Manuel Lekuona

Manuel Lekuona
	; Irudi gehiago
; 4. euskaltzainburu	; 1967 - 1970 ; ← Jose Maria Lojendio - Luis Villasante →
; 4. euskaltzainburu
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Manuel Lekuona Etxabeguren
Jaiotza	Oiartzun, 1894ko otsailaren 9a
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Heriotza	1987ko uztailaren 30a (93 urte)
Familia
Anai-arrebak	ikusi Martin Lekuona;
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, apaiza eta hizkuntzalaria
Jasotako sariak	ikusi Gernikako Arbolaren Gurutzea (1987) ; Manuel Lekuona Saria (1983) ;
Kidetza	Euskaltzaindia; Eusko Ikaskuntza; Euskalerriaren Adiskideen Elkartea
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Artikulu hau apaiz eta euskaltzain oiartzuarrari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Lekuona».

Manuel Lekuona Etxabeguren (Oiartzun, Gipuzkoa, 1894ko otsailaren 9a - 1987ko uztailaren 30a) idazlea, apaiz katolikoa eta euskaltzaina izan zen. Gasteizen apaiz ordenatu zen. Hango apaizgaitegian, euskarako eta euskal literaturako eskolak eman zituen 1916az geroztik, hogei urtez. Euskal literaturako ikerlanak egin zituen, bertsolaritzaren eta poesiaren inguruan bereziki.^[1]

Bizitza aldatu

Manuel de Irujo eta Manuel Lekuona, aita Barandiarani eginiko omenaldian.

Gasteizko apaizgaitegian ikasketak egin ondoren apaiz egin zen 1916an. Apaizgaitegi hartako euskara eta euskal literaturako irakasle izan zen 20 bat urtez. 1919an, sortu berri zen Euskaltzaindiko euskaltzain urgazle izendatu zuten.^[2] Eusko Ikaskuntza erakundeko sortzaileetako bat izan zen. 1924an Kardaberaz Bazkuna sortu zuen eta bera izan zen zuzendari.[1] Kardaberaz Bazkuna elkarteak Euskal Herriko arteari eta historiari buruzko lan garrantzitsuak eman zituen argitara: Gabon Kantak (1933), Eun dukat (1935), Martin anaiarekin batera idatziriko antzezlana eta Antzerti aldizkarian argitaratua. Urte hartan bertan gipuzkerara itzuli zituen Jean Barbierren Sorginak eta Piarres Larzabalen Akillomendi.

1935ean Literatura oral euskérica lan handia plazaratu zuen. Gerra garaian Lasarteko komentu batean ezkutatuta egon zen. 1948koa da Jesus Aurraren Bizitza eta 1949koa Gerrateko nere amabi kanta. Hurrengo urtean euskaltzain oso izendatu zuten eta bere sarrerako hitzaldia Euskera aldizkariak jaso zuen, Gorotzika'tik Gurutzeaga'ra izenburuarekin.

Ahozko literaturaren alorrean ere, lan gaitza egin zuen. 1967an, Euskaltzaindiaren urrezko ezteiak ospatzear zeudela, Euskaltzaindiko lehendakari hautatu zuten. Gasteizko Ikaskuntza Teologikoko seminarioak Doctor Honoris Causa izendatu zuen 1980an Jose Migel Barandiaranekin batera. RIEV, Euskalerriaren Alde, Eusko Folklore, Antzerti, Euskera, Egan, Euskalerriaren Adiskideak elkarteko buletina, Euzko Gogoa, El Bidasoa, Oiarso, Príncipe de Viana, Kardaberaz Bazkuna, Arantzazu, Gure Herria eta Eusko Ikaskuntza erakundeek plazaraturiko aldizkarietan eman zituen argitara lan garrantzitsuenak.

Aipaturikoez gainera nabarmentzekoak dira Belenen, Bizia Maite-irria eta Tanzlied olerkiak, arteari buruzko Romanikoa Gipuzkoa'n, El Monasterio de MM Brígidas de Lasarte, Parroquia de S. Pedro de Lasarte, Fuentes de la M. Rafols, Ciencia Tomista, La catedral de Calahorra, Iglesia de Santiago de Calahorra eta La iglesia parroquial de Andoain, literaturari buruzko Orixe'ren Euskaltzaindian sartzea eta Brabanteko Jenobeba obrako aitzin-solasa eta obra erlijiosoak. 1978az gero Kardaberaz Bazkunak Manuel Lekuonaren Idazlan Guztiak argitaratu zituen 12 liburukitan.

Euskaltzaindiaren laugarren presidentea izan zen, 1967an Jose Maria Lojendio ordezkatuz. 1970an Luis Villasantek bete zuen haren lekua. Eusko Ikaskuntzak 1983tik Manuel Lekuona Saria urtero ematen du, lehenengoa egile honek berak jaso zuela.

Bibliografia aldatu

Antzerkia aldatu

1932: Maya. Andre Maya Erregiña
1935: Eun dukat
1965: Bi antzerki eta itzaldi bat [Eun dukat - Ameriketako osaba]. Santa Clara

Bertsolaritza aldatu

1935: Literatura oral euskérica
1978: Idaz-lan guztiak. 1. Aozko literatura

Poesia aldatu

1918: Métrica vasca
1930: Poesía popular vasca
1948: Iesus aurraren bizitza. Eresidun aur-poematxoa, bost kantetan

Opera aldatu

1963: Zigor (opera).

Erreferentziak aldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Bidegileak 1. Gobierno Vasco 1994 ISBN 84-457-0397-8. PMC 630240972. (Noiz kontsultatua: 2021-06-05).
↑ Akesolo, Lino. (1978). Karmel aldizkaria. Lekuona euskaltzain. , 35-47 or. ISBN 1132-2357..

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q631017
Multimedia: Manuel Lekuona / Q631017

[1] Bidegileak 1. Gobierno Vasco 1994 ISBN 84-457-0397-8. PMC 630240972. (Noiz kontsultatua: 2021-06-05).

[2] Akesolo, Lino. (1978). Karmel aldizkaria. Lekuona euskaltzain. , 35-47 or. ISBN 1132-2357..

[1]

[2]