Cabredo
Cabredo[4] ([kaβreðo] gaztelaniaz eta ofizialki; Kabredo [kaβreðo] edo Ahuntzegi [a.unts̻eɣi] euskaraz baina ez ofizialki, Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da. Lizarrako merindadeko mendebaldeko muturrean kokatzen den herri honek 102 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 82 kilometrora dago.
| Cabredo Kabredo / Ahuntzegi | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
_(01).jpg) | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Lizarra | ||||||||||
| Eskualdea | Vianaldea | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Cabredo | ||||||||||
| Alkatea | Gorka Sancho Perez de Albeniz (Euskal Herria Bildu) | ||||||||||
| Posta kodea | 31227 | ||||||||||
| INE kodea | 31063 | ||||||||||
| Herritarra | cabredoar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°37′45″N 2°24′52″W / 42.6293014°N 2.4145728°W | ||||||||||
| Azalera | 12 km² | ||||||||||
| Distantzia | 82 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 75 (2024:  0) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 6,25 bizt/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 16,27 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 83,33 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 5,14 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 19.9 + % 16.7 hartzaile (2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [3] | % | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.cabredo.org | ||||||||||
Izena
aldatuEuskaltzaindiak 1979an argitaratutako herri izendegian, Kabredo eta Ahuntzegi proposatu ziren herriaren euskal izentzat. Euskaltzaindiak 1990ean argitara emandako izendegian, berriz, izen horiek alde batera utziz, «Ez du euskal ordain ezagunik» oharra paratu zioten. 2007an, azkenik, toponimia sakonago aztertuta Euskaltzaindiak Nafarroako udalerrien izenak arautu zituenean, Cabredo izan zen euskara baturako onartutako forma bakarra, ez baitago euskaraz tradizioa duen beste izenik.
Geografia
aldatuIngurune naturala eta klima
aldatuHerria, Ega ibaiaren haraneko goiko adean kokaturik dago.
Udalerri mugakideak
aldatuCabredok Genevilla eta Arabako probintziarekin egiten du muga iparraldean, Aguilar Kodeskoarekin ekialdean, Arabarekin mendebaldean, eta Marañon eta Aguilar Kodeskoarekin hegoaldean.
Demografia
aldatu| Cabredoko biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko bost etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %4,81a (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
Politika
aldatuUdaletxea
aldatuCabredoko udaletxeko idazkaria, Aguilar Kodeskoa, Aras, Genevilla, Lapoblacion eta Marañongo idazkari ere bada.
- HELBIDEA: San Simeon kalea, 26
2023-2027 legegintzaldia
aldatu2023ko hauteskundeen ondorengo Cabredoko udalbatza | |||||
Alderdia |
2023ko maiatzak 28 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Nagore Diaz de Cerio Ochoa (EH Bildu) | 1 / 3 |
33 (% 54,10)
| |||
| Gorka Sancho Perez de Albeniz (EH Bildu) | 1 / 3 |
29 (% 47,54)
| |||
| Iban Nuñez Ilera (A.I. Otxanda) | 1 / 3 |
23 (% 37,70)
| |||
| Aranzazu Fernandez Cayetano (A.I. Otxanda) | 0 / 3 |
20 (% 32,79)
| |||
| Nagore Borinaga Maestre (A.I. Otxanda) | 0 / 3 |
10 (% 16,39)
| |||
| Jesus Saenz Ascarza (EH Bildu) | 0 / 3 |
4 (% 6,56)
| |||
| *250 biztanle baino gutxiagoko udalerrietan, hautagai zerrenda irekiekin bozkatzen denez, boto guztien ehuneko totala ez da zergaitik 100 izan behar. | |||||
| Datuen iturria: Junta Electoral Central (Gaztelaniaz) | |||||
Alkateak
aldatuHauek izan dira Cabredoko azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[5] | |
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri[5] | 1979 | 1983 | Agrupacion Electoral Independiente de Cabredo | |
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri[5] | 1983 | 1987 | Kudeaketa batzordea | |
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri[5][6] | 1987 | 1991 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri[5][6] | 1991 | 1995 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri[5] | 1997 a | 1999 | Kudeaketa batzordea | |
| Eloy Diaz de Cerio Etayo[5] | 2000 b | 2000 c | Kudeaketa batzordea | |
| Angel Jesus Sancho Martinez[5][7] | 2000 | 2003 | Kudeaketa batzordea | |
| Angel Jesus Sancho Martinez[5][7] | 2003 | 2007 | Nafarroako Alderdi Sozialista | |
| Angel Jesus Sancho Martinez[5][8][7] | 2007 | 2011 d | Nafarroako Alderdi Sozialista | |
| Jose Maria Diaz de Cerio[9] | 2011 | 2011 | Kudeaketa batzordea | |
| Aranzazu Fernandez Cayetano[5][10][11] | 2011 | 2015 | Agrupacion Independiente La Antanilla | |
| Aranzazu Fernandez Cayetano[5][12] | 2015 | 2019 | Agrupacion Independiente La Antanilla | |
| Aranzazu Fernandez Cayetano[5][13][14][15][16] | 2019 | 2023 | Agrupacion Independiente Otxanda | |
| Gorka Sancho Perez de Albeniz[17][18] | 2023 | Jardunean | Euskal Herria Bildu | |
a 1995ean ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.
b 1999an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.
c Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
d 2011ko Maiatzean Angel Jesus Sancho Martinez Alkatea zendu zen.
