.1 | -4.1 | 1.3 | 9.4 | 15.4 | 19.3 | 21.6 | 20.8 | 15.1 | 8.5 | 1.6 | -2.9 | 8.5 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -6.7 | -7.0 | -2.1 | 4.6 | 10.0 | 13.8 | 15.9 | 15.0 | 10.0 | 4.5 | -1.1 | -5.4 | 4.3 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -32.2 | -31.1 | -21.0 | -10.6 | -2.4 | 2.1 | 6.0 | 2.2 | -6.0 | -10.0 | -22.2 | -28.5 | -32.2 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 37 | 32 | 34 | 38 | 46 | 65 | 51 | 37 | 36 | 37 | 38 | 41 | 492 |
| Euri egunak (≥ 1 mm) | 11 | 8 | 10 | 13 | 13 | 14 | 11 | 8 | 11 | 11 | 13 | 11 | 134 |
| Iturria: Pogoda.ru.net[6] | |||||||||||||
Demografia aldatu
Donetskeko biztanleria errolden (*) eta zenbatespenen arabera[7]:
| 1897* | 1911 | 1920 | 1926* | 1936 | 1939* | 1959* | 1970* |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 28.100 | 48.000 | 31.000 | 105.700 | 239.000 | 462.400 | 699.200 | 879.000 |
| 1979* | 1989* | 2001* | 2005 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
| 1.020.799 | 1.109.102 | 1.016.094 | 999.975 | 988.186 | 980.862 | 974.598 | 968.250 |
Osaketa etnikoari dagokionez, 2001ean errusiarrak %48,2 ziren, ukrainarrak %46,7, bielorrusiarrak %1,1, greziarrak %1, juduak %0,5 eta tartariarrak %0,5[8].
Ekonomia aldatu
Donetsk Ukrainako ikatz meatzaritzaren eta metalurgiaren gune nagusietako bat da. Mota askotako industriak daude, baina garrantzitsuenak metalurgia, ikatzaren erauztea, kimikagintza (koke produkzioa barne) eta makina astunen ekoizpena dira. Industria astunarekin batera, beste batzuk ere garatu dira, hala nola, argindar ekoizpena, elikagai industria, zurgintza eta makinagintza[3].
Kirolak aldatu
Futbola da kirolik jarratuena. Donbass Arenan jokatzen duen Xakhtar Donetsk taldeak 7 aldiz irabazi du Ukrainako futbol liga txapelketa eta behin UEFA Europa League. Maila handieneko beste bi taldeak Metalurh Donetsk eta Olimpik Donetsk dira. Beste kirolei dagokienez, talderik aipagarrienak HC Donbass (izotz hockeya), MFC Shakhtar Donetsk (areto-futbola) eta BC Donetsk (saskibaloia) dira.
Hiri senidetuak aldatu
Donetsk hiria, ondorengo beste hiri hauekin senidetua dago:
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia. 157. araua: Europako hiriak. .
- ↑ Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan:
ez da testurik eman
biztizeneko erreferentziarako - ↑ a b c Donetsk city, Ukraine Ukrainetrek.com
- ↑ Helen FAWKES: Sullen Donetsk watches Yushchenko BBC News
- ↑ Profile: Viktor Yanukovych BBC News
- ↑ Pogoda.ru.net. (Noiz kontsultatua: 21 April 2012).
- ↑ Donetsk Frantsesezko Wikipedia
- ↑ 2001eko erroldaren emaitzak: Donetskeko oblasta Donetskstat.gov.ua
