Galdurotz
Galdurotz[1][a] Lizoainibar-Arriasgoiti udalerriko Arriasgoiti ibarreko etxalde bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.
| Galdurotz | |
|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |
 Herriko etxe bat, aurritan | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea | Nafarroa Garaia |
| Eskualdea | Pirinioaurrea |
| Udalerria | Lizoainibar-Arriasgoiti |
| Administrazioa | |
| Mota | herri hustu |
| Izen ofiziala | Galdúroz/Galdurotz |
| Posta kodea | 31486 |
| Herritarra | galduroztar |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°51′32″N 1°29′31″W / 42.85889°N 1.49194°W |
| Garaiera | 798 metro |
| Distantzia | 33,3 km (Iruñetik) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 2 (2022:  −3) |
1970an jada despopulatu bezala agertzen zen. Hala ere, 2002an landatu zuten. 2022 urtean 2 biztanle zituen.
Bertako biztanleak galduroztarrak dira.
Izena aldatu
Galdurotz toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Galduroz (1279)
- Galdaroz (1279)
- Gualdurroz (1280)
- Galduroz (1366)
- Galdroytz (1372)
- Galdurotz (1378)
- Galduroz (1591)
- Galduroz (1802)
- Galdurotz (1989)
Geografia aldatu
Galdurotz Arriasgoiti ibarran dago.
Ingurune naturala eta klima aldatu
Arriasgoiti Pirinioen (Erroibar) eta Pirinioaurrearen (Lizoainibar) arteko trantsizio-ibarra da, haitzarte estuak eta desnibel nabarmenak dituena. Ibaia zeharkatzen du Erro ibaiak, Irati-Aragoi ibaiaren adarrak.
Ibarreko klima azpi-mediterraneoa da, urteko batez besteko tenperatura 12 eta 13 gradu ingurukoa, eta batez besteko prezipitazioak 800 mm eta 1 000 mm bitartekoak. Urteko egun euritsuak 90 izaten dira, batez ere udaberri eta udazkenean. Uda garaian, bi hilabete lehor izaten dira, uztaila, eta, batez ere, abuztua.
Herrigunearen inguruko basoetan, birlandatutako pinuak dira nagusi. Birlandaketa hauek XIX. mendetik aurrera egin ziren, inguruko zerrategiek zuten hazkunde azkarreko zuhaitzen beharra zela eta. Oraindik ere, 100-120 hektarea gordetzen da.
Estazio meteorologikoak aldatu
Arriasgoitin dagoen Zalba herrian, itsasoaren mailatik 565 metrora, Nafarroako Gobernuak 1993n jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
 Datu klimatikoak (Zalba, 1993-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 17.0 | 21.0 | 25.0 | 28.0 | 31.0 | 38.5 | 37.5 | 39.6 | 35.0 | 29.2 | 22.0 | 17.2 | 39.6 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 8.1 | 9.3 | 12.5 | 15.6 | 19.1 | 24.3 | 27.1 | 27.3 | 23.4 | 18.4 | 11.7 | 8.6 | 17.1 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 4.4 | 4.9 | 7.6 | 10.6 | 13.7 | 18.1 | 20.5 | 20.4 | 17.2 | 13.2 | 7.9 | 4.8 | 12.0 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0.8 | 0.6 | 2.7 | 5.6 | 8.3 | 11.9 | 13.9 | 13.5 | 10.9 | 8.1 | 4.1 | 1.1 | 6.8 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -4.6 | -4.5 | -2.2 | 0.6 | 2.6 | 6.8 | 9.3 | 8.5 | 5.3 | 1.0 | -2.3 | -4.1 | -4.6 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 118.8 | 100.2 | 94.8 | 92.3 | 74.5 | 54.9 | 38.4 | 39.6 | 64.7 | 80.1 | 121.0 | 108.5 | 987.8 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 2.3 | 45.7 | 63.6 | 62.8 | 50.0 | 81.8 | 72.9 | 74.0 | 64.0 | 74.8 | 47.8 | 95.5 | 95.5 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 15.1 | 13.9 | 13.1 | 14.3 | 12.8 | 7.9 | 6.1 | 6.3 | 8.6 | 11.9 | 15.7 | 15.0 | 140.7 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 3.7 | 4.4 | 2.4 | 0.9 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 1.6 | 2.6 | 15.9 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4] | |||||||||||||
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Historia aldatu
Bertako herritarrek, 1427an, Orreagako Santa Mariako lehengusinari, 5 olo-kahizpa eta 24 soldata behar zituzten urtean. Abadia Bidarraiko mandatupean zegoen. 1427an 2 nekazari zituen eta 7 1553n eta 1646an. 44 biztanle zituen 1786an eta 62 1857an.
XIX. mendearen hasiera arte, Artzibarreko alkateak gobernatzen zuen —erregeordeak herritarrek proposaturik izendatua—, herriko erregidorearekin batera; beraz, Artzibarreko barrendegi bat zen Arriasgoitin, Amokainen bezala. 1850ean posta Uhartetik jasotzen zuen.
XIX. mendearen erdialdean, Galdurotz eta Amokain Nafarroako Foru Aldundiaren aurreko prozesu batean murgilduta zeuden, Artzibarren banandu eta Arriasgoitin eta Eguesibarren sartzeko, hurrenez hurren. Galdurotz eta Amokain eta Artzibarreko gainerako herrien artean "Arriasgoiti jarria izateagatik" egiten zutela argudiatu zuten. Bereizketa XIX. mendearen amaieran gertatu zen azkenean, eta Galdurotz Arriasgoitiko zati bihurtu zen.
68 biztanle zituen 1887an, 55 1900ean, 42 1910ean, 39 1920an, 22 1930ean, 20 1940an, 26 1950ean eta 21 1960an. Ez da ageri 1970eko Izendegian eta bai, baina bizi gabe, 1981ean. 2002. urtean berriz landatu zen.
Demografia aldatu
2022 urteko erroldaren arabera 2 biztanle zituen Galdurotzek.[5]
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | 0 | 5 | 4 | 4 | 5 | 5 | 6 | 7 | 7 | 9 | 12 | 9 | 7 | 8 | 9 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 |
Ondasun nabarmenak aldatu
- Trinitateko baseliza, Erdi Aroko kristiau eliza eta gaur egun baseliza.
Oharrak aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Galdurotz - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ .
- ↑ Zalbako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ «Galdurotz» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q12258120