Azpiegiturak
aldatuGarraioak
aldatuLa Estellesa autobus konpainiak Aguilar Kodes eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu dauzka Aguilar Kodesko norantzan eta lau zerbitzu kontrako norabidean. Linearen ibilbidea honakoa da:
- Aguilar Kodes - Cabredo - Marañon - Genevilla - Zuñiga - Antzin - Murieta - Lizarra - Villatuerta - Zirauki - Mañeru - Gares - Obanos - Legarda - Zizur Nagusia eta Iruñea
Zerbitzuak
aldatuCabredo "Kodes Mendizerrako Zerbitzuen Mankomunitateko" kidea da. Erakundeak Aguilar Kodeskoan du egoitza nagusia.
Kultura
aldatuEuskara
aldatuNafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Cabredo eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,42k zekien euskaraz hitz egiten.
2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batera[19].
Jaiak eta ospakizunak
aldatuCabredo herriko jaiak, iraileko hirugarren asteburuan ospatzen dira Simeon eta Ursula santuen omenez. Antolaturiko ekitaldien artean, meza nagusia eta herri afaria dira garrantzitsuenak. Irailaren 8an, beste herri bazkari bat antolatzen da, Carrascalgo Ama Birjinaren egunean. San Joanen aurreko igandean, cabredotarrak Azueloko San Simeon baselizarako erromeria antolatzen dute. Bide zaharretik muinoaren tontorrean dagoen baselizara igo ondoren, Azueloko biztanleekin bat egin eta elkarrekin askaltzen dute.
Urteko gainontzeko jaiegunen artean, uztailaren 25eko herriko patroia den Donejakueren omenezko jaia eta gabonetako Olentzero nabarmentzen dira.
Cabredotar ospetsuak
aldatu- Simeon Labrador Deuna: Santua
- Frantzisko Ximenez (1651-1713), eskultorea.
- Baltasar Jaime Martínez de Compañón (1735-1797), apezpikua Peru eta Kolonbian[20].
- Ruperto Sagasti (1923-2008), futbolaria.
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ a b c d e f g h i j k l m (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (kontsulta data: 2020-04-08).
- ↑ a b «Zurbano Lecumberri, José Manuel» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (kontsulta data: 2023-09-29).
- ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Fallece a los 73 años Jesús Ángel Sancho, alcalde de Cabredo desde el 2000» Diario de Navarra 2011-05-05 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Tierra Estella decidió en las urnas» Revista Calle Mayor 2007-05-30 (kontsulta data: 2025-02-06).
- ↑ (Gaztelaniaz) «El Gobierno de Navarra nombra a José María Díaz de Cerio presidente del municipio de Cabredo» Navarra 2011-05-16 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Tierra Estella ya tiene alcaldes» Revista Calle Mayor 2011-06-23 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «"Creo que la gente de los pueblos tiene mucho que enseñarnos"» Diario de Navarra 2012-05-12 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Tiempos de cambio en Tierra Estella» Revista Calle Mayor 2015-05-29 (kontsulta data: 2025-02-22).
- ↑ (Gaztelaniaz) «El mapa político de Navarra: todos los alcaldes y alcaldesas» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-16 (kontsulta data: 2024-10-18).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Arrancan los alcaldes» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-22 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Cohesión Territorial invierte 250.000 euros en la renovación de la conducción en alta del municipio de Cabredo» Europa Press 2022-08-05 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «250.000 euros en la renovación de la conducción en alta de Cabredo» Diario de Noticias de Navarra 2022-08-05 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Navarra 2023-06-18 (kontsulta data: 2023-09-28).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Los nuevos alcaldes y alcaldesas de Navarra» Diario de Navarra 2023-06-18 (kontsulta data: 2023-10-10).
- ↑ (Gaztelaniaz) «44 localidades navarras ganan derechos para el euskara al pasar a la ‘zona mixta’» Naiz 2017-06-22 (kontsulta data: 2020-04-08).
- ↑ «Martinez de Compañón y Bujanda, Baltasar Jaime» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (kontsulta data: 2020-04-08).
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
- (Gaztelaniaz) Cabredori buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
- (Gaztelaniaz) Lizarreriko Batzorde Turistikoa.
- Cabredoko Kale Nagusiaren ikuspegia Google Street View-n.
Datuak: Q1637015
Multimedia: Cabredo / Q1637015
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Cabredo
