Johan Galtung
Johan Galtung (Oslo,1930eko urriaren 24a – ibidem, 2024ko otsailaren 17a) norvegiar soziologo eta matematikaria izan zen. Bakeari eta gatazka sozialei buruzko ikerketaren sortzaile eta protagonistetako bat uzan zen. [1][2]
Biografia aldatu
Johan Galtung familia burges batean jaio zen. Bere hiritik kanpo bizikletaz egindako bidaia baten ondorioz bakezaletasunera hurbildu zen. Galtung-ek matematika eta soziologia ikasi zituen Osloko Unibertsitatean. 1959an, bakearen inguruko ikerketarako lehen institutua sortu zuen Oslon, Nazioarteko Bakearen Ikerketa Institutua, eta 10 urtez izan zen zuzendaria. 1964an Journal of Peace Research sortu zuen. [3] Gatazka eta Bakeari buruzko Ikerketa irakaslea izan zen Osloko Unibertsitatean 1969 eta 1977 artean. Raymond Aronek esan zuen bera izan zela pentsamendu leninista, egiturazko indarkeria eta gatazkaren teoria lotu zituena. Lankidetzan aritu izan zen Nazio Batuen Erakundearekin, eta irakasle bisitari gisa ibilia zen bost kontinenteetan, besteak beste, Txilen, Genevako NBEko Unibertsitatean, Ameriketako Estatu Batuetan, Japonian, Txinan, Indian eta Malaysian. Hawaiiko Unibertsitateko Bake Ikasketetako irakaslea eta Transcend: A Peace and Development Network eta Transcend Peace University-ko zuzendaria izan zen.
40 gatazka baino gehiagotan parte hartu zuen bitartekari gisa, adibidez Sri Lankan, Afganistanen, Ipar Kaukasian eta Ekuadorren. 1987an, Nobel Sari Alternatiboa jaso zuen, 1993an Gandhi Saria.
50 liburu eta 1000 artikulu baino gehiago idatzi zituen. Bere ekarpenek eta bera pentsalari, idazle, irakasle, aholkulari eta aktibista gisa erreferentziazkoak dira bakerako ikasketetan [4]
Pentsamendua aldatu
Galtungen ekarpen teoriko ezagunenak indarkeriari eta bakeari buruzkoak dira:
- Indarkeriaren triangelua : Indarkeria zuzen-, fisiko-, edo hitzezko- eta guztientzako ikusgarria denaz gain, egiturazko indarkeria eta kultura-indarkeria ere badaude, izkutuan daduen indar eta egiturak, baina besteak bezain bortitzak. Indarkeria zuzenaren sustraiak dira eta barne hartzen dituzte gizarte baten forma soziopolitiko eta kultural jakin batzuk: errepresioa, esplotazioa, marjinazioa edo distantzia desegokia bezalako egitura bortitzak; baita indarkeriaren kultura patriarkatu-, arrazismo- edo sexismoaren indarkeriaren legitimazio gisa . [5]
- Bake negatiboa versus bake positiboa: Bakeak izan behar du gatazka bortitzarik eza baino zerbat gehiago (bake negatibo gisa izendatzen da); Estatuek (edo gatazka baten barruan dauden edozein taldek) lankidetza harremanak eta elkarrekiko laguntza bilatu behar dituzte bake positiboa lortzeko. Su-etenaren garai batean, bakea eraikitzeko lana hastear dago, su-etenetik haratago iraungo duen bakea lortzeko.
Berari zor zaio Trascend metodoa, gatazken diagnosia egin eta haiek ebazteko erabilia.[1] Galtungek Nazio Batuen demokratizazioaren aldeko apustua egin izan zuen. Mundu mailako parlamentu bat ezartzearen alde agertu zen behin eta berriz. 2004an sortu zen NBE demokratikorako batzordeko kidea izan zen.
Lankidetzak Euskal Herrian aldatu
Gernika Gogoratuz elkartearekin kolaboratu zen eta baita Master de Cooperación Descentralizada. Paz y desarrollo (Euskal Herriko Unibertsitatea) delakoarekin ere. Instituzio horietan Galtung irakasleak egindako hainbat lan editatu eta itzuli ziren: Tras la violencia, 3R: reconstrucción, reconciliación, resolución. Afrontando los efectos visibles e invisibles de la guerra y la violencia (1998); Paz por medios pacíficos: paz y conflicto, desarrollo y civilización (2003) edo Violencia cultural (2003). Azpimarragarria da Bortxakeriarik gabeko gatazka eraldaketa euskarazko itzulpena, master horrek egin zuena 2003an (Working papers Munduan, 5. zenbakia).[1]
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c «Galtung, Johan - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2021-11-21).
- ↑ Biografía intelectual de John Galtung. .
- ↑ Oslo (PRIO), Peace Pesearch Institute. About the Journal - Journal of Peace Research - PRIO. .
- ↑ Nucía, Ayuntamiento de La. Johan Galtung habla sobre el "La situación del mundo" en las conferencias del Grupo Noruego de Historia. .
- ↑ La definición de violencia según Johan Galtung. .
Kanpo estekak aldatu
- Johan Galtungen hitzaldia: Teoría y Práctica en la construcción de Paz, experiencias de una vida(Bideoa, 2017, ES)
- Indarkeria, gerra eta bere eragina: Johan Galtung-en indarkeriaren ondorio ikusezin eta ikusezinei buruz. (ES)
Datuak: Q326830
Multimedia: Johan Galtung / Q326830
