H
H, hatxe edo mutua euskal alfabetoko zortzigarren letra da. H (larriz) eta h (xehez) idazten da. Euskara batuaren ahoskera zainduan, h letra bi eratara ahoska daiteke: hasperendua (ekialdeko euskalkietan egiten den eran) edo soinurik gabe (mendebaldeko euskalkietan egiten den eran).[1]
 | |
| Euskal alfabetoa | |
|---|---|
| A a • B b • C c • (Ç ç)1 • D d E e • F f • G g • H h • I i • J j K k • L l • M m • N n • Ñ ñ • O o P p • Q q • R r • S s • T t • U u V v • W w • X x • Y y • Z z | |
Digramak: dd • tt • ts • tx • tz | |
| Beste irudikapen batzuk | |
| Bandera |  |
| Braille | ⠓ |
| ASL |  |
| Kodeak | morse kodea: .... NATO alfabeto fonetikoa: Hotel Braille ASCII (en)  : H |
1ç letra, c letraren aldaera da euskal alfabetoan. | |
H larria hidrogeno elementu kimikoa adierazteko erabiltzen da; aldiz, h xehea orduaren ikurra da Nazioarteko Unitate Sisteman.
Erabilera idatzia historianAldatu
EuskaraAldatu
H letra gaur egun euskaraz Euskal Herriko iparraldean ezagutzen dugun soinua adierazteko aspalditik erabili izan da. Euskarazko lehen testuetan, adibidez 1545. urteko Bernart Etxepareren Linguae vasconum primitiae, jadanik agertzen da.
H letrari dagokion soinuari hasperen deitu izan zaio. Soinu hori fonema da gaur egungo ekialdeko euskalki batzuetan eta badaude nahiko zantzu[2] pentsatzeko fonema hori beste euskalki batzuetan ere ahoskatzen zela. Euskararen dokumentu zaharrenak aztertu dituzten filologoek[3] uste dute hasperena oso zabaldua egon zela euskararen eremuetan, baina gaur egun, ipar-ekialdeko euskalkietan bakarrik egiten da hasperena eta hego-mendebaldeko euskalki gehienetan hasperena mutu bihurtu da.
1968. urtean, euskara batuaren ortografia bateratzerako prozesuan, erabakirik polemikoena[4] izan zen hasperen hori idatzi edo ez idatzi. Herskariei lotutako hasperenak ez idaztea erabaki zen, Koldo Mitxelenaren proposamenari jarraiki, eta bakarrik idaztea bokal aurreko eta bokalen arteko hasperenak.
ErreferentziakAldatu
- ↑ Euskaltzaindia: 87. araua, Euskara batuaren ahoskera zaindua.
- ↑ Michelena, Luis.. (1990). Fonética histórica vasca. Diputación Foral de Guipuzkoa ISBN 84-7907-016-1. PMC 28114467. (Noiz kontsultatua: 2020-11-24).
- ↑ Michelena, Luis, 1915-1987.. (1990). Textos arcaicos vascos. ISBN 8450592036. PMC 1120306032. (Noiz kontsultatua: 2020-11-24).
- ↑ Villasante, Luis, 1920-. (D.L. 1980). La h en la ortografía vasca : razones y motivos, reglas : catálogo de voces con comentario. Edit. Franciscana Aránzazu ISBN 84-7240-119-7. PMC 9083349. (Noiz kontsultatua: 2020-11-24).
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
|
Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |